Anatomiye giRİŞ

Kemiğin Damar ve Sinirleri 
Kemikler zengin bir damar sistemine sahiptirler. Uzun kemikler aşağıdaki tipte damarlar 
tarafından beslenirler. 
Bir veya birkaç art, nutricia diyafizin kompakt tabakasındaki foramen nutricia denilen 
deliklerden geçerek, metafize kadar uzunluğuna seyreden dallara ayrılır. Kemiği ve iliği 
besler. Foramen nutrisyum'lar bütün kemiklerde bulunurlar. 
Çok sayıda periostal damar dallan kompakt kemiği beslerler. Esas olarak eklemi besleyen 
arterlerden doğan metafızial veya epifızial damarlar kompakt tabakayı delerek spongioz 
kemiği beslerler. Kemikte metafizial ve epifıziyal damarlar kıkırdak bir lamina tarafından 
çevrelerinden ayrılmışlardır. Bütün bu saydığımız damar tipleri gelişme çizgisinin 
beslenmesinde çok önemlidirler. Eğer kan beslenmesinde bir bozukluk olursa kesin olarak 
gelişme bozukluğu da oluşur. 
Epifiziyal ve metafiziyal arterler aralarında anastomoz yaparlar. Kan damarları ile gelen 
enfeksiyonlar kemiklerin daha çok uçlarında yerleşirler. Gelişkin kemiklerin kan akımı içerden 
dışarıya doğru seyreder. Kan önce medullar arter sisteminden substantia kompakta kapillerine 
oradan da dışa, periost kapillerlerine akar. Sinir lifleri, kan damarları ile birlikte kemiğe 
girerler. Bu liflerin çoğu vazomotor, bazıları da duyu lifleridir. Sinir lifleri periost ve 
 
29

---

damarların dış tabakasında sonlanırlar. Duyu liflerinden bazıları ağrı lifleridir. Periost yırtılma 
ve gerilmeye karşı aşırı şekilde duyarlıdır. 
Compak tabakasına anestezisiz olarak girilirse bir sızı ve sıkıntı verici duyu oluşur. Spongioz 
kemiğe girilmesi ise çok aşırı  ağrı yapar. Kırıklar son derece ağrılıdır. Kırık yüzeylerine 
anestezik madde enjekte edilmesinin ağrı kesilmesinde büyük yararı vardır. 
Kemiğin genişlemesine neden olan bir tümör veya enfeksiyonda ağrılıdır. Kemikteki ağrı lokal 
olarak ve doğrudan stimilasyon sahasında duyulur. Ancak ağrının yayıldığı veya aksettiğinde 
sık görülür. Örneğin; femur diafizindeki bir ağrı, uyluğun alt kısmında ve dizde hissedilebilir. 
Periostta pozisyon duyusu taşıyan sinir uçları vardır.