T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

b)
 
Erfordernis 
           Bu  kategori  “icap,  gereklilik  ve  lüzum”  anlamlarını  içerir.  SCHULZ/ 
GRIESBACH  (1982a:145)  bu  anlam  kategorisini  “bir  şeyin  oluşmasının, 
gerçekleşmesinin  gerekli  olması”  şeklinde  açıklar.  Bu  anlam  kategorisi  Almancada 
sollen+Passiv, sich lassen yapılarını da karşılar. 
            1) Die Kunden sind im Restaurant höflich zu bedienen. 
                Müşterilere restorantta kibarca hizmet edilmelidir. 
           Yukarıdaki cümle bir başka biçimde şu şekilde ifade edilebilir:           
           2) Die Kunden sollen im Restaurant höflich bedient werden.   

---

 
153 
            Yukarıdaki   1) nolu cümle “sollen” kiplik fiilinin edilgen çatı  anlamını içerir. 
Bu nedenle bu kategorinin Türkçe karşılığı  [edilmelidir] [edilmesi gerekir] [edilmesi 
lâzımdır] vb. şeklinde olmalıdır. [-mElĐ], gereklilik kipi biçimbiriminin   edilgen cümle 
çatısıyla ifade edilmesi söz konusudur. [-DIr] koşacı gereklilik anlamını pekiştirir. 
            [ed-il-meli-dir] : 
 
[ed-]   
: Bağımlı sözlüksel birim, [-et] biçimbirimi ünsüz yumuşaması  
                                     (Erweichung) ile [-ed]’e dönüşür. KORKMAZ (1992: 174),  
                                     bunu  “son   sesinde   tonsuz   ünsüz   bulunduran kelimelerin,  
                                     ünlüyle başlayan   bir   ek aldıklarında tonlu duruma gelmeleri”    
                                     olarak tanımlar.  
 
[-il] 
 
: Edilgen çatı biçimbirimi 
 
[-meli]  
: Gereklilik kipi biçimbirimi 
 
[-dir]   
: Koşaç, kesinlik anlamı  katar. Gerekliliği pekiştirir.