4
quvvatiga ega bo`lgan, uzunligi 57,5 metr, diametri 3 metr bo'lgan bir pechli zavod
qurildi. Kichik zavod hisoblangan bu zavodning yillik quvvati 40 ming tonnaga
ham yetmas edi. Zavod 60-yillarning o'rtalarida qayta jihozlanib, 80 metrlik
pechlar o'rnatildi va zavodning o'rtacha yillik quvvati 50 ming tonnani tashkil etdi.
Respublikamizda oq va rangli sementga bo'lgan ehtiyojni hisobga olib,
Angren sement zavodi oq sement ishlab chiqarishga moslashtirildi va qayta
jihozlandi. Bunda laboratoriya va zavod sharoitida
Angrendagi past sifatli
kaolinitli tuproqdan va Ohangaron ohaktoshidan juda yaxshi qovushib, pishadigan
yuqori mustahkamlikka ega bo'lgan oq sement olish mumkinligi aniqlandi. Bunday
sementga turli rang berish ham oson edi. 1977-yilning boshiga qadar Angren
sement zavodi yiliga 60 ming tonna oq sement ishlab chiqara boshladi.
Sement sifatini, xususan, uning oqlik darajasini oshirish va rangli xillarini
ko'paytirish maqsadida Angren sement zavodini yangi texnika bilan qayta
jihozlash va 2-pechni o'rnatib ishga tushirish zarurati tug'ildi. Buning natijasida
zavod quvvati ikki marta ortdi.
1968-yilning boshida Ohangaron sement zavodi ishga tushirildi.
Hozirgi
kunda bu zavod yiliga qariyb 2 million tonna sement ishlab chiqarmoqda.
O'zbekiston sementchilari olimlar bilan hamkorlikda ish olib borib, uysozlik
zavodlariga tez qotadigan, irrigatsiya inshootlari uchun sulfatga chidamli sement,
neft va gaz quduqlari uchun tamponaj, yo`l qurilishi hamda pardozlash ishlariga oq
rangli sement hamda boshqa xil sementlar ishlab chiqarishni o'zlashtirdilar.
Korxonalardagi mavjud imkoniyatlardan to'liq foydalanish, yangi xomashyo
manbalarini so'nggi texnologiya chizmalari asosida qo`llash loyihalari
yaratilmoqda. Ohangaron kaolini, aluniti, Olmaliq, Samarqand ammofos
zavodlarining chiqindisi - fosfogips va boshqa mineral
xomashyolarni kompleks
qayta ishlash natijasida qo'shimcha ko'plab sement tayyorlash imkoniyatlari
mavjuddir.
«Yujgiprosement» instituti loyihasi (Ukraina Respublikasi) asosida qad
ko'targan Navoiy sement zavodi ko'p jihatlariga ko'ra odatdagi korxonalardan farq
qiladi. U O'rta Osiyoda birinchi marotaba «quruq usul» deb ataladigan texnologiya
asosida ishlaydi. Bunda xomashyoni kuydirish uchun sarflanadigan yonilg'ining
30-35 % i tejaladi. Bu usul bilan olib boriladigan ish jarayonida ko'p chang ajralib
chiqqanligi uchun uzoq vaqt qo'llanilmay kelindi. Haqiqatan ham sement changi
uzoq masofadagi havoni ifloslantirib, atrof-muhitga ma'lum darajada zarar keltirar
edi. Yangi korxonada xomashyoni kuydirishga tayyorlovchi ulkan (balandligi 20
qavatli binoga teng) siklonli issiq almashtirgichlar o'rnatilgan. Ular qo'shimcha
chang tozalash moslamalari bilan birgalikda havoni ham tozalaydi.
Ishlab chiqarish jarayonlarini mexanizatsiyalashtirish va avto-matlashtirish
darajasi bu korxonada yuqori. Hozirgi zavodlarda ishlab turgan eng yirik
aylanuvchi pechlarning
diametridan bir yarim, ikki barobar katta yetti metr
diametrli va uzunligi 95 metr bo'lgan pechlar ilk bor o'rnatilmoqda. Ular har ishchi
boshiga 2700 tonna sement ishlab chiqarishni ta'minlaydi. Bu hozirgi kunda g'oyat
yuqori ko'rsatkich hisoblanib, AQSH va Yaponiyaning eng ilg'or sement zavodlari
ko'rsatkichlaridan ancha ko'p.
Xomashyoni kondan uzatish, uni dozalash, pishirish, tuyish, texnologik
5
rejimlarning to'g'ri ishlashini ta'minlash kabi jarayonlar programmali boshqaruvchi
va avtomatik tuzilmali elektron hisoblash mashinalari yordamida kuzatib turiladi.
Hozirgi vaqtda ishlab turgan pechlarga siklonli issiqlik almashtirgichlar o'rnatilsa,
ish unuml 20-25% ga ortadi, yonilg'i sarfi 30-35%, shuningdek, mablag' va metall
sarfi sezilarli darajada kamayadi.
Hozirgi vaqtda mamlakatimizda sementni «quruq»
usulda ishlab chiqarish
tayyorlanayotgan jami mahsulotning 50 foizini tashkil etsa, ayni vaqtda bir qator
xorijiy mamlakatlarda mazkur usul yetakchi hisoblanadi. Jumladan, bu usul
salmog'i Germaniyada 90%, Yaponiyada 78%, Vengriyada 55%, Bolgariyada
45%, AQSH da 42% ni tashkil etadi. Respublikamiz
korxonalarida sement
tayyorlashning bunday usulini joriy etish, so'zsiz katta iqtisodiy samara beradi.
Dostları ilə paylaş: