Islom Ensiklopediyasi
www.ziyouz.com kutubxonasi
15
shakliga keltirgan. A.H.ning ilmi kalom, fiqh, hadis, sarfga oid bir necha kitoblari bo‘lib,
ular jumlasiga "Kitob as-salot" ("Namoz ahkomlari kitobi"), "Kitob al-Manosik" ("Haj
kitobi"), "Kitob ash-shurut" ("Shartnomalar haqida kitob"), "Kitob al-faroiz" ("Meros ilmi
haqida kitob"), "Kitob al-olim val-mutaallim" ("Ustoz va shogird haqida kitob"), "Kitob
al-fiqh al-akbar" ("Katta fiqh kitobi"), "Kitobi al-vasiya" ("Vasiyatnoma kitobi") va b.
kiradi.
A.H. faqihlarning ustozi, imom Shofi’iy ta’biri
bilan aytganda, "barcha odamlar fiqhda
uning boqimandalari" edi. Hech qanday shubhaga o‘rin qolmaydigan darajadagi aniq
hujjat va dalillar asosida hukm chiqaradigan olim bo‘lgan. A.H.ning bulardan tashqari
hadis sohasida ham asarlari mavjuddir. O’rta asr faqihi
Abul Muayyad Muhammad ibn
Mahmud Xorazmiy A.H. musnadlarini jam qilib, kitob shakliga keltirgan, 1907 y.da
Misrda chop etilgan bu kitoblar zamonlar osha musulmonlar tayanadigan ilmiy manba va
asos bo‘lib kelmoqda.
A.H.dan ta’lim olgan shogirdlar zamonasining yetuk peshvolari bo‘lib yetishgan.
Ulardan
biri Abu Yusuf bo‘lib, Horun ar-Rashid davrida qozilik vazifasida ishlagan. Ikkinchi
shogirdi imom Muhammad ibn Hasan o‘z navbatida imom Shofi’iyga ta’lim bergan.
Hadislarni saralashda nihoyatda mohir bo‘lgan, har bir masalani dalil bilan isbotlay
oladigan Zufar ibn Huzayl ham A.H.ning ko‘zga ko‘ringan izdoshlaridandir. Yana bir
shogirdi Hasan ibn Ziyod A.H.ning "Al-Mujarrad", "Qozining odobi", "Nafaqalar", "Faroiz"
(Meros ilmi), "Xislatlar" kabi kitoblarini yozib tugatgan. A.H.ning o‘g‘li Hammod va
nabirasi Ismoil ham shar’iy ilmlar borasida yetuk alloma bo‘lganlar,
turli shaharlarda
qozilik mansabida ishlagan. Xurosonda birinchi bo‘lib hadisni yozib olgan Abdulloh ibn
Muborak ham A.H.dan ta’lim olgan. Movarounnahrdagi mamlakatlarda va dunyoning
boshqa ko‘pgina joylarida musulmonlar A.H. mazhabi qoidalari asosida ibodat qiladi.
Dostları ilə paylaş: