bajarilgan ishdan qoniqishni his qiladilar. SHuning uchun ular qat’iy intizom, keskinlik va ish
vaqtidan tashqari ishlashga chidashga rozilar.
Menejmentning yapon modeli “ijtimoiy insonga” mo’ljallangan. “Ijtimoiy inson”
rag’batlar va motivatsiyaning o’ziga xos tizimiga egadir. Rag’batlarga ish haqi, mehnat sharoitlari,
rahbarlik usuli, xodimlar o’rtasidagi shaxslararo munosabatlar kiradi. Xodimning mehnatdagi
muvaffaqiyatlari, uning xizmatlarini tan olinishi, xizmatdagi o’sish, kasbiy mukammalashish, ijodiy
yondashuv mehnatga motivatsiya bo’ladilar.
Menejmentning G’arbiy Yevropa modelini shakllanishiga Yevropa davlatlari olimlarining
tadqiqotlari katta ta’sir ko’rsatgan.
Masalan, bixeviorizim ta’siri ostida boshqaruvni psixologiyalashtirish tendentsiyasi
kuzatiladi. Faraz qilinadiki, pulli mukofatlash barcha harakatlarni belgilab beruvchi yagona omil
bo’lmaydi. Ular ko’proq yakka shaxsning hulqiga bog’liq bo’lgan psixiologik motivatsiyani
belgilab beradilar.
Keyingi yillarda amerikali tadbirkorlar ko’pincha Yaponiyaning ilg’or tajribasi, yaponlarni
muvaffaqiyatga olib kelgan yangiliklarni o’z korxonalariga ko’chirish uchun harakatlar qilganlar.
Bu “aniq vaqtda”, “sifat to’garaklari”, xodimlarning uzoq muddatli yoki “umrbod yollash” va
boshqalardir. Ammo ularni barchasi ham uzoq yashay olmagan.
O’tgan asrning o’rtalarida holat teskari bo’lgan. Yapon firmalari ishlab chiqarishni tashkil
qilish, ishlab chiqarish texnologiyasi, tashkiliy tuzilmani tashkil qilish va boshqa amerikacha
tamoyillarni qabul qilganlar. Mashhur “sifat to’garaklari” va “aniq vaqtida” yetkazib berish tizimi
Amerikada vujudga kelgan, ammo dastavval u yerda keng tarqalmagan. Ular birinchi marta yapon
firmalarida qo’llana boshlanganlar va yaxshi natijalar keltirganlar. Shuning bilan bir vaqtda
amerikacha “insoniy resurslar”ni boshqarish usullari Yaponiyada qo’llanish topmagan.
Bu menejmentning bitta modelini boshqa davlat iqtisodiyotiga uning o’ziga xos
xususiyatlarini yetarlicha hisobga olmasdan ko’chirish mumkin emasligidan darak beradi.
Ringi" usuli yapon biznesida keng qo‘llaniladigan usuldir. Bu usulga ko‘ra majlislarda
emas, balki so‘rab chiqish yo‘li bilan rozilik olish vositasida hal etiladi, bir necha bosqichda amalga
oshiriladi (2-jadval).
Yaponiyada "Ringi" usulini ehtiyotkorlik, avaylash, jamoat mas’uliyatini oldinga suruvchi
boshqaruv falsafasining ko‘rinishlaridan biri deb hisoblash odat tusiga kirgan.
Dostları ilə paylaş: