Ўзбекистон республикaси олий вa ўртa мaхсус тaълим вaзирлиги бухоро дaвлaт университети

Ta’limning ilmiylik prinsipi. Bizni qurshab turgan borliqni 
bilish jarayoni murakkab, ziddiyatli bо‘lishi, har-xil bosqichlarni, 
shakllar va turlarni о‘z ichiga oladi. Ilmiy bilish narsaning tashqi 
tasviridan uning ichki tuzilishini tasvirlashga о‘tishidan iboratdir. 
Ilmiy bilimlar qonuniyatlar sari, nazariya sari olib boradi. 

---

159 
Ilmiylik prinsipi ilmiy bilimlarning о‘quv faoliyatidagi о‘rnini 
ochib beradi. 
Agar о‘quv materiali narsalarning faqat tashqi, kuzatiladigan 
xususiyatlarini yoritsa, bunday bilim ilmiylik darajasiga yetmagan 
bо‘ladi. 
Agar о‘quv materialni bilan qonunlar, tushunchalar, formulalar va 
teoremalar olami bilan tanishtirsa, bunday bilimlar ilmiy bilimlar 
deb atalardi. Ular о‘quvchini aqliy rivojlantiradi. Faqat ana 
shunday bilimlardagina о‘quv fanining ilmiy mazmunini 
о‘zlashtirib olishga kelgusida esa fanni egallab, mehnatda faol 
ishtiroq etishga imkon beradi. 
Ta’limning tizimlilik prinsipi. Ta’limning tizimlilik
prinsipi о‘quvchilardagi ilmiy bilimlarni mustahkam va chuqur 
bо‘lishiga asoslanadi. О‘quvchilardagi atrof-muhat tо‘g‘risidagi 
bilimlar, о‘quv materiallari о‘quv jarayonida ketma-ketlik asosida 
chuqurlashtirilib borilsagina ularda mantiqiy fikrlash rivojlanib 
boradi va ular о‘quv materialini oson о‘zlashtiradilar. 
О‘quvchi bilimlarining ilk manbaini, narsalarning, hodisalarning 
о‘zaro munosobatlarini tasavvur eta bilishlari shart. О‘quv 
materiali fanning maxsus ishlangan asoslari, qismlari, qoidalari, 
bо‘linmalaridan iboratdir. 
Fandagi bilimlarning maktabdagi о‘kuv materialiga asos qilib 
olinishini tо‘g‘ri tushinib yetish shart. О‘quvchi tomonidan 
materialni о‘zlashtirish о‘qituvchining tushuntirish usullariga 
bog‘liqdir. О‘qituvchining mahorati va yaxshi tayyorgarligi 
о‘quvchilar tomonidan bilimlarni puxta va tizimli tarzda 
о‘zlashtirishga asos bо‘ladi. 
Bir hildagi bilim turli xil metodlar, vositalar bilan berilishi 
mumkin. Bunda о‘kituvchi tushuntirishning eng maqbul metodini 
tanlab oladi. 
О‘quvchilarga bilim berish ularning yosh imkoniyatlarini hisobga 
olgan holda tuzilgan reja asosida amalga oshirilishi shart. 
Har bir mashg‘ulotda ta’lim tizimi mahsuldor bо‘lishi 
kerakligidir. Bu demak, rejadagi bilimni chuqur о‘rganish, 
fikrlash, xotirani, hissiyotni, tasavvurni tarbiyalash hamda о‘kuv 
faoliyati davomida paydo bо‘lgan qiyinchiliklarni yengishga 
yordam beradigan xislatlarni hosil qilishdir. 

---

160