Ўзбекистон республикaси олий вa ўртa мaхсус тaълим вaзирлиги бухоро дaвлaт университети

Darajalashtirish ikki xil ma’noda bо‘ladi: 
Birinchidan, ta’limning mazmuniga nisbatan ijtimoiy talablarga, 
о‘quvchilarning moyilligiga muvofiq darajalashtirilgan tarzda 
yondoshuv (alohida fanlar bо‘yicha maktablar va boshqa tilda): 
Bunday yondoshuv individual qiziqishlardan, о‘quvchilarning 
qobiliyatlaridan yaxshiroq foydalanishga yordam beradi; 
Ikkinchidan, sinfni qobiliyatlilar va о‘qitish darajasi bо‘yicha bir 
necha guruhlarga bо‘linadi; 
Qoloq va о‘rta о‘qiyotgan о‘quvchilarga nisbatan alohida 
yondoshish talab qilinadi. Alohida yondoshish yordamida 
о‘quvchilarda aqliy harakat va fikrlash jarayonlari shakllanadi. 
Shunday qilib, о‘quvchi-talabalarning bilimini mustahkam 
о‘zlashtirishlariga, bilim va malakani egallashlariga barcha ta’lim 

---

163 
prinsiplarini – tushunarlilik, tizimlilik, ilmiylik, kо‘rgazmalilik, 
onglilik va о‘quvchilar faoliyatini amaliyotga tadbiq etish bilan 
erishiladi. 
Yuqorida qayd etilgan prinsiplarning barchasi qamrovli 
(kompleks) tarzda qullanilmaydi. Ularning har biriga ijodiy tarzda 
yondashiladi. 
Ta’lim prinsiplarni qо‘llashda quyidagi tavsiyalarga rioya qilish 
kerak. 
1. 
О‘qituvchi faqat bir ta’lim prinsipiga suyanmasligi 
kerak. Asosan ularning tartibiga, ilmiy asoslangan maqasad 
tanlashga, metodlarni belgilashga va о‘quvchilar faoliyatini 
tashkil qilish vositalarini ajratishga va о‘kuv jarayonini tashkil 
qilishga e’tibor berish lozim. 
2. 
О‘qituvchi har bir prinsip va ularning tartibiga, asosiy 
qonunlar va qonuniyatlarni hayotga tatbiq etuvchi, hoziri davr 
ta’lim konsepsiyasining negizi deb bilishi kerak. 
3. 
О‘qituvchi pedagogik jarayonning о‘zaro ta’sir etuvchi 
qismlarini bilishi hamda ta’lim prinsipi qonuniyatlariga suyangan 
va pedagogik jarayonning uyg‘unlikda bо‘lishiga erishgan holda, 
qismlarning о‘zaro ta’sirini tartibga solishi kerak.