Əlyazması hüququnda

 

---

80 
Nəticə və Təkliflər 
Hal-hazırda ölkəmizdə son illər keçirilən tədbirlər, həmçininin dünya 
maliyə sistemində baĢ verən baĢ verən müsbət dəyiĢikliklərə əsasən sığorta 
sahəsində əvvəl ki illərə nisbətən inkiĢaf əldə olunmuĢdur. Son devalvasiya 
prosesləri bütün sahələrdə olduğu kimi sığorta sistemində də durğunluğa, 
bəzi sığorta Ģirkələrinin fəaliyyətini dayandırmasına səbəb olmuĢdur. 
Hökümətin keçirdiyi anti-böhran tədbirləri vəziyyəti bir qədər 
stabilləĢdirsədə, sığorta dinamik inkiĢaf edən bazarın bir hissəsinə 
çevrilməmiĢdir. ĠnkiĢaf etmiĢ ölkələrdə Sığorta sisteminin payı 15-20%
arasında dəyiĢməsinə baxmayaraq Azərbaycanda bu göstərici 2 % 
adambaĢına düĢən sığorta haqqı isə 18-19 manatdır. 
Bu gün sığorta bazarının inkiĢafını zərurətə çevirən bir amil də var. 
Ümumdünya Ticarət TəĢkilatına (ÜTT) üzv olmağa hazırlaĢan 
Azərbaycanın qarĢısında qoyulan tələblərdən biri məhz sığorta bazarı ilə 
bağlıdır. Azərbaycan qanunvericiliyinə uyğun olaraq, sığorta bazarında 
xaricilərin iĢtirakına məhdudiyyətlər var. Xaricilərin respublikada 
yaradılacaq sığorta təĢkilatlarında nizamnamə kapitalının iĢtirak payı 30 
faizdən çox ola bilməz. Azərbaycana qarĢı irəli sürülən Ģərtlərdə isə bu 
məhdudiyyətin aradan qaldırılması tələbidir. Sığorta Ģirkətlərinin Ģəffaflığı, 
rəqabətə davamlılığı və maliyyə stabilliyi məsələsi ÜTT-nin əsas 
kriteriyalarından biridir. ÜTT standartlarının, kriteriyalarının, tələblərinin 
tətbiqi Azərbaycan sığorta bazarını Avropa və dünya standartlarına bir daha 
yaxınlaĢdıra biləcək
.
Əlbətdə sığorta fəaliyyətinin səmərəliliyin artırılması Ģəffaf , 
mütamədi keçirilən nəzarət sistemi tələb edir. Nəzarətin təkmiləĢdirilməsi 
məqsədilə bir sıra ölkələrdə qəbul olunmuĢ və sığorta mükafatlarının 
daxilolmasını artım templəri, kapitalın artımı ilə sığortaçının sərbəst 
aktivləri , sığorta təĢkiltlarının idarə olunması üzrə məsrəflər əmsalı ,

---

81 
sığorta ödəmələri,sığorta ehtiyatları arasında kı qarĢılıqlı 
münasiibətlərin indekslərinin istfadə olunmasına əsaslanan əsaslanan 
maliyyə probləmlərinin “erkən xəbərdarlıq” sistmindən istifadə olunması
mümkündür. Bu cür indekslər texniki baxımdan qısa müddət ərzində 
böhranın astanasında olan sığortaçıların aĢkar olunmasına imkan verir. 
Maliyyə dayanıqlığının təmin olunması baxımından bu indekslər
sığortaçılara çevik medaxilə tədbirlərinin tətbiq edilməsinə Ģərait yaradır. 
Sığortaçılar təqdim etdikləri məlumatların müstəqil auditorlar 
tərəfindən tərəfindən təsdiq olunmasından sonra fəaliyyətləri haqqında 
hesabatı, maliyyə vəziyyəti və mühasibat balansı və illik hesabatın 
nəticələrini dərc etdirməyə borcludurlar. Bu baxımdan sığorta 
auditorlarının fəaliyyətinin xüsusi olaraq lisenziyalaĢdırlması , sığorta 
qanunverciliyi üzrə ixtisas və biliklərin yoxlanılmasına əsaslanan sığorta 
auditorlarının müstəqil təsisasıtının yaradılmasını zərəruri hesab edirik. 
ĠnkiĢaf etmiĢ ölkələrin sığorta fəaliyyətinin dövlət nəzarəti 
təcrübəsini ümuliĢdirək aĢağıdakı m əqamlara xüsusilə qey olunmalıdır. 
1.Sığorta bazarlarının fəaliyyətinin reqlamentləĢdirilməsii sığorta 
olunanların iqtisadi maraqlarının qorunması və onların iĢində olunan 
nöqsanların aradan qaldırılması zərurətinnən irəli gəlir. 
2. Tarif stavkalarımm təĢkili sahəsində rəqabətin mənfi nəticələrinin 
yumĢaldılması və ləğv edilməsi üçün sığorta tədiyyələrinin vahid 
stavkalarının iĢlənib hazırlanmasə mühümkafi Ģərtdir.
3.Sığorta 
qanunvericiliyi 
sığporta 
Ģirkətlərinin 
tədiyyə 
qabiliyyətliyinə zəmanət verməyə borcludurlar. 
Əlbətdə Aġ ölkərinin təcrübəsinə əsalanaraq bu normaları ölkəmizə 
kor korənə tətbiq etmək olmaz. 
Lakin bu təcrübə sığorta bazarının fəaliyyətinə dövlət nəzarətinin 
əsas və zəruri istiqamətlərini müəyyən etməklə qanunvericilərin diqqətini
mütləq cəlb etməlidir.Bu ilk növbədə sığorta təĢkilatlarının tədiyyə 

---

82 
qabiliyyəti, sığortaçılar və səhmdarların müdafiəsi , sığorta tədiyyələri 
stavkalarının, sığorta agentləri və brokerlərinin iĢinin keyfiyyəti ciddi 
tənzimlənməsi ilə bağlıdır. 
Sığorta fəaliyyətinin səmərəliliyinin artılması məqsədilə nəzarət 
sisteminin təkmilləĢdiriməsi ilə bağlı aĢağıdakı təklifləri verə bilərik. 
-Sığorta fəaliyyətinin lisenziyalaĢdırılması AR Maliyyə Nazirliyinin
səlahiyyətində saxlanılmalı, sığortaya nəzarət konkret xüsusi nəzarət 
orqanı tərəfindən həyata keçirlməlidir 
-Nəzarət orqanın əməkdaĢlarının ixtisas səviyyəsinin yüksəldilməsi 
-Nəzarət sisteminin dayanıqlığının təmin olunması 
-Nəzarət prosesində Ģəffaflığın təmin olunması
- Nəzarət funksiyalarını həyata keçirilməsini təmin edən qanun 
vericiliyin Ģəffaf və aydın olması 
-Nəzarətdən daha çox idarəetmə və tənzimlənmənin iqtisadi alət kimi 
istifadə olunması