www.ziyouz.com kutubxonasi
46
zinapoya bilan chiqurlarmi?
Soddaroq odam bo‘lgan Qosimbek taklifi o‘rinsiz chiqqanini sezdi-yu, izzat-nafsga
bormay, gapni kulgiga burdi:
— Amirzodam, lutf qildilar. Kaminani bu terlab-hansirashlardan zinapoya ham
qutqarolmas edi.
Endi Qutlug‘ Nigor xonim ham kuldi:
— Qosimbek janoblari haqdir. Ot-ulov o‘tolmaydigan bu cho‘qqilarga shoh ham piyoda
chiqur, malika ham!
— Hatto, xonzodalar ham! — deb Bobur opasiga qarab sho‘x kulimsiradi.
Shunaqa hazil-huzullar bilan hujraga yetib bordilar. Niliy gumbazli jajji bino ko‘klam
quyoshida shunday nafis jilolanib ko‘rindiki, Boburning dili birdan ravshan tortib ketdi.
Atrofdagi tabiatning go‘zalligi, bahor va tog‘lar ayvonga ishlatilgan naqshlarni,
gumbazdagi koshinlar rangini allanechuk juda ochib ko‘rsatar edi.
Qosimbek Boburni, uning onasi va opasini tavoze bilan ichkariga kuzatib qo‘ydi-yu, o‘zi
marmar zinapoya oldida qo‘l qovushtirganicha qoldi. U ayollar bor joyga podshohdan
ishora bo‘lmaguncha kirmas edi.
Mulla Fazliddin Qosimbekdan beriroqqa — ayvon tagiga kelib turdi.
Hujra eshigi yong‘oq yog‘ochidan o‘ymakor qilib, zar bilan ishlangan edi. Bobur go‘zal
o‘ymakorliklarga, devor va shift bezaklariga bir-bir ko‘z tashlab chiqdi-da, hujraning
eshigini ochdi. Onasi bilan opasiga yo‘l berib keyin o‘zi ichkariga kirdi.
Hujraning ichi qorong‘i bo‘lmasa ham qoidaga binoan g‘arb tomonidagi mehrobga sham
yoqib qo‘yilgan edi. Kunduzgi yorug‘lik qarshisida ko‘zga zo‘rg‘a tashlanayotgan sham
yog‘dusi yon-veridagi gulgun naqshlarga tushib, elas-elas jilvalanardi.
Bu hammasi Boburda g‘alati bir zavq uyg‘otdi. U sham yonidagi to‘q-qizil naqshlarni
Xonzoda begimga ko‘rsatib:
— Islimi gulxan shumi? — deb so‘radi.
Xonzoda begim bir ukasiga, bir naqshga qaradi-yu, sho‘x jilmaydi:
— Bir qoshiq qonimdan kechsangiz, ayturmen.
Bobur ham kulimsirab:
— Kechdim, aytingiz, — dedi.
Xonzoda begim o‘ngga qayrilib, eshik tepasidagi qip-qizil naqshlarni ko‘rsatdi.
— Islimi gulxan mana bu. Siz naqshi lolani bunga o‘xshatmishsiz, amirzodam.
Xonzoda begim ko‘rsatgan naqshlar haqiqatan qip-qizil olov tillarini eslatar, uning eshik
tepasiga naqshlanishi ham bejiz emas edi. «Keluvchiga ergashgan balo-qazoni olov olib
qoladi», degan qadimiy e’tiqod va kelin-kuyovni eshik oldiga yoqilgan olovdan aylantirib
olib o‘tish odatlari Boburning esiga tushdi. U opasiga tan bergan kabi qarab:
— Siz haqsiz, men sahv qilibmen, — dedi.
Shunda Qutlug‘ Nigor xonim gap qo‘shdi:
— Bobur mirzoning sahvlari uzrlik. Chunki bu hujrada naqshi lola ham xuddi gulxandek
yonib ko‘rinur!
Onasining lutf qilib aytgan so‘zlari Boburning hujradan olgan zavqini yana bir darajada
oshirdi.
Uchovlari ayvonga qaytib chiqar ekanlar, pastda turgan mulla Fazliddin Boburning
chehrasi ochilib ketganini ko‘rdi. Bobur zinapoya oldida turgan Qosimbekka qarab:
— Buratoqqa juda munosib! — deb qo‘ydi.
Buratog‘ni Bobur yoshligidan yaxshi ko‘rar edi. Tekis vodiyning o‘rtasiga tushgan bu
baland tog‘ odamlarni hayratlantirish uchun yaratilganga o‘xshardi. Go‘yo u ulkan
tog‘ning bir parchasini ilohiy bir kuch shunday ko‘tarib olib kelganu tomosha uchun
sayhon joyga chiroyli qilib o‘rnatib ketgan. Mana shunday toqqa munosib bo‘lish hujra