Fənn: Hərbi tibbi hazırlıq və fəlakətlər təbabəti
Şöbə: “Müalicə işi”
2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kolleci
86
3. Xəstəyə kompressiya və dekompressiya dövrlərində ağrıkəsicilər ( 2 ml 2% promedol, yaxud
pantopan, 2 ml oksadol, 2-4 ml 50% analgin ) yeridilir;
4. Sıxılmış ətraf azad olan kimi dərhal həmin yerə barmaqların ucundan başlayaraq sıxılan yerindən
bir qədər yuxarı olmaqla dairəvi sıxıcı sarğı qoyulur, əgər sıxıcı dairəvi sarğı qoymağa imkan olmazsa,
ətrafa həmin səviyyədə qansaxlayıcı kəmər qoyulur. Lakin kəmər elə qoyulur ki, yalnız dərialtı venalar
sıxılsın;
5. Sıxılmış ətraf boyu buz qovuqları qoyulur;
6. Ətrafa qoyulmuş sarğıdan, yaxud kəmərdən yuxarı ətrafın 0,25% novokainlə dairəvi blokadası
aparılır;
7. Sınıqlar olmadıqda belə ətrafın şinalanması aparılır.
Bütün bu tədbirlərdən sonra digər yardımlar da göstərilir:
Xəsarət alan şəxsə antihistamin dərmanlar (2ml 2% dimedrol, yaxud 2ml 2% suprastin),
antibiotiklər, 0,5ml tetanus əleyhinə zərdab, venaya 400 ml poliqlükin, 1 ml 10% kalsium-xlorid, 4-5%
200 ml natrium-bikarbonat, 400 ml 5% qlükoza, ürək-damar dərmanları (2,0 ml kordiamin, 0,5-1,0 ml
0,05% strofantin) yeridilir.
0,25% novokainlə ikitərəfli paranefral blokada aparılır. Lazımi hallarda yuxarı
tənəffüs
yollarının sanasiyası aparılır, süni tənəffüs və oksigen inhalyasiyası verilir. İçməyə duzlu-qələvi
məhlullar (1litr suya 1 çay qaşığı xörək duzu və çay sodası tökülür).
Xəstə təcili stasionara göndərilir. Stasionarda ümumi və yerli olmaqla müalicə aparılır.
Ümumi müalicənin əsas məqsədi ümumi hemostazın tənziminə
yönəlmiş adekvat infuzion
terapiyanın aparılmasıdır. Həmçinin dezintoksikasion,
antibakterial, şokəleyhinə və simptomatik
terapiya aparılır. Ağır hallarda ekstrakorbonal detoksikasiya üsulları tətbiq edilir.
Yerli müalicə isə işemiyanın dərəcəsindən asılı olaraq aparılır. Fassiotomiya ilə birgə ətrafda
çoxsaylı lampas kəsiklərin aparılması, nekroktomiya (ölü toxumaların kəsilib atılması) və ağır hallarda
ətrafın amputasiyası aparılır.
Torpaq altda qaldıqda insanın döş qəfəsinin sıxılması yuxarı boş vena sistemində qan axınına,
ürəyin fəaliyyətinə və
tənəffüsə böyük maneə törədir, venoz təzyiq artdığından sifətdə və boyunda
kiçik venalar partlayır. Bu şəxslərdə sınıqlar, çıxıqlar, açıq zədələnmələr, donmalar fonunda travmatik
toksikoz da inkişaf edir. Ona görə də bu şəxslər terminal halda torpaq altdan çıxarılan kimi yuxarı
tənəffüs yollarının keçiriciliyi bərpa olunaraq süni tənəffüs və ürəyin qapalı massajı aparılır.
Xəstə bu vəziyyətdən çıxdıqdan sonra yuxarıda qeyd etdiyimiz yardımlar kompleksi göstərilir:
1. hipotermiyaya məruz qalmış ətraf spirt, araq, kamfora və naşatır
spirti ilə massaj edilməklə
qızdırılır.
2. bütövlükdə orqanizmi qızdırmaq üçün venaya 30-40 dərəcə temperaturlu qan əvəzedicilər
yeridilir.