Sam arq an d davlat universiteti

---

O ’ZBEKISTO N RESPUBLIKASI OLIY VA O ’RTA 
M AXSUS T A ’LIM VAZIRLIGI
SAM ARQ AN D DAVLAT UNIVERSITETI
Ro’yxatga oiindi 
№
2 0 1 9 y. « _ » _
TUTASH
ISHCHI O ’QUV DASTURI
(2,3-kurs)
Bilim sohasi: 
100 000 - Gumanitar soha
T a’lim sohasi: 
140 000 - Tabiiy fanlar
T a’lim yo’nalishi: 
140300 - Mexanika
№
M ashg’ulot turi
Ajratilgan soatlar (2- va 3-kurslar)
Jami
3-sem estr
4-semestr
5-semestr
1.
Nazariy
m ashg’ulot
32
32
18
82
2.
Amaliy
m ashg’ulot
36
36
18
90
3.
M ustaqil ta ’lim
Jami
Samarqand - 2019

---

Fanning ishchi o’quv dasturi o’quv, ishchi o’quv reja va o'quv dasturiga 
muvofiq ishlab chiqildi.
Tuzuvchi:
Nishonov O’.
Fanning ishchi o’quv dasturi “Nazariy va amaliy mexanika” kafcdrasining
2019 y i l ___ - ________ dagi 
"___ " - son yig’ilishida muhokamadan o’tgan va
fakultet kengashida muhokama qilish uchun tavsiya etilgan.
Kafedra m u d i r f / / J M ^ o y n a z a r o v X.
Fanning ishehi o’quv dasiuri “Mexanika-matematika" fakultet kengashida 
muhokama etilgan va foydaranj«nga tavsiya qilingan (2019 yil 
dagi -
sonli bayonnoma).
Ттаки(L-ttV o^j/u*1 
Fakultet
Kelishildi: O ’quv uslubiy boshqarma boshlig’i
Aliqulov B.
S

---

KIRISH
Tutash muhitlar mexanikasi fani zamonaviy texnikaning turli murakkab texnik 
jarayonlarini, mexanik harakatlarini o’rganish, ularni matematik nuqtai nazardan 
tasaw ur qilish, tutash muhit modellarini tuzish va unga oid masalalarni yechish 
uchun nazariy asos bo’ladi hamda nazariy va amaliy ahamiyatga ega.
Fanni о ’qitishning maqsadi va vazifalari 
Tutash muhitlar mexanikasi (TMM) kursini o’qishdan maqsad mexanika 
yo’nalishi bo’yicha ta’lim olayotgan talabalarga ushbu yo’nalishning negizini tashkil 
qiluvchi fanlardan biri-TMMning fundamental asoslarini berish.
Tutash muhitlar mexanikasi fani vazifasi quyida keltirilgan dastur doirasida 
talabalarga chuqur nazariy bilim berish va muayyan ko’nikmalar hosil qilish hamda 
maxsus fanlar bloki tarkibida o’qitiladigan kurslami o’zlashtirishlari uchun yetarli 
bilim berish hisoblanadi.
Fan b o ’yicha talabalarning hilimiga, k o ’nikma va malakasiga 
qo'yiladigan talablar 
TMM predmetni tinglagan talabalar deformasiyalar va kuchlanishlar 
nazariyalarini puxta o’zlashtirgan bo’lishlari, tutash muhitning klassik modellari 
to’g’risida kurs dasturi doirasida bilimga ega bo’lishlari, TMMning asosiy 
tenglamalarini va termodinamikaning asoslarini bilishi kerak.
Tutash muhit klassik modellari harakati uchun to’la tenglamalar sistemasi 
mavjud bo’lgan hollami bilishlari va ularga misol tariqasida qaralgan masalalarni 
matematik yechish usullarini o’zlashtirgan bo’lishlari hamda mazkur yechimlami 
tahlil qila olish ко ’nikmalariga ega bo ’lishi kerak.
Tutash muhitning murakkab (noklassik) modellarini tuzish zaruriyatini 
tushunishlari va muayyan modellar haqida ma’lum tushunchaga ega bo’lishlari kerak. 
Tutash muhit kinematikasi, deformasiyalar va kuchlanishlar nazariyasi va TMM 
kursining boshqa barcha qismlariga oid misol va masalalar yecha olish malakalariga 
ega bo ’lishi kerak.
Fanning o ’quv rejadagi boshqa fanlar bilan o ’zaro bog’liqligi va uslubiy jixaidan
uzviy ketma-ketligi
Tutash muhitlar mexanikasi fani 4, 5 va 6 semestrlarda o’qitiladi; ungacha 
nazariy mexanikani asosiy materiali o’qitilgan bo’ladi. Tutash muhitlar mexanikasi 
fani mexanika yo’nalishining o’quv rejasidagi fanlar: matematik analiz, chiziqli 
algebra va geometriya, differensial geometriya, differensial tenglamalar, variasion 
hisob va optimallash, hisoblash usullari bilan uzviy bog’liq. Ularni mustahkamlash 
omili amaliy va seminar mashg’ulotlari hamda talabalami mustaqil ishlashga 
o’rgatish hisoblanadi. O’quv rejada TMM fanini o’qitish uchun zarur bo’lgan 
matematik fanlar ketma-ketligi hisobga olingan, fanlarning uzviy ketma-ketligi 
ta’minlangan. 
Ushbu 
fanning 
Mexanika 
yo’nalishi 
va 
5A140302 
-
Deformasiyalanuvchi qattiq jism mexanikasi, 
5A140303 - Suyuqlik va gaz 
mexanikasi ixtisosliklari o’quv rejalarida qayd etilgan bir qator fanlami o’qish uchun 
asos bo’lishi hisobga olingan.
Fanning ishlab chiqarishdagi о ’rni 
Mexanika yunalishining bakalavr bosqichida o’qiladigan barcha ixtisoslik

---

fanlari tutash muhitlar mexanikasi fanidagi modellar va ularning xususiyatlariga 
asoslanadi. Bakalavr o’quv rejasida qayd etilgan materiallar qarshiligi, gidravlika va 
maxsus fanlar qismida o’qitiladigan kurslarning aksariyati TMM negizida o’qiladi.
F anni o ’qitishda zamonaviy axborot va pedagogik texnologiyalar 
Tutash muhitlar mexanikasi fanini o’qitish ma’ruza, amaliy, seminar 
mashg’ulotlar va mustaqil ish ko’rinishda bilim olish bilan birga o’qitishning ilg’or 
va zamonaviy usullarni, yangi informasion texnologiyalarni tatbiq qilish ta’lim 
sifatini oshiradi, xususan o’qitish jarayonida yangi matematik dasturlar Maple, 
Mathcad, Matlab va mavjud elektron darsliklar, veb-saytlardan foydalaniladi.