Ma’ruza №12: Kompyuter viruslari va antiviruslar. Kompyuter viruslarini sinflarga ajratish

Kompyuter 
viruslaridan 
himoyalanish 
usullarini 
sinflashtirish 
1. Kompyuter 
viruslaridan 
himoyalanish 
usullarini sinflashtirish. 
Dastlabki nazorat: Kelayotgan dasturlarni detektor dasturlari bilan tekshirish. 
Profilaktika:"Yozishdan himoyalangan" disketalar bilan ishlash, yozish uchun 
disketadan foydalanishni minimallashtirish, ilgarigi va amaldagi disketalarni alohida 
saqlash, 
dasturlarni 
vinchesterda 
arxivlangan 
holda 
saqlash. 
Taftish (Reviziya): Yangi dasturlarni maxsus dasturlar yordamida tekshirish. 
Karantin: Har qanday yangi dastur yangi karantin muddatini o'tashi lozim. Ular 
mutaxassislar 
tomonidan 
viruslarga 
tekshirilgan 
bo'lishi 
kerak. 

---

Filtrlashtirish: FluSbot Plus, MaceVaccine, ANTIWS2 turdagi dasturlar orqali 
ehtimoldagi viruslarni tutish.Terapiya: (davolash).Dasturni dastlabki "sog'lom" 
holatga keltirish. Bu ish har bir fayldan zararli viruslarni "tishlab olib tashlash" usuli 
bilan amalga oshiriladi.Yuqorida aytilganlardan ko'rinib turibdiki, virusdan 
himoyalanishning bir necha turdagi dasturiy vositalari mavjud: dastur-detektorlar 
(disketa yoki diskdagi viruslarni "tutadi") va dastur-faglar (viruslardan davolaydi). 
Ular har bir foydalanuvchida bo'lishi va kompyuter ishga tushirilishidan oldin doimo 
sinab ko'rilishi kerak. 
Shuni ta'kidlash kerakki, eng qulay detektorlar bir emas, koplab keng tarqalgan 
viruslarni "ushlaydi". Dastur-fayllar zararlangan dasturlarni tiklashni ta'minlaydi. 
Ish jarayonida faga virus tanasini "tishlaydi" va virus o'zgartirib yuborgan buyruqlar 
ketma-ketligini tiklaydi. Biz tilga olayotgan kompyuter viruslari fagasi hozirda 
yaratilib bo'lingan. Hozir turli fagalarni yig'ish bilan odamlar band bo'lishmoqda. 
Bu, bizningcha, noto'g'ri. Asosiy e'tiborni zararlanishning oldini olishga qaratish 
lozim. "1 gramm profilaktika 1 kilogramm davolashga teng" maqoli naqadar to'g'ri. 
Antivirus dasturlarini ishlatishdagi yo'l qo'yilishi mumkin bo'lgan xatolarga batafsil 
to'xtab o'tamiz.Antivirus vositalarini qo'llashdagi eng ko'p yo'l qo'yiladigan xato - 
zararlangan kompyuterda ularni ishlatib yuborishdir. Virus aniqlangach, keyingi 
hatti-harakat quyidagicha bo'ladi:kompyuterni o'chiring va uni himoyalangan 
sistemali disket yordamida qayta yuklang (bunday disketa Sizda albatta bo'lishi 
kerak). Mazkur disketada antivirus dasturlari joylashgan bo'lishi kerak. 
Antivirus dasturini ishga tushiring. Zararlangan operasion sistemalarda amallarni 
bajarish va dasturlarni ishga tushirish qo'pol xato va misli ko'rilmagan yo'qotishlarga 
sabab bo'ladi. Jumladan, bunda hali zararlanmagan dasturlar ham talofat ko'rishi 
mumkin. Masalan, Sizning kompyuteringiz RCE-1800 virusi bilan zararlangan 
bo'lsin. Mazkur virusga mo'ljallanmagan faga dasturni extiyotsizlik bilan ishlatish 
qolgan yuklovchi modullarni ham ishdan chiqaradi. 

---

Yana ko'p uchraydigan xatolardan biri antivirus vositalarini haddan tashqari 
ishonish. Garchand, bunday dasturlarni juda yuqori darajadagi dasturchilar 
yaratsalar-da, ular har doim ham ishonchli emas. Har qanday dastur kabi, ular ham 
xatolardan holi emas. Bu detektorlarga ham, fagalarga ham taaluqli. Shu yerda biz 
ta'kidlashimiz lozimki, biz faga deb atalayotgan dasturlar aslida "detektor-faga"ning 
o'zi. Shuning uchun ularning ishida viruslarni aniqlashda ham, ularni davolashda 
ham xatolar bo'lishi mumkin. 
Ishlatilayotgan detektorlar ko'pincha viruslarni payqamay, zararlangan fayllarni 
o'tkazib yuboradilar. Masalan, juda mashhur McAFee Associates firmasiga tegishli 
SCAN kompleks detektori bizning mamlakatimizda keng tarqalgan viruslarni 
payqamay o'tkazib yuboradi va yangi, bir nechta yolg'on ishlanmalar beradi. 
Shuning uchun bir nechta detektorlarni bir yo'la qo'llash "ovoz berish yo'li bilan" 
zararli dasturlarning ro'yxatini tuzish mumkin. 
Arxivda saqlanayotgan dasturlarga detektorlarni qo'llash samarasiz ekanligini 
ta'kidlash lozim. Bunda dasturlarni arxivdan ozod etish lozim. Aks holda, detektor 
mazkur fayllarni tekshirmaydi. Yana faga noo'rin dasturning foydali qismini 
"tishlashi mumkin". Aynan shu yerda detektor yolg'on axborot bergan bo'ladi. Faga 
ishlab turgan dasturni ishdan chiqarishi hech gap emas. Yana bir eng katta, yo'l 
qo'yiladigan xatolardan biri himoyalanmagan disketaning qo'lma-qo'l yurishi 
va ishonchsiz disketalarni yuklashdir. Shuning uchun disketalarni doimo 
himoyalash kerak. Faqat ishonchli disketalardangina foydalanish darkor. 
Va yana bir yo'l qo'yiladigan xatoga maxsus to'xtalamiz. Bu A disk yuritgichda 
disketa bo'la turib, kompyuterni qayta yuklashdir. Bunda BIOC aynan disk 
yuritgichdagi disketadan dasturni yuklaydi, natijada disketadagi boot-virus 
vinchesterga yuqadi. 
Faganing sifati, eng avvalo, u qayta ishlayotgan viruslar soniga bog’liq. Bundan 
tashqari, interfeys qulayligi ham muhim ahamiyat kasb etadi. Bular faganing 

---

hisobotini yaxshilaydi. Odatda, fagalar bir necha viruslarga mo'ljallangan bo'lib, 
qolganlari uchun samarasiz bo'lishi mumkin.