Ma’ruza №12: Kompyuter viruslari va antiviruslar. Kompyuter viruslarini sinflarga ajratish

Qattiq diskni tekshirish. Kompyuterni harid qilgach, uning 
vinchesterida nima borligini tekshirish darkor. Endigina sotib olingan kompyuter 
vinchesteridagi barcha dasturlariga xuddi yangidek qarash kerak. Shuning uchun, 
yangi olingan mashina vinchesterini testdan o'tkazing, shuningdek, hamma 
disketalarni virusdan detektor-dasturlar bilan tekshiring. Vinchesterni testdan 
o'tkazish chog'ida, albatta, yozuvdan saqlangan, toza sistema disketalari yordamida 
yuklanadi. 
Himoyalashning o'ziga xos usullari: Disketaning normal holati - uning yozuvdan 
himoyalangan holatidir. Himoya faqat axborotni yozish chog'ida olinishi kerak. 
Faqat yozishdan himoyalangan disketalarni ishlatib, antivirus dasturlari, sistemali 
disketalarni 
ko'ngil 
to'q 
bo'lishi 
uchun 
ehtiyot 
qilib 
saqlash 
joiz. 
Axborotlarni tiklash: Shuni ta'kidlash kerakki, "zaralangan" axborotlarni eng qiyin 
vaziyatlarda ham tiklash mumkin. Biroq viruslar "zararlagan" fayllarni tiklash 
sistema 
dasturchilaridan 
yuksak 
mahorat 
talab 
etadi. 
Ko'pincha qutqarish mumkin bo'lgan fayl yoki ma'lumotlar sistemali bloklarni 
formatlash jarayonida shikast yeydi, bunda axborotning yo'qolib ketish ehtimoli ham 
bor. Yuqorida aytganimizdek, dasturni saqlashning eng yaxshi yo'li - uni arxivlab 
qo'yish. Lekin shunday bo'lsa ham har ish kuni so'ngida dastur va fayllarning 
joylashishini birma-bir ko'zdan kechirish darkor. 
Antivirus dasturlari. Kompyuterdagi ma'lumotlar va dasturlar ma'lum 
virus dasturi tomonidan o'chirilib yuborilishi yoki shikastlanishi mumkin. Virus-

---

dasturlari dasturchilar tomonidan tajriba uchun yoki yomon niyatlarda yaratilib, 
asosan ular quyidagi vositalar orqali Sizning kompyuteringizga kirishi mumkin: 
- noma'lum disketadagi ma'lumotlarni o'qish natijasida (hujjat, o'yin va 
boshqalar); 
- internet tarmog'idan ba'zi xil dasturlarni yuklash natijasida; 
-elektron-pochta orqali; 
-lokal tarmoq orqali; 
- noqonuniy ko'chirilgan va tarqatilayotgan dasturlardan foydalanish oqibatida; 
Virus dasturlari asosan Assembler dasturlash tilida tuziladi va ular salbiy ta'siri 
bo'yicha bir nechta guruhga bo'linadi: 
1. Sodda viruslar - operativ xotirani band qilib, kompyuterning ishlashi 
sekinlashtiradi. 
2. Maxsus "stels" viruslari, ular joylashishini o'zgartirib turadi va ularni topish 
ancha murakkab. 
3.Ma'lumotlarga o'zgartirish kiritadigan viruslar. 
4.Ma'lumotlarni o'chiradigan viruslar. 
5. Foydalanuvchining ayrim bir (mahfiy) ma'lumotlarini Internet tarmog'i orqali 
virusni yaratgan shaxsga yuboradigan viruslar. 
Kompyuterdagi ma'lumotlarni viruslardan himoya etish uchun antivirus dasturlar 
ishlab chiqarilgan. Antivirus dasturlar AQSh, Kanada, Rossiyaning bir qator 
firmalari tomonidan ishlab chiqarilmokda. Antivirus dasturlar rezident va 
norezident turlarga bo'linadi: rezident antivirus dasturi kompyuter yoqilganidan 
o'chirilguncha qadar operativ xotira, aktiv (joriy) dasturlarni, fayllarni virusga 
tekshirib turadi. Rezident antivirus dasturi o'zining ishini foydalanuvchiga 
bildirmasdan olib boradi, faqat ayrim hollarda foydalanuvchidan virusi mavjud 
faylni davolashga ruxsat so'raydi. Norezident antivirus dasturlar esa faqat 
foydalanuvchining o'zi ko'rsatgan joylarni va belgilangan vaqtda tekshiradi va 
davolaydi. Hozirgi kunda quyidagi antivirus dasturlar keng tarqalgan: 
1.DrWeb for DOS; 

---

2.DrWeb for Windows; 
3.Antiviral Tool Kit Pro; 
4.AVP Platinium; 
5.Norton Antivirus; 
6.McAfee; 
7. Aidstest; 
Doctor Web, AVP, Aidstest antivirus dasturlari Rossiyaning "Kasperskiy" 
laboratoriyasi tomonidan ishlab chiqarilgan va u MDH davlatlarida ko'p 
uchraydigan viruslardan xabari bor. Norton Antivirus mashhur Symantec firmasi 
tomonidan ishlab chiqarilgan bo'lib, u topa oladigan viruslar soni 100000 dan ortiq. 
AVP dasturi virusdan himoyalaydigan eng ishonchli antivirus dasturi hisoblanadi. 
DrWeb dasturining rezident tekshiruv dasturi Spider - Windows rejimida tekshiruvni 
olib boradi. Bitta kompyuterda bir nechta turdagi antivirus dasturlar o'rnatmagan 
ma'qul, chunki ularning virusni topish usullari (algoritmlari) har xil hamda ular ham 
?zlarini viruslar kabi tutadilar va bu holda ular o'zaro "kelisha olmay qolishlari" 
mumkin.