O‘qituvchilik mas‘uliyati
Shaxs axloqini tavsiflaydigan belgilardan biri mas‘uliyatdir.
Boshqa kishilar
oldidagi o‘z burchini anglash va uni kishi xulqining rag‘batiga aylantirish, odam o‘z
faoliyatini boshqalarga ko‘proq yaxshilik qtsilishga
ongli va ixtiyoriy ravishda
yo‘naltirishi mas‘uliyat tushunchasining mazmunini tashkil etadi.
O‘qituvchining mas‘uliyati-mas‘uliyat tushunchasining butun mazmunini
saqlagan holda, muallimning faoliyati va ta‘lim-tarbiya jarayonining aniq vazifalarini
ham o‘z ichiga oladi. O‘qituvchi zimmasiga bola shaxsini
barkamol inson sifatida
tarbiyalash mas‘uliyati yuklanadi. Muallim o‘quvchilarga chuqur nazariy bilimlar
berishi, uni hayotga, mehnatga tayyorlashi lozim. Shu bilan birga, u boladagi mavjud
layoqat va qobiliyatlarni payqab, alohida yondashishi, unda mavjud bo‘lgan ijobiy
axloqiy fazilatlarni avaylab o’stirishi lozim.
Muallim
sinfda jamiyatning, xalqning, davlatning vakili sifatida o‘quvchilar
jamoasi bilan yolg‘iz o‘zi ish olib boradi. Bunday sharoitda o‘qituvchining
mas‘uliyati uning xulqini
tartibga solib turadigan, boshqaradigan kuch,
o‘quvchilarga ta‘sir o‘tkazish darajasining asosiy mezoni hisoblanadi. Jamiyatning
kelajagi, ota-onaning umidi, nuri-diydasi-farzandning taqdiri, kelajagi uning qo‘liga
ishonib topshirilgan. Muallim o‘quvchilarning bilimiga baho qo‘yadi,
baho esa
jamiyatning, kattalarning, ota-onaning bolaga
munosabatini belgilovchi mezon,
omillardan biridir. Yaxshilik, adolat, sha‘n, qadr-qimmat
insoniylik kabilarning
mavjudligiga bolada ishonchni vujudga keltirish ham o‘qituvchining mas‘uliyatiga
bog‘liq. Shunisi ham borki, buni ko‘pincha nazorat qilib ham bo‘lmaydi. Bu
muallimning vijdoniga havola qilinadi.
O‘qituvchilik qilayotgan yoki muallimlik kasbini tanlagan kishilar o‘z
zimmalariga qanchalik yuksak sharafli mas‘uliyat
olayotganliklarini tasavvur
etishlari lozim. Oliy va o‘rta maxsus pedagogika o‘quv yurtini bitirib,
muallimlik
faoliyatini boshlagan kishi barcha o‘quvchilarga o‘zini yaqin tutishi, odobi, odilligi
bilan bolalarga ijobiy axloqiy namuna ko‘rsatishi zarurligini yoddan chiqarmasligi
kerak.
Nazorat uchun savollar:
1. O‘zgarishlarga nisbatan moslashuvchanlik deganda nimani tushunasiz?
2.
Ta’limdagi o’zgarishlarda o’qituvchi ijodkorligi qanday bo’lishi lozim?
3.
Moslashuvchanlik bo’lmasa pedagogik jamoada qanday muammo va
nizolar kelib chiqadi?
