Amea a. A. Bakixanov adina tariX İnstitutu azərbaycan tarix qurum u
Yüklə 10,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
MYCTA0>A3AAE rAPAEATCKOE XAHCTBO PE3IOME KaK H 3 BecTHO n ocn e yÖHHCTBa Ha^np rnaxa A HMncpHa pacnanacb Ha mho>kcctbo mcjikhx rocyAapcTB. H a TeppHTopHH A3cp6aÜA>KaHa bo3hhkjih 20 xaHCTB, K0T0pbie ııpocyujecTBOBajiH 40 Ha- najıa XIX BeKa, T.e. pa 3 Aena CTpaHbi m okav P o ccııeö h TaflacapcKHM Hpa- HOM. B öoraTOH njiTH THCHHejıeTHefi h c to p h h a 3 ep 6 aÜA>KaHCKOH rocy- aapcTBeHHOH Tpa^HijHH o co ö o e m ccto 3aHHMaeT nepHO^ X3hctb . HecMOT- p a H a M H OrOH HCJieHHbie BOCHHbie KOH4)JIHKTbI M O K A y OTAC.TbHWMH XÄHCT- B3M H, HajIHHHe BHyipeHHHX TaMO>KCHHbIX nOIIIJIHH, Cepbe3HO T0pM03HB- uih x p a 3B H T H e əkohom hkh CTpaHbi, Hec 0 MHeHH 0 , b acneıcre c o x p a H e H H H TpaAHijHH 3 t o h rocyAapcTBchhocth .aaHHas ən oxa HO CHjıa nporpeccHBHWH xapaKTep. C p e /tH a3ep6aiİA>!caHCKHx xaHCTB n o M a c ıır r a ö y T eppH T opH H , n o njıOTHOCTH naccjıeHHa h b o c h h o h m o l u h rapa6arcK0c xaHCTBO h m c jio c b o h OTjiHHHTejibHbie no3H HH H. M m c h h o n 0 3 T 0 M y 3 t o xaHCTBO H a p a fly c T y - 6 h h c k h m , y p m h h c k h m h IIIeKHHCKHM xäHCTBaMH 3aHHMajıo o c o ö o e MeCTO B HCTOpHH a3Cp6aH,a>KaHCKOH rOCVAapCTBCHHOCTH. 3HaneHHe FapaöarcKoro xaHCTBa b h cto p h h a3ep6anfla ro- cyAapcTBeHHOcra M0acH0 o6T>acHHTb, b nepByıo onepe/tb, TeM, h to oho cyMejıo coxpaHHTb h pa3BHTb a3ep6aiwKaHCKO-TK>pKCKHC rocy^apcTBCH- Hwe 06pa30BaHHM h TpaAHipiH b TapaöarcKOM xaHCTBe, cocTaBJiaBmeM He- orbeMjıeMyıo MacTb TeppHTopHH A3ep6aHA>KaHa, h npeBpaTHBmeMca ce- roAna b 06 'bCKT npHTH3aHHH apMKH. H3BCCTHO, HTO TcppHTopM T apaoara BKjnoMajıa HCTopHHecKHC o6jıacra Y t h h Apuax CeBepHoro A3ep6aiifl>Ka- Ha, T.e. AıöaHHH. B nepnoA * e apaöcKoro xajiH(J)aTa Y th 6 buıa ırjBecTiıa k 3 k AppaH, a Apıjax KäK ArBaH [t.c. Ajı6aHHa ].. HccjıeAOBaTCHH, oTMcnaa noHBjıeHne b XII b. Ha hctophm cckoh apeHe Ha3BaHHa «rapa6ar», cb« 3 w- BajiH ero c «rapa6aH»aMH, cocTaBJiaBmHMH OflHy H3 BeTBeii «neHeHe>KCKo- KCHrepCKHX» njICMCH. BonpeKH VTBep>KAeHHJIM apMHHCKHX HCTOpHKOB- (f>ajibCH(|)HKaTopoB, mto, o tom jikoöw TiopKCKHe nneMeHa npHinjiH Ha 3Ty TeppHTopHio b XVIII b. h co3AajiH Tapa6arcı HBJiaBUIHeCa «apM>IHCKHMH» TOCy/tapCTBeHHblMH ooibeflHHeHHaMH, h xaHbi Tapa6ara HHKor^a He motjih noAMHHHTb hx npa- BHTCJieİI — MCJIHKOB, B ACHCTBHTCJIbHOCTH >KC, a3Cp6aHA>KaiICKHC TIOpKH H3ApeBjıe > khjih KaK Ha pasHHHHOH, TaK h b HaropHOiı MacTH rapa6ara, ao - Ka3aTejibCTBOM MeMy HBJiaeTca tot (J)aKT, mto 6onbmHHCTBO Ha3BaHHH fle- 233 p e B e H b b H a ro p H O H n a c T H Tapaoara HM eıOT t k d p k x k h c k o p h h , 3 a H C K jn o n e - HHeM ^bvx zıepeBeHb c anöaHCKHMH TonoHHMaMH. Hto KacaeTca nponcxo- > k 4 ch h m m c j i h k o b HaropHbix oo.ıacTCH Tapa6ara, t o o h o 6bijıo h c apMHH- c k h m , a aııöaHCKHM, cyuıecTBVfouiHC >Ke 3,necb MejiHKCTBa He 6 m j i h Hesa- BHCHMblMH TOCynapCTBeHHblMH O Ö 'be^H H CH H aM H , a HBJiaJIHCb Bcero JlHUIb HaCJICflCTBCHHblMH (J)COAajIbHbIMH BJiaflCHRHMH. B nCpHOfl XaHCTB XpHCTH- aHCKHe MejiHKCTBa, KaK h Ä p y r n e M a r a j ı w xaHCTBa, ö h j i h o ö w h h w m h o k - pvraMH, a h x npaBHTejiH ciHTa;iHCb rjıaBaMH cooTBeTCTByıomHx MarajıOB. K TOMy >KC 3H aH H TC JIbH aa HaCTb ACpCBCHb Ha TC ppH T O pH H 3THX M a rajIO B H a x o f lH jıa c b b o c o 6 o m B jıa ^ e H H H x a H O B . C j ı e a y e T oT M eT H T b, h t o f a p a o a r c K o e xaH CTBO 6 w j io c o s f l a n o h p a 3 B H B a jıo c b h c H a n y c T O M M e c T e , a H a 6 a 3 e c a h h o t o t i o p k c k o - M v cy.T bM aH C K oro n o jiH T H n e c K o r o h 3TH H H C C K oro 0 6 p a 3 0 B a H H 5 i. /Ja H H O c xaH C T B o, c o 3 A a H H o e H a o c h o b c B 0 3 H H K in e r0 b n e p n o f l C ec])eB H ;ıoB T a p a - 6 a r c K o r o 6 e H J ie p 6 e M c T B a c u e m p o M b F a iiip K e , o x B a T W B a jıo 0 C H 0 B H y i0 e r o T e p p H T o p H io . rapa6arcKoe 6eöJiep6eMcTB0 BKnıoHajıo o6mHpHyıo TeppHTopnıo M e*A y pcKaMH K y p a h A p a s , n p o cT H p a ıo m y ıo cH Ha s a n a ^ c o t r o p w C aM - xeT h jx 0 0 3 e p a T e m a . B e r o cocT aB b x o a h jih ;ıpeBHHH ropOA B a p ^ a h nra- KHe M arajıw KaK Aı BaHurap h ^ p . H a ^ 0 .T>KH 0 CTb T a p a ö a r c K o r o 6 eH J iep 6 ea o 6 w h h o Ha3Ha- n a jıca o a h h H3 npe^C TaBH Tejıeö 3 H a a o r jıy jıa p - H3 K W 3w jı6aıncK oro n jıe - MeHH I’aj>KapoB, c n o c o 6 c T B O B a B m H X b c B o e BpeMH n p n x o A V k B J ia c T H js, h - HacTHH C cc|)cb h ^ ob . n ep B b iM 6 e fijıe p 6 e c M T a p a ö a r a 6 w ji IU axB cp ^ H - cvjiTaH 3Haflorjıy. KaK H3BecTHo, TanaHTJiHBWH nojiKOBO^eu H3 a3ep6aöfl>KaHO- TiopKCKoro njıeMCHH A(j)map HaAHp, OTCTpaHHBmHH Cc^cbh^ob o t BJia- cth, b 1736-om roAy äoöhjics H3ÖpaHH5i ce6a maxoM Ha MyraHCKOM ry- py.iTae. B 3toh CHTyaıpiH 3ıumorjıyjıap h rnaBbi p>ma ^pyrnx a3ep6aö- 4>KaHCKHX njıeMeH BwcTynnjiH npoTHB hcto. B OTMecTKy Ha^Hp ıaax, bw- acjihb 3 jıaTbi Fa3ax h Bopnajıw H3 cocTaBa rapaöarcKoro 6eHjıep6eHCTBa, nepe^ajı hx no/j BjıacTb KapTJiHHCKoro u;apfl. ri0MHM0 3Toro, HaK33aHHio Hajjnp maxa 3a cboh no3Hu,HH noABcprjıncb cok)3w njıcMeH A>KaBaHmnp, otv3hkh h kc6hpjih, npo>KHBaBmHe Ha TeppHTopHH Fapaöara, h MHO>KecT- bo ceMen, K 0 T 0 pwe 6wjih BbiceneHW b CapaxcKHH Maran XopacaHa. n p o - >KHBaBmHM b HaropHoö Hacra rapa6ara MCJiHKaM Ha^np max npHKa3ajı no^HHHJiTbca He öeöjıepöeıo Fapaöara, a jihhho eMy caMOMy hjih >Ke ero 6paTy HöparHM xaıry, Ha3HaHeHHOMy hm npaBHTeneM A3ep6aıİA>KaHa. npe^KH ocHOBaTcaa T apa6axcKoro xaHCTBa naHaxa.au xaHa, npo- HcxoAHBmHe H3 OHMara C a p w a * a j ı w , 6 wjih oahhmh h 3 jipcbhhx >KHTejıeH r’apaoara. OöMar C ap w flacajıw npHHaflneacaJi k nneMeHH fl^caBaHmnp, 234 BXOA^meMy B C0I03 njieMeH OTySHKHJIHp. ITo (})aKTMHCCKHM JiaHHhlM, Ha- 3BaHHe OÖmHHbl CapbIA>KajIbI 6 bIJIO CBH3aHO C LIBeTOM pbmHX BOJIOC [capw ]. ero 0 CH 0 BaTejıa Ajih 6 ea. Apmümckhc hctophkh yrrBcp>KjiaıoT, hto ocho- BaTejib rapaöarcKoro xaHCTBa IlaHaxajiH 6 eö 6 wjı oöwkhobchhwm pa3- 6 ohhhkom. B t o BpeMa, KaK H 3 BecTHo, h to BHyK 6 paTa naHaxajiH 6 ea, Ca- pwflaca Ajih - 3 JiajiH 6 eö, a no 3 >Ke h caM naHaxajiH 6 eö 3 aHHMajiH ;i 0 Ji>KH 0 CTb d<ıopeu,Kozo [em u K a e a c b i . rıpn ^Bope Ha/ınp maxa. Oahhm h 3 He3a6biBaeMbix CTpamm b hctophh A 3 ep 6 aö,xpKaHa ne- pHo^a xaHCTB aBjiüeTca 0CH0BaHHe b TapaöarcKOM x3hctbc HenpHCTynHoö KpenocTH IUyma. Ecjih Kaayıwö H3 a3ep6aö^>KaHCKHx xbhctb (J)opMHpo- Bajıca BOKpyr o^Horo H3 ropo^OB, to Ha TeppHTopHH Tapa 6 ara He 6wjio Kaıcoro-.THÖo 3HaıiHTCJibHoro HacejıeHHoro nyHicra, b kotopom mo>kho 6w- jio 6 w yKpwTbca b cjıynae onacHOCTH. Hmchho n03T0My BHaua.ıe b Marane Ka 6 npjra 6biJia coopy^ceHa KpenocTb EaaT, a b 1752 r. b TepHeKiOTe no- CTpoHJiH ıcpenocTb IIIax 6 yjıar. HecKOJibKO no3>Ke 6 wjıa 0CH0BaHa Kpe- nocTb naHaxaöa^ [ııo 3 AHee E lym a ].. n o cjıOBaM Mııpsa /J/KaMajıa, coopyaceHHe KpenocTH IHyma 3a- BepmHjıocb, npH6jiH3HTejibH0, b 1756 r., Kyaa b tom >kc rofly 6wjih nepe- cejıeHbi >KHTejiH KpenocTH LUaxöyjıar, a TaıoKe rjıaBbi o6mHH h KeHTxynw [cejibCKHe CTapmHHbi ]. HeK0T0pwx cejıeHHÖ BMecTe ceMbaMH. TeppHTo- pna KpenocTH IHyma oxBaTWBajıa njıoma^b, npH6nH3HTejibHO, b 3-4 KBa^- parawx BepCTbl. T apaöarcKoe xaHCTBO, Be^a repoHHecKyıo 6 opb 6 y 3a coxpaHeHHe CBOeÖ rOCy^apCTBCHHOÖ HC3aBHCHMOCTH, OCTaBHJlO HCH3r.aaflH.MbIH CJICfl B hctophh A 3 ep 6 aöfl>KaHa. KaK h3bcctho, b 80-90 rr. XVIII b. b 6 opb 6 e 3 a maxcKHÖ npecTon no6e^y oAepacajı Ara MyxaMMe^ xaH Ta^acap, nwTaB- mnöca BOCCTaHOBHTb npoKHHe rpamıu,w CcfJjCBHflCKoro rocyflapcTBa. C 3toh uejibio oh cTpeMHjıca noKopHTb He3aBHCHMbie rocyflapcTBeHHbie 06 - pa30BaHiıa lOacHoro KaBKa3a. OTCTynHB nepe^ Mombio Ta^>ıcapa, HeKOTO- pwe xaHW CcBcpnoro A3cp6aÖA>ıcaHa BCKope noKopHJiHCb eMy, 3a hckjiio- neHHeM FapaöarcKoro HöparHMxajınjı xaHa, K0T0pwö OTKa3anca eMy no- BHHOBaTbCa. B 1795 r. HecMOTpa Ha 33-ahcbhvk) ocajıy IIIymH, Ara MyxaM- Mefl xaH, He cyMeB ee B3aTb, HanpaBHjıca b Th^ijihc. B ceHTaöpe Toro * e ro^a Tafl»cap, pasrpoMHB rpy3HHCKHe BoöcKa, 3axBarajı Th^jihc. Ara MyxaMMefl, OTomeflmHH b 1796 r. Ha ror, np0B03rjıacnjı ccöa maxoM HpaHa, a BecHOÖ 1797 r. BHOBb coBepmnjı Ha6er Ha Tapaoar. Bo MHOTHX HCTOpHHeCKHX HCTOHHHKaX yKa3bIBaeTCa, HTO BCJieflCTBHe pa30pe- hhh b xofle npeAmecTByıomHx HamecTBHÖ noxıo>KCHHC T apa6arcKoro xaH- CTBa b 3to BpeMa ocTaBajıocb Ta>KejıwM, h 6wjıa yrpo3a rojıo;ıa. B ətoh CBa3H H6parHMxajiHJi xaH, noHHMaa HeB03M0»cH0CTb b o^hhohky o6ecne- 235 HHTb oöopoHy, BbiHy>K/ı.cH 6buı OTnpaBHTbCH 3a no;jMOroH k CBoeMy p o /ı- CTBeHHHKy aBapCKOMy YMMa xaHy. B pe3yjıı>TaTe npe^aTejibCTBa nacTH mccthoh 3iıaTH I l l y ı n a n o c jıe HCAOJiroiı o ca A w 6buıa c^aHa. HecMOTpa Ha 3axBaT UJyuiH A ra M yxaM M e^ u ıa x y He yAajıocb jih- KBHAHpoBaTb F a p a ö a r c K o e xaHCTBO, h cn ycT fl 3 jxhs o h 6mji y 6 n T b pe- 3ynbTaTe ABopıjOBoro 3aroBopa. C ııejibio coxpaHCHHjı TeppHTOpHajibHOH ııeji 0 CTH 0 CTH Tapaöar- cKOMy xaHCTBy npnxo^nnocb BoeBaTb h c no^pyHHWMH P occhh Ha K)>k- hom KaBi b pernoHe, Pocchh xoTCJia co3AaTb 3Aecb MapH0HeT0HH0e rocyaapCTBO. PyKOBOAHTejib BHeuiHeH iiojihthkh Pocchh KH.r. IIoTeMKHH-TaBpHHecKHH, npe,ıyıarajı ııcnonbsya HeypaAHiıw B HpaHC 33HHTb BaKy, flcp6eHT H npHCOCflHHHTb rHJUIH, 3aXBaıICHH)'IO TeppHTopHK) Ha3BaTb «Ajı6aHCKHM rocy^apcTBOM», a ee npaBHTejıeM Ha- ^HaHHTb BejiHKoro khh33 KoHCTaHTHHa üaBjıoBHHa. üpeflnojıarajıocb TaK- >kc npncoc^HHCHHC rapaöarcKiıx 3CMejib k ƏTOMy rocyflapcTBy. B o to h cbh3h b 1783 r. njıaHHpoBajıcn n o x o a pyccKHX bohck, KOTOpwe aoji>khw 6biJiH ABHHyrbca c 3ana^Horo no6epe>KbH Kacnna - H3 flep6eHTa b 3H3e- jih, a TaK >kc - H3 TpysHH na Fapa6arcKoe h HpeBaHCKoe xaHCTBa. Ocyme- CTBJieHHe noxoAa HaMenajıocb npoBecTH b 1783 r., kotop w h , oAHaıco, 6wji nepeHeceH Ha 1784 r. Ə to t njıaH TaK h He 6wji peajiH30BaH, TaK KaK He npeflCTaBHJICH nOAXOAamHH MOMeHT AJW MHpHOrO npHCOCAHHCHH>I K)>ıc- Horo KaBKa3a k P occhh. BpeMeHHO saxBaTHBuiHH BJiacTb b U,eHTpajibHOM HpaHe AjiHMypaa xaH HccJıaraııcKHH ııanpaBHjı CBoero nocjıa b üeTepöypr c uejibio 3aKjiK)HeHHa AoroBopa c PoccHeiı Ha npncM.neMwx en ycjıOBHax. B Mae 1784 r. r.A.noTeMKHH npefljıarajı KaHiyıepy Ee36opO£KO H3BjıeHb nonb3y ot npe^Jio>KeHHH xaHa h ^aTb eMy nojıo>KHTeJibHbiü otbct . B ətoh cb »3 h r.A.IIoTeMKHH nncajı EnaTepHHe II, mto , nojib3yacb mombhtom , mo > kho A 06 p 0 B 0 JibH 0 B3>iTb «IlepcHACKyıo ApMeHHio» h H a ee 0C H 0 B e co3AaTb Ajı 6 aHCKyıo ryöcpıiHio. CMepTb AjiHMypafl xaHa b (J)eBpa;ıe 1785 r., a TaıoKe aKTHBHOe co- npoTHBjıeHHe AnnnoMaTOH noMemajm peajiH3aujiH ynoMH- Hyroro corjıaıncHHH. PoccHficKoe rocyAapcTBO h HaxoAHBineecH b ero noflHHHeHHH KapTJiH-KaxerHHCKoe uapcTBo bo rnaBe c WpaKjıneM n nonbiTajiHCb boc - nojib30BaTbCH npeAaTejibCTBOM MejiHKOB-cenaparacTOB znx 3axBaTa rapa- ÖarCKHX 3eMejIb. Y3HaB 0 TOM, HTO MejIHKH, OÖteAHHHBUIHCb c HpaKJIHCM II, HaMepeHbi HanacTb BHanajıe Ha T HHH>ıcy, a 3aTeM h H a Fapa6ar, H 6 p a - rHMxajiHJi xaH p e u iH jı npeflO TBpaTH Tb a c h c t b h h cenapaTH C TO B . I I o a npe^- ji0r0M o6cy>KriieHHH r o c y n a p c t b e H H w x A en xaH , co3B aB m b jih k o b A 6 o B a , M e ^ a c jıy M a , BaxTaMa h naTpnapxa H o a H e c a , apecTOBan h x h Ha3HaHHn Ha 236 hx M e c T a A O B cp e H H b ix e M y jihii. B h o c . ^ c ^ c t b h h n o T p e ö o B a H H io KOMaH- A y ı o m e r o p y c c K H M H B o ö c K a M H r e H . ü . n o T e M K H H a H ö p a r H M x a j ı ı u ı x a n o c - BOÖOflHJI MCJIHKOB, B3HB 3 a HX OCBOÖO/K^CHHC 15 TblC. M aHaTO B. B 1787 r. HpaKjiHH I I BMecre c pvcckhm bohckom abhhvjtch Ha TaHA>Ky, OAHaKo b cb»3h c HanajıoM pyccKo-TvpeıiKoii bohhw h pe3KHM np0TecT0M cmotjih flocTiıqb C B oeiı nejiH. PyccKoe KOMaHflOBaHHe b cpohhom nopjiAKe HanpaBHJio boh- CKa H3 OKpecTHOCTeö r hha > kh Ha KaBKa3CKHH (j)pOHT. Hapa^y c apvrnMiı a3cp6aiiA>KaHCKHMH xaHCTBäMH rapa6arcıcoc xancTBO npoflojıacajıo pa3BH- BaTb Tpa^HUHH a3ep6aÜA>KaHCKOH rocy;ıapCTBCHHOCTH . B o rjıaBe F apaoar- ckoto x aH C T B a ctohji xaH. n p n x a H e (Jjy H K iiH O H n p o B a.ı c o B e m a T e Jib H b iH o p r a H - ^HBaH. HecMOTpa Ha to, mto bo Bcex o ö c y ^ a e M W X 3^ecb B o n p o - cax nocjıe^Hee cjiobo 6wjio 3a xaH O M , HHor;ıa e M y B c e >Ke npnxoAHjıocb CHHTaTbca c MHeHHeM hjichob ^HBaHa. B otjihhhc ot ^ pyrnx xaHCTB, b fa - J paöarCKOM xaHCTBe flHBaH nojib30Bajıca öojibiuhm bjihsihhcm. npaBHTejiH BapaH^HHCKoro, /In3arcKoro, TajibiıncKoro, XaneH- CKoro h Hnjıaöep^cKoro MarajıoB hochjih THTyn M ejiH K a. TnTyjıw 6 eö h MejiHK nepe^aBajiHCb no Hacne^cTBy, ho o t o npaBO Ka>KflbiH pa3 aojdkho 6mjio \TBep>KflaTbc>ı cneıiHajibHWM c{)apMaHOM [yKa30M ]. xaHa. Mcjihkh 3aHHMajiH cy^eÖHbie h aaMHHHCTpaTHBHbie ;joji>khocth. Ü 03 T 0 My nocjıe yÖHHCTBa HöparHMxajiHJi xaHa MaüopoM JlHcanc- BHneM, nocjıeAHHH Hanncajı panopT Ha hm>i reHepajıa HecBeTaeBa o Ha- 3HaneHHH Mex^nryjıy 6 ea xaHOM. B 1807 r. ııapb AjıeKcaH^p I nocjıajı Mex^nryjıy xaHy yKa3 Ha ynpaBjıcHiıc xaHC TB O M , (j).ıar h mcm, yıcpamcH- HblH ^parOUeHHblMH KaMH>IMH. C a M b iM 6 j i h 3 k h m n 0 M 0 inH H K 0 M x a H a 6 h j i B H 3H pb. B F a p a ö a rc K o .M xaHCTBC e r o n a c T O H a 3 b iB ajiH M H p 3 o fi. B n e p n o A n p a B jıe H H a H6parHMxa- JIHJI XaHa flOJI>KHOCTb BH3Hp>I 33HHMajI BH^HWÜ a3Cp6aÜ^>KaHCKHÜ n03T M o j u ı a n a H a x B a ra ıJ ). H 3 B e c T H O , h t o n o c n e y ö n ö c T B a A r a M y x a M M e ^ x a - H a T a z p c a p a b 1797 r . b r o p o ^ e I l l y m e , B p cM eH H O 3 a x B a T H B m H Ö BJiacTb n jıe M H H H H K x a H a M v x a M M C A 6 e ö , y B H fle B b j ı n u e B a rn c {)a c e p b e 3 H o e n p e - naTC TB H e b y K p e n jıe H H H CBoeö BJiacTH, Ka3HHJi e r o . n o c n e 3 T o r o H a a o . i > k - HOCTb BH3Hp>I 6bIJI H a 3 H a H e H M n p 3 a /I>K aM aJI. B o ^ B o p u e x a H a H M e jın c b T a K H e , zioji > k h o c t h , KaK ə u iH K a r a c w , x e - 3HHearacw, aMÖap^aparacw, 3 M iıp a x y p h ^p. MaranaMH y n p a B jM jın m h h - ÖaiUH H MCJIHKH, CejICHH>IMH-I036aaiH, a a p r H , KOBXH, KCHTXyAW , mcjihich. H a cäM O M ^ e jıe K )3 6 a ın H h M H H Ö a m n CHHTäJiHCb b o c h h w m h H H H aM H . B o BpeM H B o e H H b ix o n e p a ıjH Ö o h h p v k o b o a h j i h O T p a ja M H , c o c t o > i b i i i h m h H3 CTa h t w c h h h He.TOBCK. H a n ö w M a ra jıO B o 6 jıa A a jiH ıcaK c y a c Ö H W M H , t ə k h aflMHHHCTpaTHBHblMH npäBaMH. KeHAXV^bl H KOBXH H3ÖHpajIHCb CejIbCKH- 237 MH OÖHIHHaMH. FjiaBHbie 06>I3aHH0CTH HX CBOAHJTHCb K C60py HaiIOrOB c o 6 ihhh h Haöıııo^eHHio 3a nopa^KOM b cejıeHHax. /Japrn ocymecTBJiKjiH KOHTpojib Ha^ 6a3apaMH. Ohh ycTaHaBjiH- BajiH ueHbi Ha npoayKTbi, pa3peuıajiH MHorne cnopHbie ^ejıa. HeCMO'rpa Ha to, hto hx CHHTajiH CMOTpHTejıaMH 6a3apa, Ha ^e-ne ohh OTBenajiH 3a no- pHAOK BO BCCM rOpOflC. Ohh TaiOKC CJICflHJIH 3a COO.HOACHHCM mapHäTCKHX 3aKOHOB, 3a HapymeHne kotophx ;ıapra HMejı nojiHoe npaBO HaKa3aTb Ka- ^yıoro. Tapaöar 6hji oahhm H3 caMbix MorymecTBCHiibix b bochhom ot- HomeHHH xaHCTB Ä3ep6aHfl)KaHa, h b cjıynae hcoöxoahmocth xaH Mor Ha- 6 p aT b a o 10-15 T b ic a n bohhob. O cH O BH yro n a c T b kohhhijh c o c T a B jıa n H 3JiaTbi. KaK KBCTByeT H3 3anHccfi Mnp3bi /JacaMajıa, bcc oÖMarH Tapaöara, COrjiaCHO CnHCKaM, HMejTH CBOIO KOHHHIIV. IIpH HeOÖXOflHMOCTH mo6hjih- 30BajiHCb Taıcace h BOHHbi-CTpeJiKH c MejiHKaMH MarajıoB h ceneHHÖ. ƏjiaTbl 6bIJIH 0 CB 060 >KACHbI OT TaKHX nOAaTCİİ H nOBHHHOCTCH KaK jCMejibHaa penra h ynjıaTa xonn c vpo>Ka>ı [Majıy^acaxaT ].. O^HaKo, e^ce- rojjHO c KpecTbHH h MaranoB B3HMajracb noAaTH ManyA»axaT, «TOH-nyjıy» [cBaACÖHbie ACHbrn ]. h Hajıorn. HHor^a npn npHBJicııcHHH HaeMHbix bohck H3 flarecTaHa c ə.naTOB B3HMajiHCb HajıorH, npoBHaHT, xjıe6, mc.tkhh m KpynHbiü poraTbifi ckot ajih onjıaTbi ycjıyr HaeMHHKOB h ^a^ce fljıs kom- neııcaLiHH ctohmocth naAmeö hx jıoma^H. C uejibK) ycnjıeHHa 060 poH 0 cn 0 C 06 H 0 CTH xaHCTBa xaHbi yAejıajm ocoöoe BHHMaHHe coopyaceHHio KpenocTeö h yKpenJieHHÖ. H3BecTHO, h to IlaHaxajiH xaH emc b Hanaııe cBoero npaBJicnHK 060 CH 0 Bajı Kpenocra BaaT h U Iax 6 yjıar. B OKpecTHOCTHx KpenocTH Ba>rr 6 mjih B03BeflCHbi BHeııiHHe CTeHbl H 3 >K>KeHbIX K H p ü H H eÖ , B b lp b lT b l o ö o p o H H T e jib H b ie p B b l c I^eJIbK) H a - nOJIHCHHH HX BOAOÖ B CJiy’HaC HanaACHHH npOTHBHHKa. CTCHbl KpenOCTH U Iax 6 yjıar 6 h jih bosbcjichh h3 KäMHH h h3bccth. rio hckotophm hctoh- HHKaM, b KpenocTH LUax 6 yjıar 6 h jio ABa 3aMKa, oahh - BHyTpH, .npyroö - CHapy>KH. C tc h h KpenocTH pacmHpajmcb KHH3y, a HaBepxy hmcjih 3a3y6- peHHbie kohuh. BbicoTa ctch Aocrarajıa 7 m, a 6 ameH - 8,5 m. BHyrpeH- HHÖ 3aMOK 6 bIJI B03Be£eH Ha B03BbimeHH0CTH, B ropax, b6jIH3H TOpHblX poflHHKOB. flBopeu riaHaxajiH xaHä 6 bijı nocTpoeH H3 HCOTecaHHbix KaM- Heö h HMejı npHMoyrojibHyıo BOCbMHCTyneHHaTyıo (])opMy c KpenKHMH h BblCOKHMH CTeHaMH. CäMOÖ ıiäAOKHOH K p e n o c T b io xaHCTBa 6 b ijıa K p e n o c T b I la H a x a ö a A [L ü y m a ].. T o p a , H a KOTOpoö p a c n o j ı a r a j ı a c b U l y u ı a , nve.na cTopoHbi. I H y m a 6 b ijıa O K pyaceH ä ymejibHMH c KpyTbiMH cnycK äM H b H a- npaB jıeH H H flam ajiT b iH äH h X anb<|)aJiH H afl. K p y r b ie O B p a r n x o jiM a S H a n n - 238 TejibHO nperpaacAäJiH Ha™cK npoTHBHHKa h cocTaBjınjiH, npHMepHO, 2/3 oöopoH H T ejibH oro nepHM eTpa r o p o a a . B ııejwx ycHjıeHHH o6opohociioco6hocth KpenocTH üaHaxanH xaıı c ceBepHOÖ Hacra coopyaHJi orpa>ı npnmjıo b HenpnroAHOCTb. KpenocTHbie c t c h h IIIymH ycn em H O BbiAepacajiH HaracK HamecT- b h h Ara M yxaM M eA x a H ä FaA>Kapa b 1797 r., k o t o p h ö , b h a h , hto BbicTpe- nbi H3 oöbiH H bix n y m eK HHKaK He bjih hio t Ha npoHHOCTb KpenocTH bix cT en, no coBeTy OflHoro H3 cb oh x cneuHäJiHCTOB - aprajijıepHCTOB, npnKa3ajı CTpejiHTb H3 npHBH3aHHbix flpyr k Apyry ^Byx ny'ineH H bix opyAnö. TojibKO TaKHM nyreM yAajıocb HäHecra onpe^ejıeHHbiö ymep 6 CTeHäM Kpenocra. C 00 pv>KCHHbIC H3 KaMHH H H3BCCTH CTCHbl KpenOCTH IIIymH flOC- rarajra a h h h h b 2 ,5 km. B I lly r a y m oh ch o 6 h j i o b o ö t h H3 neTwpex BopoT. O ^ h h H 3 h h x Ha 3 biBajmcb - F HH,zpKHHCKHe [F M ijK a . ranbicbi ]., A p v n ıe - HpeBaHCKHe [HpcBaH ranbicbi ]., a TpeTbH - ArorjıaHCKHe Bopcrra. M ccto- nojıo>KeHHe n Ha3BaHHe neTBepTbrx BopoT Hew3BecTHbi. rmjmnHCKue bo- poTa pacnoxrarajiHCb Ha ceBepe, HpeBaHCKHe - Ha 3ana,zıe, a ArornaııcKiıe - Ha BOCTOKe. rJiaBHblMH BOpOTäMH KpenOCTH CHHTajlHCb rHHA^KHHCKHC BopoTa, coopy^ceHHbie em e b nepHOA npaBJieHHH IlaHaxajiH xaHa. ÜTcıoAa HanHHajıacb Aopora b F hha^cv h b H H jıa ö e p ^ c ım ö Marajı. Hmchho n03T0My ə t h BopoTa Ha 3 biBajiHCb 'raıoKe MHJiaöepflCKHMH BopoTaMH [HnjıaöcpA ra- n b icu ].. O t A rorjıaH CK Hx BopoT HaHHHajıacb A o p o r a , B e /ıy m a a b o a h o - HMeHHyıo ıcp en ocT b . Ə t h B opoT a H H orfla HMeHOBaJiHCb IIIyma-KeHACKHMn, hjih MyxTapCKHMH [M y x T a p raribiCbi ] ., a BpeMeHäMH h TonxaHHHCKHMH BopoTaMH [T o n x a H a ra n b icb i ].. n o Aopore b LUymy 6 h j i h TaoKe B03ABHrHyrbi eme abc K p e n o c r a - A ro rjiä H h Ä cK ep aH . AcKepaHCKaa K penocT b, coopyjK eH H an b 2 5 km o t IIIym H Ha 6 e p e r y peKH T a p r a p n a ö , cjıy a cn jıa Hafle^cHOÖ n p e r p a flo ö o t b03M 05k h h x HamecTBHÖ. K p en o cT b n p o c r a p a j ıa c b n o o 6 c h m 6ep era M pc- k h . B b ico T a CTeH K p e n o c r a A o c r a r a jıa 8 MeTpoB, a h x TOjımnHa - 2 m c t- poB . noM H M o ə T o r o b ycT b e 3 t o ö peKH HMeJiHCb e m e ABe 6am H H . B e p c r raprapnan 6 h j i TäKHM o ö p h b h c t h m , h t o o 6 o ö t h K penocT b A cK epaH ö h j i o HeB03M0HCH0. HeKOTOpbie aBTOpbl CBH3bIBaiOT CTpOHTejIbCTBO 3TOÖ K p en o- c t h c HMeHeM n a H a x a jiH xaH a. CaMbie nocjıe^HHe HccjıeAOBaHHH AOKa3bi- B ä io r Bem aH H io ü a H a x a jiH xaHa. K HHCJiy rocyaapcTBeHHbix a T p n ö y r o B T a p a 6 a r c K o r o xaHCTBa o t - HOCHJiHCb h cepc6pHHbie MOHeTH «naHaxa6aAbi», paBHbie, npHMepHo, 1/5 pocC H Ö C K oro pyĞJiH, KOTOpbie n o C B o eö n p o 6 e b h c o k o K o r a p o B a jın c b h 239 HMejIH XO/KflCHHC H B flp\THX XaHCTBaX. B AajIbHCHUieM no paCnOpfl/KCHHfO H 6 parHMxajiHjı xaHa, crpeMHBuıeroca ynyHniHTb othouichm c rnaxOM, b naMaTb 06 vöhtom b Illy ıu e A ra MyxaMMc# xaHC öbijıa Bbiny- meHa HOBaa, C ÖOJJhmeÜ HOMHHaJIbHOH CTOllMOCTbW MOHCTa IIOA Ha3BaHH- eM «caxn 6 ri.ıpaH». riocjıe yÖHHCTBa A ra MyxaMMeA xaHa TaA>ı b Ulyxue, noJib 3 y- acb OTcyTCTBHeM HöparHMxajiHjı xaHa xaHCKyıo BjıacTb BpeMeHHO 3axBa- TbiBaeT ero nneMHHHHK, cmh Mexpajibi 6 ea - MyxaMMe# 6 en. YHHTbiBaa TJDKCJiyıo CHTyauHio, cjıO/KHBiııceca b xaHCTBa HöparnMxajiKjı hc n a ıa jı BoeHHbie AeftcTBHJi npoTHB cBoero nncMHHHHica fleHCTBOBajı octopo>kho. CnepBa oh HanpaBiuı cbohx CHHOBeii MexAHryjıy ary h MyxaMMau Xaca- Ha b Tapaöar, KOTOpwe nocTeneHHO npııöpajiH k cboh pyıcn Kompojib b xaHCTBe. JlHinb rıocnc ƏToro xaH caM BcpHyjıoı b LUyuıy. 0 6 H > K eH H b iH h W H a H H b i ii b \T O ji M y x a M M e A 6 e ü y ı n e j ı H3 x a H C T - B a, M y x a M M C /ix a c a H U I c k h h c k i i h B biM äH H Ji e r o k c c ö e h OTOÖ paB b c c c r o H M y m ecT B O c a M o r o rıp e A a 're jib C K H n c p c ^ a j ı M y c r a c j ı a x a H y U le M a x H H C K o - M y. riocncflmni yöıuı My'xaMM e # 6 e a 3 a OTM eTKy y Ö H iic T B a h m c B o e r o o t - u a . B Hanajıe XIX BeKa CHTyanııa b xaHcree ocTaBajıacb HanpaaceHHOH h TaacejıoH. O o jıa c T t HHKaK He Morjıa onpaBHTbca n o c n e pa3pyuiHTejibHbix HauıecTBHH. C flpyroii cropoHbi ABa MorymcCTBCHHbix cocCAa P o c c a a h Fafl/icapcK oe rocy/ıapcTBa CTpeMHjiHCb 3asoeB aT b T a p a ö a r . I I o B o n p o c y BHemHenojiHTHHecKOH opHeHTauıra b xaHCKOM flBopue u u ıa 6 opb 6 a Meaçjy AByMa rpynnnpoBKaMH. O^Ha rpynna B03rjıaBjıaeM0H CTapuiHM cwhom xaHa MyxaMMe^xacaH a r o fi BwcKa3biBaJiacb 3a npHHaTHe pocchhckoh npoTeıcı^HH. JJpyraa r p y n n a B03rjıaBJiaeMbiM flpyrHM cbiHOM xaHa - A 6 y n - c|)ct aroü ace öbijıa 3a npHiumıe BJiacra raA»capoB. CnepBa BBepx b3äjih ctopohhhkh raA>KapoB. /(a>Ke xaH cboio /to^b A ra öerıo xaHyM BbiAajı aaMyac 3a OaTann uıaxa, A 6 yjı<})eT ara 6 biJi Ha- npaBJieH Ha c.ıyMÖy uıaxa, KOTopwii nonyHHB x & hckhh THTyjı, c tän oahhm H3 nOJTKOBOAUCB I’aA/KäpCKOH apMHH. Ho, CKOpO BBepX B3ajIH pyCCKHe CTO- POHHHKH. KaK H 3 BecTHO, nocjıe npHcocAHHcıiHa b 1801 r. KapTjiH KaxerHH- ckoto qapcTBa pyccKoe npaBHTejibCTBO TBep^o pemHjıo nOKopHTb h a3ep- oaöfl/KaHCKHx xaHCTB. riocjıe 3axBaTa b 1803-1804 rr. flacapo- BejıoKaHCKHx A>KaMaaTOB h T»HA»CHHCKoro xaHCTBa rJiaBHOKOMaHAyıomHH POCCHHCKHMH BoficKaMH Ha KaBKa3e reH. 14huh3hob npeAnpHHHMacT no- xoa npoTHB HpeBaHCKoro xaHCTBa, ho TepnHT HeyAany. Ilo cjıe HeyflaMH hoa HpcBaHOM L^HunaHOB ochobhoc BHHMaHHe cocpeAOTOHHjı noKopeHHio TapaoarcKoro xaHCTBa. O h peuiHJi ocymecT- BHTb 3TO AHnJIOMaTHHeCKHM nyTeM. 240 Ilocjıe AOJinrx jiğt neperoBopoB oh npHHVAH.ı HöparnMxajiHJi xa- Ha npniİTH b ero jıarepb no^ T siha /K oh npH KıopeKMae h 14 vıaa 1805 r. noAUHcaTb AoroBop o hphhjithh pocchhckoh npoTeKijnn, cocToameü H3 11 nyHKTOB. IIo A n H c a H H e K ıo p e K ııa i ic K o r o A o ro B O p a o 3 jio 6 h jio uıaxcKHH ABOp. r a A * a p c K n e BOHCKa y * e b cep eA H H e ıı r o w ı 1 8 0 5 r . B r o p m n c b b r a p a 6 a r . C nycTH H eK O Topoe B peM a Aa>ıce caM (I>aTajiH ı n a x c o c h o b h h m h cıiAaMw npnöbin b T a p a ö a r . O AH aıco, y3HaB o n a n a A e H H H p y ccK H x b o h c k b r . P eu iT , o h BcpnyACa b ApAeÖHAb. P y c c K a a apMHa saxB aT biB a^a a'3ep6aiİA>KaHCKHC xaHCTBa oaho 3a A pyrH M . O a h 3 k o , yÖHHCTBo U,Hu,HaHOBa b cj)CBpaAC 1 8 0 6 r . n p u BaKHHCKHx B o p o T H a B peM a npHOCTaHOBHjı ABHHceHHe p y c c K H x . O A noB peM eH H o \ '6 h ü - c t b o p o c c H H C K o ro rA äB H O K O M aH A yıom cro H a uıaxcK O M jı a r e p c b o 3 p o a h a HaAe>KAbi H a B 03B pam eH H e n o T e p a H H w x no3HiiHii. B ecH O H 1 8 0 6 r. n p e c T o - AOHacAeAHHK u ıa x a A 6 6 a c M n p s a c 2 0 T bicanH O H apMneii B T o p rc a b Ta p a - 6 a r . H a x o A H B iım e c a b to B peM a b U l y m e M ajıoHHCjreHHbiH p y c c ıc u ii ot - p a A He b cn.rıc 6 b ijı 3 a u ;H m a T b ro p o A . rİ0 3 T 0 M y , H ö p a n iM x a jiH A x a H mtoöm KaK to CMarHHTb n0A0>KCHHe H a n a n 3 a n rp b iB a T b c raA>KapaMH, 0A H0Bpe- MeHHO c o o 6 m a a o Bcex cbohx n e p e r o B o p a x KOMaHAwpy p y c c K o r o o T p aA a M a fio p a J In c a H e B ii’iy . O AnaK O, 06 cT aH 0 BKa npoA O JD K anacb yxyA uıaTC sı h u ıax cK H e b o h - CKa npHCTynnjiH k noAXOAaM IIIymH. XaH peınwn b u c a h x 6e30nacH0CTH c HacTfaio c b o c h ceMbn nepee3>KaTb b m c c tc m k o , t . h . «XaH 6arn» [T.e. XaH- c k h h caA ]■ b 4 - x KHnoMCTpoB o t r o p o A a . Ə t o B bi3Bajıo n 0 A 0 3 p eH H e y J I h - CäHeBHMa H OH, nOA>KHraeMMÜ XpHCTHaHCKHMH MCAKHMH H3MCHHIII b H io n e 1 8 0 6 r . H a n a n H a npHCTaHHiu,e H 6 p a rH \ıx a A iiA xaH a h 3BepcKH yÖHA ero, HeKoropwx H n m o B ceMbn h cjıy>KamHx. Bcero n o rn ö .iM 1 7 HH B HÖM He IIOBHHHblX JIIOAeH. Ə t O BbI3BaJIO CHAbHOe B03MyiHCHHG y HapOAa. O a HAKO HaXOAHB- u i H e c a b 3 to B p e r n cb iH O B b a x a H a - M e x A n r y n y a r a h /I> K a (j)a p ry A y a r a h c T o n b K o H e B 0 c n 0 A b 3 0 B a A H C b C H T y a u n e H Rjıa H 3 rH aH H e p y c c K H x c n p e A e - nax xaHCTBa, ho Hao6opoT npoAOA>KajiH c.ıy>KHTb h m . n o xoAaTaücTBv p y c c K o r o KO M aHAO BaH Ha p y c c K o e npaB H T eA bC T B O H asH an H A O M e x A u r y a > a r y r a p a 6 a r c K H M xaH O M [ C T a p u iH H xaH C K H H c h h M y x a v iM e A x a c a ıı a r a 3HMOH 1 8 0 5 - 1 8 0 6 r r . y M e p o t 6 o a c 3 h h ].. BoeHHbie ACÜCTBHa Ha TeppHTopHH xaHCTBa Me>KAy pocchhckhmh H raA^capCKHMH BOHCKa.MH nOAOpBaAH X03aHCTBa H HaHCCAH hchchhcahc - Mbie 6eACTBHa HaccAeHHio. üoəTOMy mhothc ccMcücTBa [cBbime 2200 ]. nepe6e>KaAH b IO^ khhh Asepöaıw ıcaH , a CBbiuıe 26 0 0 cevıeficTBo yKpbi- AHCb b ropax. 241 C noAnncaHHeM 12 oKTaöpa 1813 r. TıojiHCTaHCKoro AoroBopa P occhsi y3aKOHHJia 3axBax ceBepHoii Mäcra A3ep6afiflacaHa [c hckjhomğhh - eM HaxMbiBaHCKoro h HpcBäHCKoro xshctb Ilocjıe 3Toro pyccKne BJiac™ nepeuuiH k jınKBiı^aHHH BjıacTH xa- hob. B 1819-1820 rr. 6mjih jiHKBvm,HpoBaHbi IIIeKHHCKoe h IUaMaxnHCKoe XäHCTB H OHH npeBpaTHJIH B npOBHHLJHH ynpaBJiaeMbie KOMCH/jaHTaMH - pyccKHMH ocj)HL[epaMH. K jiHKBnnanHH TapaöarcKoro xaHCTsa npHCTynnjiH cjjaKTHMecKH c 1817 r., c npnöbiTHeM b Fapaöar reHepajıa Ma^aTOBa - ra- paöarcKoro xpHcraaHHHa no npoHCxo>KfleHHio. Oh cj)aKTHMecKH npnöpajı k cboh pyKaM ynpaBJieHHeM xaHCTBa. Mex^nryjıy xaH HeAOBOJibHbiö cbohm nojıoaceHHeM y>Ke He TaK coTpy^HHMajı c pocchhckhmh OKKynauHOHHbiMH BoöcKaMH. Oöbhhhb M exnHryjıy xaHa b nonbiTKe k yĞHÖCTBy MafläTOB BbiHy^Hjı ero 6e)KaTb b cropoHy ra^acapoB b 1822 r. B0cn0Jib3yacb əthm pyccKoe npaBHTejibCTBO b ətom ro^y jiHKBHflHpoBajıo xaHCTBo npeoöpa^o- BäB ee b rapaöarcKyıo npoBHHHHio ynpaBjıaeMWH pyccKHM kom emaHTOM . T apa6arcKoe xaHCTBO, B03HHKiuee b cepe^HHe XVIII BeKa h jihk- BHflHpoBäHHoe PoccHeö b 1822 r., ocTaBHno rjtyöoKHH cne,u b hctophh A3ep6aö#)KaHa. 3HaneHHe FapaöarcKoro xaHCTBa b hctophh a3ep6aä- ^aHCKOH rocy^apcTBCHHOCTH 3äKJiıoHacTCH npeacae Bcero b tom, h to oho b TCMeHHe mhothx jıeT npoAOjıacano pa3BHBaTb TpaAHUHH oToro rocynap- CTBeHHoro oopasoBaHHJi, npHHHMajıo aKTHBHoe ynacrae b 3amHTe a3ep- 6 a 0 A*aHCKHX 3eMejib o t bhcihhhx nocnraTejibCTB, cmotjio HaÖTH b ce6e chjih, ^äTb ^ocTOHHbİH oTnop nonbiTKaM co3^aTb xpHCTHaHCKoe rocy^ap- ctbo Ha ero TeppHTopHH h npenaTCTBOBano jiHKBHflaHHH 3flecb asepöafi- ÄacaHCKoro 3TH0ca co CTopoHbi uapcKOH Pocchh h ee caTejuiHTa KapTjiH- KaxeTHHCKoro uapcTBa. 242 Ə L A V Ə L Ə R JSöl Qarabağ xanlarının şacərəsi T i b r a h i m X e tt t x a n P a n a h Ə l i b ə y İ b r a h i m X e l İ I A ğ a i P e t ı a h Ə l i x a n ( 1 7 4 7 - 1 7 6 3 ) __ _ V K ə b i n l i a r v a d l a r ı n d a n T .....- C av an ş ir m in b a şıs m ın q ızı X a n ım d a n M & h ə m m ə d H ə s ə n ..... ~f .... A varlı H üsal xa m n q r a , Ü m m ə xa n ım b ac ıs ı BİKə K əblnli " ] arvad\armdar>| X a n la r ə ğ a 8 ik e a ğ a v ə Ə h m ə d xa n t I Ş a h v e rd i j x a m n q ız ı i X e y ra n is ə d ə n 1. C əfarqu lu j bay 2. Ş ü k m lla h | bəy Z. X anCan a ğ a 4 . Tubu b syim MelnrəVı b ə y in q ız ı X ə d ic ə x a n ım d a n 1. M ə m m ə d O a s im ağ a 2 . BöyüK . xa m m K ab lnsiz j a rv a d la n n d a n -------------- n ▼ Tiflisti M irzə ▼ B a la zu r R əb in in q ızı kendinin N ıs ə d ə n xristlan q ızt l əca'ıb l N is ə d ə n V i Ə z ə t 1. A b d ulla b əy im , b əy G ö v h ə r 2 . K ərim b ay im b əy G ə n c ə lı Ş a h v e rd i x a n ın q ızı C a v a d x a n ın b a c ıs ı X w ş u 'l B o yim d ə n M eh d iq u lu x a n İ A ğ a b eyim (F ö tə li şa hin j a r v a d ı oUıb) I v ə T u b u b əyim (F e y z i bəyin a rv a d t olu b ) K n y a z E v g e n i A b a ş id ze n in q ız ı C a v a h ır x a n tm d a n A b b a s q u lu ə ğ a v e G ö v h ə r x a m m (Şəkili C ə te rq u lu < a n a ©ı® g etm iş d i) Y a x? ı xa n ım (Ş a h s e v ə n FərecuW a x a n a ə rə g etm ış d ir) M e h r a l l b e y T a l ı b x a n b © y ^ M ə h o m m e d b ö y X a n x a n ı m a ğ a K e b i n s i z a r v a d l a r ı n d a n ..... t " ........ .............* ..... '' ▼ ........ U n q utlu N a x ç w a n lıq O ız a q m eiiyi Ş u ş atı H ac ı A lla h y a r kə n d sakini V a x ta n q ın Kərim in q ızı b ey in xristian qızı q ız ı X a ta y A na q iz ın d a n R ü k e m d a n x a n ım ö a ,a xa n ım d a n 1 1 ▼ M ə m m ə d Ə b ü lfə t xan H ü se yn q u lu FətəTı ağ a Q a s ım a ğ a a ğ a v ə ......... S ö fə rq u lu ağ a .......... “ x ........ ' ' .............i ▼ T u ğ kəndinin ▼ Ş ə m s e d d ıl ▼ S ə n c a lı sa kin i xristian s u l\a n lığ m \n Q u tam a li so n a B e h ra m lı bəy in qızı xa n ım d a n kə n d sakini M ü rə s s ə Y ı X a d ic a d ə n x a n \m d a n Ş a h s e v ə n İ V B ə d ir x a n ın S ü le y m a n Ş e yx əli Ş a h n isə q ız ı Ş a h n is ə a ğ a b əy x a n ım (M ireə x a n ım d a n o ğ luna ərə X i x . . . ____ _ ğetm işdir) ▼ * t T u tu b ə y im K içik b əyim N u rc a h a n Tutu (Ş ə k ili S ə lim (T eh ran b əy im b öyim dən x a n a ə rə b əy lə rb əy i v ▼ g etm iş d ir) M irzƏ M ə h ə m m ə d B ik ə a ğ a KəbləU a ğ a x a n a d rə D a v u d xan Ş ə rə fc a h a n g etm iş dir) T u b a b əyim bəyim Q e y d : Ib ra h im xe lil x a n ın kebinli a n /a d la n a r a s m d a T u ti b ə y im (Ş ə k ili H ü s e y n x a m n q ız ı v s S ə lim x a n tn b a c ıs ı). M e hdiqulu x a r« r\ k s b in li acvadları: X a n x a n ım a ğ a (M e h rə li b e y in q ızı); S a ra y x a m m (Q a ra ç ö rlü Ə h m ə d x a n ın q ız ı). Ə b ü lfə t a ğ a n ın kəbinli arva dı: B ədir x a m m (ib ra h im X ə lil x a n ın q o h u m u Is m a y ıl x a n ın q ız ı). H ü se y n q u lu b ə y in arva dr. H ü rz a d x a n ım (S a rıc a lı N a m a z bəy in qi 2 t). Ş ə c ə rə 1 8 0 4 -c ü ildə m a y o r U s a n e v iç tə re fm d ə n to p la n m ış m ə lu m a tla r s s a s m d a tertib o lu n m u şd u r, biztm tə rə fım iz d ə n d ü zəlişle r v ə ə lə v ə la r edtlm işdir. A K A K . C . U, s ə n . 1 4 1 5 , s. 6 9 5 . 243 Xs2 MEHRALl BƏYİN NƏSƏB ŞƏCƏRƏSİ * Osəd bay M.thomməd b ə y ▼ n ü s n c a h a n x a n u n d a n * t IjiJvrAİcahan bayimdan İ M ehralj hoy Xankişi bəy İ Xanxaoım ağa İ Xodico bəy- A b b a s bay S ədət b əyim d ən ; i ■ I ! I : I : ä :S? a> . >* >•> £ P fe 7. 3 Ä cS : f ' f M a y a x a n n n d a n C əfə rq u lu 1’ b əy B ehcnht aga;ıaH j + İ Ziəhra xa- A b b a s bəy N u r a lə ın x . n ım d a n i Q u m ru % • >- N> ^ . . . İ .... 2 I 3 İ İ t. ® 7-, C a v a d bəy C əm il bəy O l i h ü m m o t b ə y i N ə s ir b əy _ j L. ▼ A ğ a bəy i T d li bəyim dən i fI f Əzİ23 x a n ım d a n t /\(J>ra6 xairtiM - ▼ Qeyd: 2*9 saylı sxlvslbr mərhıını Ə-Şükürzadə torəfmdnn tərtib olunmıış va biz cüzi dəyişikliklar edilraskb çap edirik. Homın codvoUori bizo verdiyino göro akademik Comil Quliyevo toşokkürümüzü bÜdiririk. 244 .NV3 TALIBXAN BƏYİN NƏSƏB ŞƏCƏRƏSİ + K « a b a lı bəy T Şükür bay + Güllü xa- o undan İ A ğflsi bəy + Forəo bəy 5* T? fr £> s X urşu d xanım d.m 2 a Müoawər xanıradan Q lim o tlod boy T Tükəzban xanım İ Nabal xa- HW k U iu t ▼ A y n a xa- u u n d an t N ə s ir boy ı *o Zərəişan x anu u d .ın ▼ OlipaşH bəy İ M əleykə xanmıdan İ X an xanım % ll ü i c y ı n ağ/ı Ş arəf xauuu- d an 245 /ü lcy xa x an nn A ll a b y a r ağ a Ç av ad a |a Xs4 MƏHƏMMƏDHƏSƏN AĞANIN NƏSƏB ŞƏCƏRƏSİ X^Vransa boyimdən Mahşorəi' bəyimdon i CəfbrquJi xan Ş əralcahan bəyim dən İ ŞüJcruJJa a ğ a İ Bıılqeyis b s y iıu d a n i * . tsnıayıl a£a İ Şiriu bayimdsu i Şükılı ağa ♦ ------------- i Xaoçaa a ğ a * Tuba həyim İ A sy a bəyim Teyıııur a J,ı Yaxşı bəyım İ M > uuk xa- ıibiMaaii + Ə 2 ©t beyim - den İ A ia x an İ B öyük xa* n ın d an I s 2 i Z iha bayim - d ən ▼ M a h m u d İ Şiriu bəyiuıdəii İ BöjoiJc A b b a s q u lu a ^ a İ Əzal bəyiıudəa T <9 <Ö n M a I? & i « % g a 1 3 5 y> ä I 03 Mahbub bsyiııı* 1 a •o £ I& Şiriu bayiuıdəu İ İ Xadicə bəy- T A ğa xan Şiriu bayiunteu * Şiriu boyüudəu i a .g 5 I- l .2? T3 ■ -5 ■a e = I •Sl •M J « .g X) İ a 3 -s 3 1 1 « y | | a CQ CQ < J g 246 J\*s5 MEHDİQULt XANIN NƏSƏB ŞƏCƏRƏSİ ♦ tb ra h im x a lil ağa B Ə D R C A H A N B ÖYİM DƏN i X u r ş u d b a n u b ə y ım X a s a y x a n d a ıı M e h d iq u tu x an İ X a n b ik ə ağ a f X a s a y x an i Səryn B əyim dan ,___İ----- S əltəo ət b əy im d ən i A ğ a B ikə M e h d iq u lu x a n İ S əid x a n M ira b b a s ağa İ Mirqafar a£a İ ll ə c ə r BiJcə S eyid Iliiscy ıı a ğ a d a u İ M rc a b b a r İ S üroyya b oyim dən İ Ş əhla h əy im + Mirəbftlfə* ağa İ S a ra bay- im İ M irs u lta n a ğ a 247 Rustam a ğ a X»6 ŞEYXALİ A Ğ A N IN N Ə S Ə B Ş Ə C Ə R Ə Sİ Hüseynalı ağa C 'a h a n x a n ım - d a n Solim ağa R əhim ağa C a d a d b a y im - d a n K azını ağa Nabal boyimdsn t lCaray ağa I Q ö n ç o b o y ira d o o l Şirin boy im 248 JV«7 SƏFİRQULU AĞANIN N Ə SƏ B ŞƏCƏRƏSİ İ İsmayıl ağa i M ustaia ağa İ H ə ş im İ Məhiş ağa Teymur ağa İ İ Əşrəl' Həmzə ağa ağa F a tm a bə y im d ə n B a llı x a - n ıra d a n F a t ı x a n ım ü a n M a h m u d ağ a i X u d id a d a ğ a i i Somod Nasir ağa afa i İ İ İb a d Şərəfcahjo B ə d ir C a v a d Zeynnlabdin a ğ a bəyiıu b əy im ag a ağa İ t * İ İ İ V R z a S u rx a y N ə r a f F ə rə c M ə h iş Q ü d rə t S ita rə ağ a ağ a ağ a ağ a ağ a ağ a b əy im İ Hüscynqu- lu ağa 249 M ƏHƏM M ƏDQASIM AĞANIN NƏSƏB ŞƏCƏRƏSİ t Paşa ağa t K.nrim ağa ▼ S a ra boyim dnn Xədicə bikədən t t İs m a y ıl ag a Qasım ağa Q ö n e s b a y im d a n t t Böyük xa- S a y a d x an ım V Nocəfqulu ağa + M ə h ə m m ə d q a s ım ağ a & n a .1 ä- .1 I .1 fT X i .o I S c_ > * 'Oft a . 1 & •M «3 rt 1 fl ■o > X a T? S 1 Ğ £ 3 V) < 3 V i o v : & 3 >w & .1 1 1? >S) .§ * 1 -o 3 1 -o £ , ş 2 s Yüklə 10,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|