Heftruz л &1 's s L b e h r u z h ə q q I TÜrk deyiMLƏRİ
Yüklə 17,08 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Heftruz Л 1 S S L B E H R U Z H Ə Q Q İ TÜRK DEYİMLƏRİ j
- AYBƏNİZ KƏNGƏRLİ filologiya elmləri doktoru Behruz Həqqi. Türk deyimləri. Bakı, “Nurlan”, 2005.
- Kitabda ilk dəfə olaraq Azərbaycan və ümumiyyətlə, türk xalq deyimlərindən
- Özgə dilə qatsan, bu əsil dil əsil olmaz. Türkün məsəli, folkloru dünyada təkdir, Xan yotğanı, kənd içrə məsəldir, mitil olmaz.
|
- 9 9 о ь Heftruz Л &1 'S S L B E H R U Z H Ə Q Q İ TÜRK DEYİMLƏRİ j Azərbaycan Respublikası Prezidenurun ] işlər idarəsi PREZİDENT KİTABXANASI BAKI-2005 •Behruz Jbqqi Tür^deyimCm Çapa hazırlayan və elmi redaktoru: AYBƏNİZ KƏNGƏRLİ filologiya elmləri doktoru Behruz Həqqi. Türk deyimləri. Bakı, “Nurlan”, 2005. Almaniyada yaşayan tanınmış yazıçı-alim Behruz Həqqinin “Türk deyimləri” litabı onun Azərbaycanda nəşr olunan üçüncü kitabıdır. Kitabda ilk dəfə olaraq Azərbaycan və ümumiyyətlə, türk xalq deyimlərindən örnəklər toplanmışdır. Hər bir deyimin izahı və həmin deyimlə bağlı bədii əsərlə'dən seçilmiş nümunələr də oxucuya təqdim edilir. К tab dilçilər, folklorşunaslar, bütövlükdə geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuşdur. 4702000000 N - 098 - 2005 Q rifli n ə ş r •Behruz tfhäqi Turt^deyimhri Ö N SÖ Z Türkün dili tək sevgili, istəkli dil olmaz, Özgə dilə qatsan, bu əsil dil əsil olmaz. Türkün məsəli, folkloru dünyada təkdir, Xan yotğanı, kənd içrə məsəldir, mitil olmaz. Seyid Məhəmmədhüseyn Şəhriyar Bu kitabda tarixin ə n əski, ən m ədəni m illətlərindən olan, ürəyi sevgi ilə dolu türkün zəngin dilinin maraqlı deyimləri toplanıbdır. Türk islamı qəbul edərək onu Şərqin, hətta Avropanın bir çox ölkələrinə yaymaqla türk dilini də islam imperatorluğuna rəsmi dil kimi yayıbdır. Türk sözü Miladdan 2000 ildən də çox öncədən : İslam ensiklopediyasında bu günkü türklər “Hi unq-un” adlandırılıb. Türklər min illər öncə əsil vətənindən, yəni Orta Asiyadan, Quzey Çindən müxtəlif səbəblərə görə köçmək məcburiyyətində qalıbdır. Türklər Tiyan-Şan dağlarından aşaraq, böyük, geniş bir məntəqədə - Kaşğar, Soğd, Fərqanə, İran, Midiya, Qafqazdan ta Qara dəniz boğazına, Əlcəzairə qədərki ərazilərdə yerləşibdir. Orxorı abidələrində türk “xalq”, “kütlə” mənasında işlədilibdir. Ola bilər ki, Orxon abidələrində “türk” dedikdə hökmdarlar, onların ailəsi nəzərdə tutulmuşdur. “Toğuz”-“oğuz” bu abidələrdə “türk” sözü ilə həmqafiyə kimi işlədilmişdir. Bu fərqlə ki, “türk” sözü el, tayfa kimi nəzərdə tutulmuşdur. Minorski yazır ki, “türk” - qüdrət və güc anlamındadır. Bəzi alimlərin nəzərm ə görə, “türk” sözü törəmə, soyartımı mənasındadır. Çin və yunan tarixçiləri miladın 6-cı yüzilliklərindəkı hadisələrdən bəhs edərək, bu qəbiləni “tokut” və ya “turkey” adı ilə yad edirlər. Türkün qedim tarixi o:ıun fatehlik və mədəniyyət sahəsində üstünlüklərinin tarixidir. M onteskyev “İran məktubları” adlı əsərində Naarqomun dilindən Özbəyə məktubunda türklər barədə belə yazmışdır: 3 ®eÄru^6^t “Əziz dostum Özbək, dünyanın heç bir xalqı fatehlik şöhrəti vo əzəm əti ilə tatarlarla (türklərlə -B .H .) yarışa bilməz. Bu xalq kainatın əsil hökmranıdır. Bütün başqa xalqlar sanki onlara qulluq etmək üçün yaranmışlar. Bu xalq həm imperatorluqlar yaradır, həm də onları dağıdır. Onlar tarixin bütün dövrlərində dünyanı öz qüdrətləri ilə sarsıtmış, həmişə xalqların qənimi olmuşlar. Tatarlar iki dəfə Çini fəth etmişlər və hələ do onu itaətdə saxlayırlar. Onlar Böyük moğolların ucu-bucağı bəlli olmayan torpaqlarına indi də hökmranlıq edirlər, İranın hökmranları onlar, Kuruşun və b. taxtında oturan onlardır. Onlar Moskvam diz çökdürüblər. Onlar türk adlanıb Avropada, Asiyada, Afrikada nəhəng fatehliklər edib, dünyanın üç qitəsində ağalıq edirlər. Əgər hələ qədim zamanlara nəzər salsaq, görərik ki, Rum imperatorluğunu darmadağın edənlər də onların nəsilləri idi. Çingiz xanın fəthləri ilə müqayisədə İskəndərin qələbələri ııədir ki... Bu zəfərli xalqın yalnız tarixçiləri çatışmayıb ki, onların ağlasığmaz qələbələrinin şöhrətini yaysınlar. Nə qədər tarixi hadisələr əbədilik dəfn olunub. Tatarlar (türklər-B .H .) tarixlərini bilmədiyimiz nə qədər dövlətlərin əsasını qoyublar. Bu döyüşçü xalq öz gündəlik şöhrəti ilə məşğul olub əbədi məğlubedilməz liyinə inanıb, keçmiş qələbələrinin əbədiləşdirilməsi qayğısına qətiyyən qalmamışdır. (346, səh. 4). Türklər təkcə fateh millət kimi deyil, həm də dünyanın ən qədim mədəniyyətinin yaradıcıları kimi də tarixə əbədilik daxil olmuşlar. Bu mədəniyyətin yaranmasında Azərbaycan türklərinin də rolu böyükdür. Vil Dorant yazır: “Bizim Avropa və Amerika mədəniy yətimiz əsrlər boyu Yunanıstan və Roma yolu ilə həmin Yaxın Şərq mədəniyyətindən alınmışdır. Azərbaycan diyarı da həmin Yaxın Şərq torpaqlarının şimal hissəsinin mərkəzində, özü do şimal-cənub, şərq, qərb yollarının kəsişdiyi yerdə, təbiətcə mülayim, sərvətli bir ölkədir. Ariyaların özləri m ədəniyyət yara- dıb-quran olmamışlar. Bəlkə onu Babildən və Misirdən mənim səmişlər. Yunanlar da mədəniyyət sarayı yaradan sayılmırlar. 4 Beftruz .'i Ona görə ki, onların başqalarından aldıqları özlərininkindən qat- qat artıqdır. Həqiqətdə yunan bir varisdir ki, hərbi qənimətlər və ticarətlə Şərqdən oraya gəlmiş, 3 min illik elm və hünər xəzinələrinə nahaq olaraq yiyələnmişdir (336, səh. 141). TəT şahzadələrinin hakimiyyəti altında olan Şərq tərəfində çağdaş Fars və Kirman əyalətlərində yerləşib. İran ərazisində onlardan təqribən 3500 il əvvəl mədəniyyət sahibi olan türklərdən hər zaman istiladə edib, ayaqlan yer tutandan sonra minlər hiylə və xəyanətlə yerlilərin milli mədəniyyət nümunələrini özləri ilə bərabər aradan götürməyə çalışıblar” . Azərbaycan türkcəsinin zənginliyi, digər dillərlə müqayi sədə üstünlüyü bu gün də tədqiqatçılar tərəfindən dönə-dönə qeyd edilir. Filologiya elmlər doktoru, professor Tofiq Hacıyev Azərbaycan türkcəsi haqqında yazır: “Azərbaycan türkcəsi çox təmizdir, mükəmməldir. Öz keçmişini qoruyub saxla.yır. Bu günkü dilimiz çox dəhşətli şəkildə korlanıb. Bu gün dilimiz əcnəbi, yabançı təsirlərə məruz qalır” (52, səh. 194). Ehsan Doğramacı yazır: “Azərbaycan türkcəsi türk dilləri nin içərisində ən gözəlidir. Hazırda türk dünyası üçün ortaq türk dili problemi vardır. Azərbaycan türkcəsi bütün türk dünyası üçün, türk xalqları üçün ortaq dil olmağa layiqdir” (52, səh. 195). Azərbaycan milli azadlıq hərəkatının öndərlərindən S.C.Pişəvəri düşmənlərin dilimizə ünvanladığı böhtanlara qarşı Azərbaycan türkcəsinin məziyyətləri barədə yazırdı: “Dilimiz, düşmənlərin boş iddialarına baxmayaraq, çox geniş yayılmış və zəngin bir dildir. Onun rişəsi xalqımızın qanında və ürəyindədir. Biz onu ana südü ilə ərrüb, vətənimizin ruhundakı hava ilə tənəffüs etmişik. Onu təhqir etmək istəyənlər, onu aşağtlamaq istəyənlər, ona böhtanlar yağdıranlar bizim həqiqi düşmənlə rimizdir. Çox xaiıı və əcnəbi ünsürlər əsrlərlə bu gözəl dili orta dan qaldırmağa çalışmışlar. Onun tərəqqisinə, yaşamasına mane olmaq məqsədilə qəddar, azadlıq düşməni Rza xan dövləti var 5 Heftruz 9h qqi lür^dajim hri qüvvəsini sərf etmişdir. Bununla belə bu dil sarsılmaz, möhkəm bir halda xalqın içərisində həmişəlik qalıb, öz məqamım sax lamış, bu vasitə ilə də mədəni, mütərəqqi bir dil olduğunu sübut etmişdir. Dilimiz dəmyə bir di i deyildir. Onun böyük xalq, geniş camaat qüvvəsi kimi arxası vardır. Dilimiz xalqın yaratdığı dastanlar, zərb-məsəllər, hekayələr, nağıllar vasitəsilə dünyanın əıı böyük dilləri ilə rəqabət apara bilər. Bizim vəzifəmiz onu genişləndirmək, müasir hala, salmaq, onun gözəlliklərini, incəliklərini toz-torpaq arasından çıxarıb, təmiz, ali bir zərf içərisində xalqa təqdim etməkdən ibarətdir”(30, 1945). Türk milləti vahid bir millət olduğu üçün vahid bir ədəbi dilə də malik olması vacibdir. Təəssüflə, türk dünyasının dilinin bir olmasına baxmayaraq, türk xalqları tarixən əm əldə birlikdən məhrum olduqlarına görə, uzun müddətdir ki, tarixi düşmənlərimiz bizim içimizdə ayrı-seçkilik toxumunun zəhərli meyvəsi ilə ixtilaf yaradırlar. Və ya ondan da faciəli budur ki, Azerbaycan türklərinin iki yerə bölünməsinin nəticəsi olaraq, “biz təbrizliyik”, “siz naxçıvanlısınız”, və ya “Aran Azərbay canı”, “o tay Azərbaycan” kimi ifadələrlə bu millətin birliyinə dözülməz zərbələr vururlar. Bu neçə ildə üzdəniraq, kimliyinə biganə olan aydıncığazların hakim ideologiyaya boyun əyib işlətdikləri, təhlükəli “qafqazlı”, “azərbaycanlı”, “azəri”, “osmanlı türkü” sözləri ilə birliyimizi, milli varlığımızı əldən verməkdəyik. Bu uydurma sözlərin ardında gizlənən iyrənc siyasət bizim onurğa sütunumuz sayılan milli kültürümüzə, folklorumuza, onun ən incə, zərif tumurcuğu kimi nəzərdə alınan deyimlərə, milli ənənələrimizə də böyük xəstəliklər ərməğan gətirmişdir. Milli mədəniyyət və kimliyimizə xor baxan hakimiyyətlər illər boyudur ki, 300 milyondan artıq olan türkü, xüsusilə Azərbaycan və qardaş Türkiyə Cümhuriyyətini “o türk” və “bu türk” siyasəti ilə parçalayıb, yemək məqsədini işə salıbdır. Hakim rejim İranın daxilində olan 30 milyondan artıq türkə rəva gördüyü faciəli taleyi başqa ölkələrdə yaşayan türklərdən də əsirgəməyibdir. «Dünya bilir ki, o türk, bu türk yoxdur. Bunlar, fars olmayan millətlərin dilini boğazından 6 'Iteftnız Pfatjgi' çıxarıb, mədəniyyətini talan edən şovinistlər bu gün o türkləri bəhanə edib, fəqət və fəqət bu günkü türk oğlu adına işgəncə, əzab vermək mərammdadırlar» (315, səh. 22). Azərbaycan dili öz tarixi boyunca olduqca mürəkkəb, ziddiyyətlər, mübarizələr dolu bir yol keçmişdir. Dünyada yeni teatrın təm əl daşını qoyan təbrizli Qulam- hüseyn Saidi milli zülmdən, mədəniyyətlərin assimilyasi yasından nə gözəl və sadə dildə danışır: «Cənubi Azərbaycanda m ədrəsə Azərbaycan uşaqları üçün savad öyrənm ə yeri yox, bəlkə xarici dil, yəni, fars dili öyrənmək yeri idi. Ondan əvvəl, yəni Milli Hökumət dövründən əvvəl, hər gün mədrəsəyə getmək, qorxunc və böyük bir əzab idi. Elə bil uşaqları hər gün bir adaya təhvil verirdilər ki, oranın sakinləri məcbur olub yəcuc-məcuc dili ilə danışmalı iç ilər. Bu qəribə sözləri anlamaq işgəncədən əlavə təhqir və töhinlə də yanaşı idi. Öz dilində danışmaq da suda islanmış sö’hid ağacları ilə ovucun içinə vurmaqla cəzalandırılırdı. Əgər bu ağır vəziyyət mədrəsədən qaçmaqla nəticələnm əsəydi də, əvəzində həddən artıq yorucu idi. Təkcə 1945-46-cı illərdə Azərbaycanın məktəb uşaqları anladılar ki, mədrəsə də o qədər qorxunc yer deyil, ola bilər ki, dərs m əşğələlərindən nəinki əzab çəkməyəsən, qorxmayasan, bəlkə ondan da ləzzət aparmaq mümkündür, Buna görə ki, birdən-birə əcnəbi dili, fars dili siniflərdən eşiyə tullandı, hamı o dildə yazıb-oxuyurdu ki, o dildə danışırdı. O bir il müddətində uşaqlar ana dillərindəki sözlərin dəqiq anlamı ilə tanış oldular. Onların təhsil aldıqları dil işçilərin, kəndçilərin və adi adamların danışdıqları dil idi. “Zəfər qazanan ordu” Azərbaycana daxil olandan sonra idi ki, dərs kitabları yenə də farsca oldu. Yerli dildə yazıb-oxumaq yasaq oldu. Buna görə ki, Azərbaycan dili Azərbaycanın özü üçün hakim rejimin nəzərində əcnəbilərin və əcnəbipərəstlərin dili olmuşdur. İranın mərkəzi hökumətinin məmurları şahənşahlıq qüdrətini rəhmsizliklə hakim etməkdə cürbəcür silahlardan başqa fars dili silahından hamısından çox istifadə edirdilər. 'Çarəsiz qalan adi camaatın qəzetləri və ölülər 7 ‘Beftruz ffoqqi üçün div/ara vurulan nekroloqları oxuyub başa düşməkdən ötəri tərcüməçiyə ehtiyacları var idi” (172, 1979, №6). Dünya imperialistlərinin yardımı ile Azərbaycanın milli azadlığım qanda boğan düşmənlərimiz ana dilində yazılmış kitablarımızdan tonqal qalayaraq, toy-düyün tutub 25 mindən artıq Azərbaycanı canlarından artıq sevən oğul və qızlarımızı qan dəryasında boğdular. Milli hökumət dövründə bir il azadlıq məşəlini, milli hakimiyyəti qoruyan millət, milli azadlığımızı qaıı dəryasında boğan ordunun hakimiyyətindən sonra “əcamir obaş”(lümpen- B.H.). “əcnəbipərəst” sözləri ilə təhqir olundu. Tarix göstərir ki, millətlərin nicatı onların milli dillərinin, mədəniyyətlərinin yüksəli şindədir. XX yüzilin əvvəllərində Seyid Hüseyn Əlipaşa Səbura yazdığı məktubunda qeyd edirdi ki, “bizeı türk dili, türk ədəbiyyatı lazımdır. “Od” əvəzinə “atəş”, “qara” əvəzinə “siyah” yazmaq türk dilinə zərbələr vurmaq deməkdir ( 165, səh.272). Dil hər bir millətin kültür və m ədəniyyət həyatının təməl daşıdır. Hər bir diri millət gündəlik danışdığı dildə olan incəliklərdən, milli-ictimai ənənələrdən, boya-başa çatdığı ölkə nin ab-havasmdan qidalanaraq, hamı üçün bəlli olan sözlərdən deyimlər yaratmaq bacarığına sahib olur ki, bunlar ümumi mənalarından ara açaraq, yeni bir aniama, yeni bir qəlibə düşürlər. Dünyanın tanınmış zəngin dillərindən olan türk dili Azərbaycandan başqa Türkiyədə və İraq sərhədlərindən tutmuş, Xorasan və Xəzər dənizinin kənarlarına qədər Şiraz, Kazron, Çahbahar, Bondərabbas və sairə yerlərdə də işlənən bir dildir. Buna gerə də, müəyyən zaman kəsiyində ümumtürk ədəbi dili, ortaq türkcə konsepsiyası özünə tərəfdarlar toplamış, nüfuzlu cərəyan kimi milli tariximizə daxil olmuşdur. Tarixdə türk dilini vahidləşdirmək, qüclrətləndirmək təşəbbüsləri zaman-zaman meydana atılmışdır. XIX yüzilin sonlarında ümumtürk ədəbi dili konsepsiyasını ilk ortaya atan İsmayıl bəy Qasprmski idi. M əhəmməd Əmin Rəsulzadə yazırdı ki, o dövrdəki cədidçilərin lideri İsmayıl boy, orqanları da “Tərcüman” qəzeti idi. ‘D ildə, fikirdə, işdə birlik!” şüarı hər nə qədər bütün 8 ‘NrUjdafimhn türkləri böyük bir türk dövləti halında birləşdirmək niyyəti bəsləyən bütün türkçülüyün təsəvvür etdiyi şəkildə həqi- qətləşm əkdən bu günkü varlığına görə çox uzaq idisə də, bu şüarı özünə bayraq edən ‘Tərcüm an” tarixi rolunu, heç şübhəsiz, m üvəffəqiyyətlə oynamışdır (166, səh. 181). “Azərbaycanda ümumtürk ədəbi dili m əsələsini sistemli şəkildə irəli sürən, bu ideyanı əsərlərində olduqca ciddi şəkildə işlədən, müdafiə edən XX əsr Azərbaycan romantizminin ideoloqu Əli bəy Hüseynzadə idi (166, səh. 163). Seyid Əhməd Kəsrəvi yazır: “Zəncanda da türk dilində da nışırlar. Ancaq onların dili ilə Azərbaycan türkcəsi arasmda olan azca təfavüt məni türkü dili barəsində axtarışa və araşdırmaya sövq etdi. Mazandaranda “Əl lüğəti Türki fı İran” ünvanlı bir m əqalə yazıb “Əl-urfan”a göndərmişdim. Zəncanda olan zaman türk kitablarından Füzuli qəzəli və Əmir Əlişir Nəvainin divanı nı ələ gətirdim, Heydəci adında bir molla var idi ki, Tehranda “Sədre-Nasirəddin” mədrəsəsində yaşayırdı. Onun çoxlu türki şerləri vardı ki, xalqın dil əzbəri idi. Onları da topladım, bu axtarış vo çalışmalardan bir sıra nəticələr çıxardım. Məsələn, türk dilindəki fellər fars dili ilə müqayisədə çox üstündür. Ona görə ki, türk dilində 15 cür keçmiş zaman, 4 cür indiki zaman dan istifadə olunur. Hazırda fars dilində onlarla müqayisədə dörd cür keçmiş zaman və bir cür indiki zamandan başqası yoxdur. Bu o faktlardan idi ki, mcııi fars dilinin xəstəliyindən və çatışmamazlığından xəbərdar elədi (170, səh.231-232). Türk dili ən əski zamanlardan tarixi köçlər nəticəsində O rta Asiyadan və Yenisey çayının sahillərindən, Orta Şərqdən tutmuş Balkana qədər geniş bir yerdə yaşayanların dili olmuşdur. “Bu gün bizim gözəl türk dilimizə ikrah edən, kökündən bir kəlmə türk dilində danışmayan farslar, kölgəmizi ox ilə vuranlar o günlər nədən qapımızda, ayağımızda məddahlıq edib, nədən boy-buxunumuza tə rif yazmışlar? Amma əgər türk, ərəb zalım və yırtıcı, dilbilməz idilərsə, bəs Firdovsi ərəb əlifbası ilə nə üçün türk şahı Mahmud Qəznəviyə “Şahnamo”sini yazıb? Və ш;ип zamanlar boyu Həkim 9 lürktkxjimfoH Fərruxiye-Sistani, Ünsüri, Ənvəri, Qaani Şirazi, Hafiz Şirazi, Vüsal Ş irazi, Sədi Şirazi, Kərim Kaşani, Zəhir Fariyabi, Gəzair Razi, Sanei Qəznəvi, Mənuçehri, Əmir Müəzzi, Ədib Sabir, Rəşidəddm Vətvat, Seyid Həsən Qəznəvi., Xaqani, Qaani, Ünsüri Bəlxi, Əbdürrəhman Cami, Ənvəri Əbiverdi, Kəmaləd din İsmayil İsfahani, Məliküşşüara Bahar Xorasani və yüzlərcə, minlərcə şairlər, məddahlar hünərlərini, bacarıqlarım ərəb, m əxsusən türk üçün nisar və təqdim ediblər. Ərəblər, türklər əgər ədəbsevər, hünərsever, insanlıq, gözəlliıksevər deyildilər sə, bəs nə üçün bunları müdafiə edirdilər? (314, s. 19-22). İnsan yalnız anamn cismindən, südündən yaranmır, bəlkə ana öz südü ilə bərabər övladma milli ruhu, vətənin ah-havasını, bundan daha önəmli olan ana dilini də bağışlayır. Dil fikir və duyğudan ayrılmaz bir ünsürdür. Elə buna görə də, bir millətin dilini yasaq edən cahil düşmənlər, onun təfəkkür qüdrətini, duyğusunu və yaradıcılıq istedadını da məhv etmək istəyirlər. Dil duyğunun qaynağı ve çeşməsidir. Dili talan olan millətin bütün tarixin qatlarından qalan mənəvi varlığı da talan olur, dilini əldən verməklə daha nə rejim yarada bilir, nə də zamanın istəyi əsasında yeni sözlərə malik ola bilir. Türk, türkmən kimi qardaş millətlərin müəyyən bir yolu, milli m əqsəd və hədəfi olmadığı surətdə onların gələcəyi də sual altında qalır. Bu millətlərin tarixi düşmənləri belə fürsətdən istifadə edərək, onların hər bir milli, maddi və mənəvi sərvətlərini mənimsəyirlər. Beləliklə, millətlər öz ata-babadan qalan vətənlərində qərib kimi yaşamaq məcburiyyətində qalırlar. Türk dünyasının vahid bir dili olsa da, vahid bir istək yolunda addım atılmadığına görə milli azadlıqdan günbəgün uzaqlaşır. Gələcəkdə bu suallar hər bir vətənpərvər qız və oğlanların qarşısında baş qaldıracaq. Kimlərdir bizim ağzımızı bağlayanlar, milli kültürümüzü dananlar, onu talan edənlər? Kimlərdir bizi ana dilimizə həsrət qoyanlar? Kimlərdir qardaş millətləri bir-birindən uzaq saxlamaqla vahid milli hissiyyatımızı puç edib, kökünə su bağlayanlar? Kimlərdir qardaşları yad şəklinə salaraq, onu Suri-İsrafildən də güclü olan tarixin səsinə 10 Behruz yhqqi Шгк^атйт biganə qoyanlar? M əncə, bunların hamısının qabağında yalnız düşmənləri məhkum etməklə, biz nicat tapmayacağıq. Düş m ənlə yanaşı hər millətin milli kimliyindən uzaqlaşan ziyalıları da müqəssirdir, günahkardır. Lənət sənə ey cəhl, nə bidad ediyorsan? Hər gün yeni m ələnət icad ediyorsan. Sərməşq edərək Habili-Qabil hərəkatın, Qardaşları qardaşlara cəllad ediyorsan. Nakəslərə imdad elə, bikəslərə bidad, B ir gör kimə yardım, kimə bidad ediyorsan ? Unutmayaq ki, türk milləti tarix boyu ikitərəfli qılıncın ya ralısı olub. Qılıncın bir tərəfi xarici düşmənlərimiz olursa, o biri tərəfi öz kimliyini, milli Vctrlığını itirən manqurtlaşmış aydınla rımız, üzdəniraq millət başçıları və böyük məsuliyyətdə oturan kiçik adamlar olublar. Yenə do deməliyəm ki, biz, uzun müddət dir ki, fəxr etməli keçmiş tariximizə biganə qalaraq, onu unutmağa məhkum olan yazıq millətə çevrilmişik. Buna görə də, bizim özümüz kimi tarixi hafizəmiz də məzlum olub. Gündəlik tariximizə baxanda bu faciəni daha da aydın görə bilərik. Dağ larımızın, bulaqlarımızın, yurdlarımızın adının dəyişməsi, ilə ya naşı, küçələrimizin, xiycibanlarımızın da adları nə milli qəhrə manlarımızın, nə də o torpaqda canını, mahnı qoyan milli şəx siyyətlərimizin adınadır Düşmənlər quduz qurd tək bizim milli varlığımızı talayır. Əgər belə getsə, daha da talayacaqlar. Milli ənənələrimiz ölkəyə müvəqqəti hakim olan şovinist ideologiya əsasında danılır. Aydındır ki, milli ənənələrini əldən verən bir millət sağlamlığını da, mənəvi gücünü də əldən verir. Belə millətləri tarixin səhifəsindən silmək, düşmənlər üçün çox da çətin iş sayılmır. Biz uzun müddətdir ki, sorğu-sual haqqı olma yan bir xalqa çevrilmişik. Aydındır ki, sorğu-sual haqqını əldən verən bir millət, millət kimi yox, bəlkə kölələr kimi yaşamağa layiqdir. Elizim öz elimizlə hakimiyyətə çatanlar az bir müddət də şəxsi mənafelərini millətin mənafeyindən üstün tutmaqla, o Yüklə 17,08 Mb. Dostları ilə paylaş:
|