G‘apporov M. Ingliz tili grammatikasi

[ri:dz]. He sees [si:z]. He writes [raits]. 
3-shaxs birlikda ss, ch, sh, x harfl ar (sirg‘aluvchi tovushlar) bilan 
tugagan fe’llarga -es qo‘shimchasi qo‘shiladi va [iz] deb o‘qiladi: I pass 
— he passes, I dress — he dresses, I teach — he teaches, I wish — he 
wishes.
Izoh: Oldida undosh harfi bo‘lgan -y harfi bilan tugagan fe’llarga 3-shaxs birlikda
-es qo‘shimchasi qo‘shiladi va y harfi i harfi ga aylanadi: I cry — he cries [kraiz]; I carry — 
he carries [kariz].
Oldida unli harfi bo‘lgan y harfi bilan tugagan fe’llarga 3-shaxs birlikda umumiy qoida 
asosida -s qo‘shimchasi qo‘shiladi: Iplay — he plays [pleiz].
3-shaxs birlikda to do, to go fe’llariga -es qo‘shimchasi qo‘shiladi: He 
goes, he does. 
2. Bo‘lishsiz shakli asosiy fe’lning oldiga do (does) yordamchi fe’lini 
va not inkor yuklamasini qo‘yish bilan yasaladi:
Ega + do (does) + not + V 
I do not work. He does not work.
3. So‘roq shakli do yordamchi fe’lini (3-shaxs birlikda does) egadan 
oldinga qo‘yish bilan yasaladi: Do I work? Does he (she) work?
Do
Does 
}
+ ega + V?
4. Og‘zaki nutqda quyidagi qisqartirmalar qo‘llaniladi:
I don’t
He (she, it) doesn’t 
We (you, they) don’t 
}
work.

---

77
ODDIY HOZIRGI (SIMPLE PRESENT) ZAMONNING ISHLATILISHI
1. Simple Present odatiy, doimiy, egaga xos bo‘lgan yoki umuman yuz 
beradigan ish-harakatini ifodalash uchun ishlatiladi (hozir emas):
The postman brings us the newspa-
per in the morning.
Pochtachi bizga gazetani ertalab 
olib keladi (odatiy harakat).
John walks to school every day.
Jon har kun maktabga piyoda bo-
radi.
The earth goes round the sun. 
Yer Quyosh atrofi da aylanadi.
An atheist doesn’t believe in God.
Ateist xudoga ishonmaydi.
What does this word mean?
Bu so‘z qanday ma’noni bildiradi?
He lives in Tashkent. 
U Toshkentda yashaydi. (doi-
miy).
He speaks French well.
U fransuz tilida yaxshi gapiradi. 
(egaga xos xususiyat).
2. Ingliz tilida davom zamonlarda ishlatilmaydigan to see, to recognize,