Bino va inshootlar konstruksiyasi

Vazijasiga ko'ra:
1. Fuqaro (turar-joy va jamoat) - kishilarning maishiy va jamoatchilik 
chtiyojlariga mo'ljallangan binolar.
Turar-joy binolari - yashash uchun qurilgan uylar, yotoqxonalar, 
mehmonxonalar va b.
Jamoat binolari - ma'muriy, o'quv, madaniy-maishiy, savdo, kommunal 

---

11 
xo'jalik, sport va boshqa turdagi binolar.
2. Sanoat binolari - biror sanoat mahsulotini ishlab chiqarishda mehnat 
jarayonini amalga oshirish uchun mo'ljallangan va ichiga ishlab chiqarish qurollari 
joylashtirilgan binolar (ustaxonalar, omborxonalar, garajlar, elektrastantsiyalar, sex 
binolari va b.).
3. Qishloq xo 'jalik binolari - qishloq xo'jaligi extiyojlarini qondirish uchun 
foydalaniladigan binolar (molxona, parrandaxona, issiqxonalar, qishloq xo'jaligi 
mahsulotlarini saqlaydigan omborxonalar va b.)
Devor materialiga ko'ra:
1.G'isht devorli.
2.Tosh devorli.
3.Paxsa devorli.
4.Yog'och devorli va h. k.  
Ko'rinishi va o'lchamiga ko'ra:
1.Mayda elementlardan tuzilgan - g'isht, sopol blok, mayda blok va h.k.
2.Yirik elementlardan tuzilgan - yirik bloklar, panellar, hajmiy blok va h.k.
Binolarning qavatlari soniga ko'ra:
1.Kam qavatli - 1-2 qavatli.
2.O'rtacha qavatli - 3-5 qavatli.
3.Ko'p qavatli - 6-10 qavatli.
4.Juda baland- 11-25 qavat.
5.Osmono'par - 30 qavatdan baland.  
Umrboqiyligi bo'yicha:
I. Xizmat davri 100 yildan ortiq.
II. Xizmat davri 50 yildan 100 yilgacha.
III. Xizmat davri 20 yildan 50 yilgacha.
IV. Xizmat davri 5 yildan 20 yilgacha. 
Yong'in xavjsizligi bo'yicha (qurilish ashyolari va konstruksiyalarning yonish 
darajasiga qarab):
I. Yonmaydigan.

---

12 
II. Qiyin yonadigan. 
III. Yonuvchi.
Olovbardoshligi bo'yicha (5 ta darajaga bo'linadi - 2- ilova):
I, II va III darajali binolar - tosh material yoki pishiq g'ishtlardan qurilgan. I va 
II darajali binolar devorlari, tayanchlari, orayopmalari, oraliq devorlari yonmaydigan 
bo'lishi talab qilinadi.
IV darajali binolar - sirti suvalgan yog'ochli.
V darajali binolar - suvalmagan yog'ochli binolar.
IV va V darajali yog'och binolar yong'in talablariga ko'ra ikki qavatdan baland 
qurilishi ruxsat etilmaydi.
Xalq xo'jaligidagi ahamiyati bo'yicha (4 ta sinfga bo'linadi):
I sinf - yirik sanoat korxonalari binolari, yuqori ekspluatatsion va me'morlik 
talablari qo'yiladigan 9 qavatli va undan ham baland binolar.
II sinf - balandligi 9 qavatgacha bo'lgan turar-joy va jamoat binolari. 
III sinf - o'rtacha ekspluatatsion va me'moriy talablar qo'yiladigan, balandligi 5 
qavatdan oshmaydigan turar-joy binolari.
IV sinf - eng kam ekspluatatsion va me'moriy talablar qo'yiladigan muvaqqat 
(vaqtinchalik) binolar.
Qurilish texnologiyasiga ko'ra:
1. Tayyor temirbeton konstruksiyalardan yig'ilgan binolar - karkasli, karkas-
panelli, panelli, rama-bog'lovchili binolar.
2. Zavodda tayyorlangan industrial konstruksiyalardan montaj qilingan 
binolar - yirik blokli, hajmiy-blokli binolar.
3. Quyma yaxlit (monolit) temirbeton binolar- qurilish joyining o'zida maxsus 
qoliplarga quyish yordamida tiklanadigan binolar.
4. Devorlari g'isht, mayda blok va shu kabi mayda elementlardan tiklangan 
binolar.
Keng tarqalganligiga ko'ra:
1. Namunaviy (tipovoy) loyiha asosida quriladigan ommaviy binolar - turar-joy 
binolari, maktablar, maktabgacha ta’lim muassasalar, poliklinikalar, kinoteatrlar va 

---

13 
h.k.