Matlab tizimining imkoniyatlari

 

---

53 
MULTIVIBRATORLAR 
ISHDAN MAQSAD 
Multivibratorlarning xarakteristikalarini tadqiq etish va ishlash prinsiplarini 
o’rganish (nosinusoidal shakilli generatorlar) 
 
3.2. NAZARIY KO’RSATMALAR VA XISOBLASH FORMULALARI 
Multivibrator – relaksatsion generator bo’lib, sig’imli bog’lanishli chiqishi 
kirishi bilan bog’langan ikki elementli kuchaytirgich namoyon qiluvchi, musbat 
teskari bog’lanishli yopiq zanjir hosil qiladi. Multivibratorlarning ikki turi 
ma’vjud: turg’un muvozanat holatga ega bo’lmagan avtotebranuvchi va bitta 
turg’un muvozanat holatga ega kutuvchi, uning chiqishida signal boshqa 
kvazichidamli holatga o’tadi, keyin esa birinchi holatga o’zidan o’zi qaytadi. 
1. AVTOTEBRANUVCHI MULTIVIBRATOR 
Avtotebranuvchi multivibratorda tebranish jarayoni navbatdagi mos 
kondensatorlarning energiya olishi energiya manbaidan va keyingi tranzistor 
zanjiri orqali razriadlanishi natijasida sodir bo’ladi.
Oddiy simmetrik tranzistorli multivibratorda quydagi elementlardan yig’ilgan: 
VT1 va VT2 tranzistorlar, 
K
K
K
R
R
R


2
1
qarshilikli rezistorlar; 
B
B
B
R
R
R


2
1
va 
С
С
С


2
1
sigimli kondensatorlar; 
Б
K
R
R

(3.1a-rasm); tranzistorlar kalit 
rejimida ishlaydi agar ulardan biri ochiq bo’lsa, bu vaqtda boshqasi yopiq va 
aksincha bo’ladi. 
a)
 
R
B1 
R
B2 
R
К1 
R
К2 
С
1 
С
2 
VT1
 
VT2
 
+U
n 
u
chiq 
0
t
 
-U
n 
u
С1 
U
пор 
u
B2 
0
u
chiq 
t
 
T
 
t
и 
t
n 
U
n 
b)
i
B 
3.1-rasm a) simmetrik multivibrator b)vaqt diagrammasi 

---

54 
Multivibrator ikki kvazimuvozanat holatga ega: tranzistorlardan biri VT1 
ochiq bo’lsin (to’yinish holatida), VT2 tranzistor esa yopiq (uzilish holatida). 
Lekin, bu holat kvazimuvozanat turg’un emas, shuning uchun yopiq VT2 tranzistor 
bazasidagi manfiy potensial С
1 
kondensator R
B2
rezistor orqali
razriadlanishida U
п
ta’minot manbai musbat potensialga intiladi. Takidlab o’tamizki, С
2 
kondensator R
К2 
rezistor orqali zaryadsizlangan VT1 tranzistor ochilish mamentiga bog’langan С
1 
kondensatorning R
B2
rezistor orali zaryadsizlanishidan tezroq kechadi. VT1 
tranzistor ochiq holati i
Bп
o'zgarmas tok bilan ta’minlanadi VT2 tranzistor baza 
potensiali nolga yaqinlashgan momentida, kvazimuvozanat holat buziladi, VT2 
yopiq tranzistor to’yinadi, ochiq VT1 yopiladi
va multivibrator yangi 
kvazimuvozanat holatga o’tadi. Chiqishda deyarli to’g’riburchakli impulslar u