Microsoft Word kimyoi saodat ziyouz com doc

FASL 
Odam vujudidagi avsofi zamimalar - yomon sifatlar bayonida 
 
Bas, odamlardin»bir guruhi gumon qilibdurlarkim, Alloh odamni taom yemak va 
uyqulamoq va jimo’ qilmoq, lazzat olmoq uchun yaratgandur deb. Bu mutlaqo 
noto‘g‘ri, buzuq, behuda xom xayoldir. Bu bilan hamma umrlarini bo‘lmag‘ur botil 
ishga sarf qilurlar. Ming afsus va nadomatlar bo‘lsin! 
Endi bir guruhlar borki, gumon qilurlarkim, sababsiz o‘zgalarga qahr-g‘azab qilib, 
baland ovozlar bilan jerkib, koyib, ulardan g‘olib bo‘lish uchun yaratilganman 
derlar. Bu toifa ishlarga vaqtlarini, hattoki umrlarini sarf qilurlar. 
Ko‘pchilik xalqlarda uchraydigan bu har ikki gumon xatodurki, yemak va jimo’ 
qilmoq shahvat sababidindur. Bu ishlarning hammasi botil xayollardur. Yemak, ichmak 
va jimo’ qilmak hayvonlarda ham bordur. To‘rt oyoqli hayvonlarning yemagi 
odamning yemagidan to‘laroqdur. Chumchuqning jimo’ qilmog‘i odamning jimo’ 

---

Kimyoi saodat. Abu Homid G’azzoliy 
www.ziyouz.com кутубхонаси 
26
qilmog‘idan to‘laroqdur. Bas, odam bulardin nechuk sharofatlik bo‘lg‘usidur? 
G’oliblik va balandlik qilmoq g‘azabning xohishidandurkim, bu darrandalarning 
sifatidur. Bas, odamga darranda va to‘rt oyoqli hayvonlarga bergan sifatlar ham 
berilibdur. 
Endi bundin ham ziyoda kamoli sharofatni beribdurkim, bu aql ne’matidur. Bas, 
odam o‘zini yaratgan Alloh azza va jallani shu aql-idrok bilan tanur. Alloh taoloning 
ajoyib va g‘aroyib yaratish qudratlarini tafakkur bilan mushohada qilib, aql nuri 
birla o‘zini g‘azab ilkidin xalos qilur. Bu farishtalar sifatidandur. Bu sifat hamma 
vahshiy hayvonlar sifatidan g‘olibdur. Alloh ro‘yi zamindagi barcha mavjudotlarni 
insonga musaxxar qildi - bo‘yinsundirdi. Haq taolo kalomi majidida xabar beribdurki: 
Va saxxara lakum mo fi-s-samovati vama fil-arzi jami’an minhu. 
Oyatning tafsiri: Haq taolo sizlarga yer yuzidagi mavjudotlarning hammasini 
bo‘ysundirdi. (Josiya, 13). 
Bas, odamning haqiqati ul nimarsadurki, kamoli va sharofati aning birla bordur, 
ya’ni aql birladur. Va o‘zga sifatlar g‘arib va oriyatdurki, aqlning madadi va chokarligi 
bilan amalga oshmasa. 
Bul dalil birla vaqtiki odam vafot qilsa, na g‘azab qolur va na shahvat. Ammo 
javhari aqlkim, ravshan va nuroniy, Haq taoloning ma’rifati birla orasta bo‘libdur, 
odamning rafiqi bo‘lib, farishtai muqarrablar birla hazrati Haq subhonahu va 
taoloning dargohida bo‘lgusidur. 
Fa maq’adi sidqin inda malikin muqtadirin. 
(Ya’ni, (Ular) qudratli podshoh (Alloh)ning huzurida sadoqat maqomida bo‘lurlar. 
(Qamar, 55). 
Va ammo ba’zi dil bo‘lurkim, tiyra va qorong‘u va tuban. Tiyraligi ul jihatidindurki, 
ma’siyat zulmatidin zangvor - ya’ni zang o‘ltirgandur. Va nigunsorligi ul jihatidindurki, 
shahvat va g‘azab xohishiga berilibdur. Bas, shahvat va g‘azab xohishi bu dunyoda 
qolg‘usidurkim, ul jihatdin bu olami sifliyga mutavajjih bo‘lib, nogiron bo‘lg‘usidur. 
Bas, nochor dil nigunsor - xarob bo‘lur. 
Bu ma’nodin hazrati Haq subhonahu va taolo xabar beribdurki: 
Va lav taro izi-l-mujrimuna nakisu ru’usihim inda rabbihim. 
Gunohkor, mujrim, osiylarni Alloh dargohida boshlari egik holda ko‘rasizlar. (Sajda, 
12). 
Bas, bu nav’ dil shayotin birla Sijjin otlig‘ do‘zaxda yonib rasvo bo‘lg‘usidur.