Fales savdogar bo’lgan va ko’p sayyohat qilgan. Bir oz vaqt Misrda, Fivada
va Memfisda o’qib ilm olgan, suv toshqinlari sabablarini o’rgangan, piramidalar
balandliklarini o’lchash usulini namoyish etgan. U geometriyani Misrdan olib
kelgan va u bilan greklarni tanishtirgan. Uning faoliyati safdoshlari va
o’quvchilarini jalb etdi va ular
milet (ioniy) maktabini tashkil qildilar va ulardan
hozirda eng mashhurlari bo’lib
Anaksimandr
va
Anaksimen
hisoblanadi.
Rivoyat qilishlaricha Fales na faqat faylasuf va olim bo’lgan, balki juda
mohir diplomat va dono siyosatchi bo’lgan.
Ioni
ya shaharlarini forslarga qarshi
kurashda mudofaa ittifoqiga birlashtirishga uringan. Miletning hukmdori
Frasibulning yaqin o’rtog’i bo’lgan va dengiz mustamlakalari rahnamosi Appolon
Didimskiy cherkovi bilan bog’langan edi.
Ba’zi manbalarga ko’ra Fales yolg’izlikda yashagan va davlat ishlaridan
chekkada bo’lgan, ba’zilari esa –uylangan, Kibista degan o’g’li borligini,
uchinchilari esa - u bo’ydoq bo’lib, singlisining o’g’lini tarbiyaga olgan deb aytib
o’tishgan.
Falesning hayoti haqida bir necha talqinlar bor. Eng ko’p tadqiqotchilar u
35-chidan 39-chi
olimpiadalar orasida tug’ilganligini
va 58-chi olimpiada
davrida 78 yoki 76 yoshida vafot etganligini, ya’ni taxminan eramizdan avaalgi
624
yildan
548 yilgacha yashagan deb e’tirof etadilar.
Fales gimnastika
musobaqalarini kuzatayoganda issiqdan va olomon qisuvida vafot etgan deb
ma’lumot berishgan. Uning hayoti bilan bog’liq aniq bir sana-eramizdan avalgi
585 yilda
Miletda quyosh tutilishi ma’lum, uni oldindan bashorat qilgan. (hozirgi
hisoblashlar bo’yicha tutilish
Lidi
ya va
Midi
ya o’rtasidagi urush davrida, ya’ni
eramizdan oldingi 585 yil 28 mayda sodirbo’lgan. Lidiya shohi
Kryoz
xizmatida
harbiy muhandis bo’lib, Fales qo’shinlarni daryoni kechib o’tishini osonlashtirish
uchun
Galis
daryosini yangi o’zanga burib yuborgan. Mitel shahri yaqinida
to’g’on va so’v o’tkazish kanalini loyihalashtirgan va uni qurilishiga rahbarlik
qilgan
Fales astronomiya, mexanika fanlari bilan birgalikda geometriya bilan
shug’ulangan. Bir nechta geometrik teoremalarni bayon etgan va isbotlagan:
Vertikal burchaklar tengligi;
Bir tomoni va unga yopishgan ikki burchagi bo’yicha uchburchaklar tengligi
Teng yonli uchburchak asosidagi burchaklar tengligi;
Diametr doirani teng ikkiga bo’ladi;
Diametrga tiralgan ichki chizilgan burchak to’g’ri burchak.
Dostları ilə paylaş: