2-ma’ruza. Alternativ energiya manbalari va turlari

Quyosh energiyasini o’zgartirish usullari 
 
Quyosh energiyasini issiqlik 
energiyasi sifatida ishlatish 
Quyosh energiyasini elektr va 
mexanik energiyaga aylantirish 
Gelioqurilmalar 
(quyosh 
kollektorlari): 
Xonadonlarni issiqlik va issiq 
suv bilan ta’minlash maqsadida 
suvni qizdirish 
Suvni chuchuklashtirish 
Turli xil quritish va bug’lantirish 
moslamalari 
 
Konsentratorli quyosh isitish 
qurilmalari: 
Quyosh pechlari, texnologik 
isitish 
qurilmalari, 
quyosh 
oshxonalari(kuxnya) 
Termoelektr generatorlar: 
Termoelektron emissiya 
Termo elementlar (termojuftlik) 
 
Fotoelektr generatorlar: 
Fotoelektron emissiya 
Yarimo’tkazgich elementlar 
 
 
Fotokimyo va fotobiologiya: 
Fotoliz (fotodissosiasiya) 
Fotosintez 
Quyosh energiyasini boshqa turdagi energiyaga o’zgartirishning 
ko’plab usullari mavjudligiga qaramay, yorug’likning faqatgina issiqlik 
ta’siri va fotoelektr generatorlar yordamida uni elektr energiyasiga 
o’zgartirish keng qo’llaniladi. 
 

---

Quyosh atrofida barcha jismlar qizishi hammaga ma’lum. Quyosh 
energiyasini bevosita – uylarni isitish yoki ovqat tayyorlar uchun, yoki 
bilvosita – elektr tokini hosil qilish uchun ishlatish mumkin.
Quyosh nurlarini o’zgartirishning foydali ish koeffisiyenti 
Quyosh energiyasini boshqa turdagi energiyaga termodinamik 
o’zgartirishning maksimal FIKga erishish muhim masala hisoblanadi.
Ma’lumki, 
mavjud 
bo’lgan 
maksimal 
FIK 
Karnoning 
termodinamik sikliga ega: 
FIK = (T
yuklama
-T
salt
)/T
yuklama
. 
Yer sharoitlarida sovutgiz harorati taxminan atrof-muhit haroratiga 
teng, ya’ni taxminan 300 – 350 K (23-73°S)ga teng. Bu esa isitgich 
harorati ortishi energiyani o’zgartirishning FIK ortishiga olib keladi 
deganidir. 
Quyoshning nur taratuvchi yuzasi taxminan 6000 K haroratga ega. 
Bu esa isitgichning maksimal harorati deganidir. 
Bunday holda Yer sharoitida quyosh energiyasini boshqa turdagi 
energiyaga aylantirishning FIK (6000- 300) /6000=0,95 dan ko’p bo’la 
olmaydi. 
Energiyani bir turdan boshqa turga o’zgartirishning istalgan 
usulida, shuningdek fotoelektr o’zgartirishda ham FIK Karno sikli FIK 
dan yuqori bo’la olmaydi [7].