O‘zbekistonda ilm-fanning rivojlanish istiqbollari

I – variant 
Har bir savol uchun A guruh va B guruhda boʼlishi mumkin boʼlgan toʼgʼri javobni koʼrsating: 
№ 
A guruh 
№ B guruh 
1 
Tovush manbai tovush tarqalish tezligi u 
boʼlgan muhitda υ tezlik bilan tinch 
turgan 
qabul 
qilgich 
qurilmaga 
yaqinlashib 
keladi. 
Qabul 
qilgich 
qurilmaning qabul qilayotgan tovush 
1 
Аgar tovush manbai kuzatuvchidan υ 
tezlik bilan uzoqlashayotgan boʼlsa, 
qabul qilgich qurilma qabul qilayotgan 
chastota kamayadi 

---

 
“O‘ZBEKISTONDA ILM-FANNING RIVOJLANISH ISTIQBOLLARI” 
xalqaro ilmiy-amaliy anjumani
2022 yil 30 noyabr | scientists.uz
 
587 
chastotasi ortadi. 
2 
ν´ = ν / 1+ υ / u 
ν´= ν ( 1+ υ / u) 
3 
Qabul qilgich qurilma tovush manbaiga υ 
tezlik bilan yaqinlashadi.Bunda qabul 
qilgich qurilmaga nisbatan tovush tezligi 
υ+u boʼladi. Qabul qilgich qurilmaning 
qabul qilayotgan tovush chastotasi ortadi. 
ν´= ν / 1- υ / u 
4 
Qabul qilgich qurilma tovush manbaidan 
υ tezlik bilan uzoqlashayotgan boʼlsa, u 
qabul qilgan chastota kamayaadi. 
ν´= ν ( 1- υ / u) 
Dopler hodisasini akustikada qoʼllanilishini koʼrib chiqamiz. Tovushlarni tezligini 
aniqlashda bu hodisa muhim ahamiyat kasb etadi, yaʼni tovush manbai bilan qabul qiluvchi 
qurilma (kuzatuvchi) orasidagi vaziyatni “SINDIKAT” METODI yordamida mavzuni 
oʼzlashtirishga eʼtiborni qaratamiz. Tovush manbaining tezligini (u ) bilan, tovush tezligini (υ ) 
bilan belgilaymiz.Bu metodda berilgan javoblarga asoslanib, tovush manbai bilan qabul qiluvchi 
qurilma (kuzatuvchi)ga oid chastotalarning oʼzgarishi aniqlanadi. 
II - jadval 
№ 
A guruh 
№ B guruh 
1 
Kuzatuvchining tezligi tovush 
tezligiga teng
1 
Tovush manbaining tezligi tovush 
tezligidan kichik. 
2 
Tovush manbaining tezligi tovush 
tezligidan kichik. 
2 
Kuzatuvchiga 
boʼlayotgan 
bosim 
oʼzgarmaydi 
3 
Kuzatuvchiga manba tarqatayotgan 
tovushlar tabiiy ketma ketlikda yetib 
boradi. 
3 
Tovush manbai va qabul qiluvchi 
qurilma harakatlanmaydi, muhitning 
oʼzi harakatlanadi. 
4 
Tovushning muhitdagi tarqalish tezligi 
shu muhitda oʼzgarmas 
4 
Tovush manbai va tovush qabul 
qilgich tinch boʼlsa,qurilma qabul 
qilayotgan tovush chastotasi tovush 
manbai chastotasi bilan bir xildir.