Toshkent arxitektura qurilish instituti muhandislik qurlish infrastrukturasi

MEXNAT MUXOFAZASI VA TEXNIKA XAFSIZLIGI 
Qurilish boshqarmalari va tashkilotlari tarkibida mexnat muxofazasini tashkil 
qilish va uni boshqarish buyicha maxsus xavsizlik xizmati mavjud. Bu xizmat 
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasi, Mexnat va axolini ijtimoiy 
muxofaza qilish vazirligi va Kasaba uyishmasi xayatining tegishli qaroriga asosan 
qurilish sanoatida mexnat xafsizligi buyicha tadbirlarni tuzish, ularni joriy qilish va 
bajarilishni nazorat qilish maqsadida tashkilotlarning barcha pog’analarida shartli 
ravishda tarkibiy qismi sifatida kiritilgan edi. 
Xavfsizlik talab va qoyidalariga rioya qilmaslik, sanitariya va gigiena 
meyorlarining, xamda mexnat intizomining buzilishi, ish joylarida jaroxatlanishi, 
zaxarlanishi va kasb kasaliklarini kelib chiqishiga sabab bo’ladi. 
Tog’ jinslarini maydalaganda changlar atrof muxitni ifloslaydi. Sement ishlab 
chiqarishning xozirgi eskirga texnalogiyalari uchun atrof muxitga tarqaladigan gaz 
miqdori sanitariya meyorlari bo’yicha 0,5-1,0% dan oshmasligi kerak. Zararli gaz 
va texnalogik changlar ayniqsa atrofdagi barcha usimliklar bargaining quyosh nuri 
bilan almashish jarayoni buziladi. Shuningdek sanoat chiqindilari chang yoki gaz 
xolatda yerga tushib o’simlik ildizi orqali uning tanasiga zarar yitqazadi. 
Ish jarayonida asosiy texnik xafsizlik qoydalariga qattiq rivoya qilish talab 
etiladi. Ish jarayonida bo’ladigan xar xil xolatlar uchun, katta zavodlarida maxsus 
tibiy honalar bo’lishi va xar bir ish jarayoni bo’limida mahsus dori qutlari 
bo’lishi kerak. 
Ishlab chiqarish zavodlarida texnik ximoya qolqob, kiym, bosh kiym bo’lishi 
va ish sharoiti joyida normal harorat qishida 20-19
0
selsi yozida 10 +15
0
c 
bo’lishi kerak. Asbob uskunalar ajratilgan xona va sexning aloxida joylarida 
ajratigan uskinalar maxsus himoya vositasi va ish sharoiti qulayligi talab qilinadi.
Qurilish mxsulotlari va xam ashyo ishlab chiqariladigan zavodlar bir qancha 
kattaligi va hom ashyo ko’pligi bilan ajralib turib ularda asosan isitish tizimi qiyin 
va savuq bo’ladi. Shunga asosan bu zavodlarda maxsus kichik dori qutilar 
bo’ladi.Har bir bolaga ish jarayoniga qarab tuziladi. Zavodlar maxsus ichki tartib 
qoydalari asosan ish joyida albatta niqob tutib yurish va maxsus ximyoviy 

---

tazalovchi kansenerlar bo’lishi shart kranlar tagida yurmaslik qo’lida maxsus 
himoya vositalari bolishi ish sharoitida maskur holadlarda to’k uzilishi, yonish va 
yorig’liklar zavod sharoitida planida ko’rsatilishi shart. 
Xozirgi davrda eski texnalogiyalar o’rnini yangi zamonaviy mashina va 
mexamizimlar egallamoqda. Bundan tashqari bog’lovchi ishlab chiqarish 
zavodlarida xar bir ish joylarida ventilasiyon tarmog’lar o’rnatilishiga, kuydirish 
sexlarini boshqa sexlardan aloxida o’rnatilishiga katta etibor berilmoqda. 
Bizning davlatimizda ishchi va xizmatchilarning mexnat jarayonida sog’liqni 
saqlash, yani kasbiy kasalliklar va tasodifiy jaroxatlanish kabi baxtsiz xodisalarni 
oldini olish davlat nazorati ostiga olingan.