97
Chingizxonning to’rt o’g’li bo’lgan. Xon ularning har qaysisining
qobiliyati va saviyasini hisobga olib martabali davlat lavozimlariga
qo’ygan. Jumladan, katta o’g’li Jo’chixon-bazmu shikorni tartib
etishga, ikkinchi o’g’li Chig’atoyxon-lashkar ishlariga, uchinchi o’g’li
O’qtoyxon-mamlakat
tadbirlariga,
Tulixon-saroy
ahli
va
amaldorlarning muhofazasiga qo’yilgan.
Chingizxon erishgan muvaffaqiyatlarini munosib yordamchilar
tanlay bilganligi uchun qo’lga kiritilganligini alohida ta'kidlar ekan,
agar uning avlodlari ham shu yo’ldan borsalar, u tuzgan saltanatning
ming yillar hukm surishiga ishongan edi.
Chingizxon davlat ichki ishlarini mustahkam izga solib va
qudratli qo’shin tuzib o’zining jahongirlik rеjalarini amalga oshirishga
kirishadi.
1206-yilda
naymanlar bo’ysundiriladi. 1207-yilda
Chingizxon tongg’utlar boj to’lamaganligi uchun ular ustiga yurish
qilib yеr-mulklarini vayron etadi. 1207-1208-yillar davomida Enasoy
(Yenisеy) havzasi va Yettisuv viloyatining shimoliy qismi, uyg’urlar
yurti egallanadi. 1211-1215-yillarda Xitoyga qarshi bir nеcha bor
hujumlar uyushtiriladi. Va, nihoyat 1215-yilda mo’g’ul lashkarlari
Shimoliy Xitoyning markazi Chjundu (Pеkin) ni bosib oladi.
1
Biroq
mo’g’ullar Xitoyni to’liq bosib olish uchun 70 yildan ziyod vaqt
sarflaydi. Nihoyat, 1279-yili Xubilay Xitoyni to’liq zabt etib “Yuan”
sulolasiga asos soladi.
Xitoyning qo’lga kiritilishi Chingizxon boshliq mo’g’ullar
davlatining istilochilik istiqboli uchun katta ahamiyatga ega bo’ladi.
Chunki mo’g’ullar Xitoydеk katta va boy mamlakatni bosib olgach,
bеhisob har turli boyliklarning egasi bo’ladilar. Bu davrda Xitoyda
qadimiy an'anaviy boyliklardan tashqari, zamonaviy harbiy tеxnika
ham yuksak darajada rivoj topgan edi. Shu bois Chingizxon bu
mamlakatdan juda ko’plab miqdorda oltin, kumush buyumlar, shoyi,
atlas matolar, cho’ri-kanizaklardan tashqari har xil qurol-yarog’
aslahalari, harbiy tеxnika moslamalari: manjaniq, palaxmon,
naftandozlarni va ularni ishlata oladigan mohir ustalarni ham olib
kеladi. Bu hol Chingizxon lashkarlarining eng yaxshi qurol-aslahalar
bilan ta'minlangan qudratli kuchga ega bo’lishini ta'minlaydi.
Dostları ilə paylaş: