O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta mahsus talim vazirligi

 KORXONANING INVESTITSION FAOLIYATI 
 
11.1. Investitsiyalashning vazifasi va iqtisodiy mazmuni 
«Investitsiya» atamasi lotin tilidagi «invest» so‘zidan kelib chiqqan bo‘lib 
«qo‘yish», «mablag‘ni safarbar etish», «kapital qo‘yilmasi» ma’nosini beradi. Keng 
ma’noda investitsiya mablag‘ni ko‘paytirib va qaytarib olish maqsadida kapitalni 
safarbar etishni bildiradi. Ko‘pgina hollarda «investitsiya» tushunchasi iqtisodiy va 
boshqa faoliyat ob’ektlariga kiritiladigan moddiy va nomoddiy ne’matlar hamda 
ularga doir huquqlar tarzida ta’riflanadi. Investitsiya deganda barcha turdagi milliy 
va intelektual boyliklar tushunilib, ular tadbirkorlik faoliyati ob’ektlariga 
yo‘naltirilib daromad keltirishi yoki biror-bir ijobiy samaraga erishishi zarur. 
Investitsiya kiritishdan asosiy maqsaddaromad olish va ijobiy ijtimoiy samaraga 
erishishdir. Investitsiya tushunchasiga yangi kapitalni barpo etish uchun sarflangan 
xarajat sifatida xam ta’rif berish o‘rinli.
Investitsiyalar - bu yangi korxonalar qurilishiga, mashina va asbob-uskunalar 
sotib olishga, ya’ni yangi kapitalni barpo etishga ketgan xarajatlardir.
Investitsiya tushunchasini to‘la yoritish uchun unga berilgan tariflarni keltirish 
joiz. Investitsiyalar - bu xali bo’yumlashmagan, lekin ishlab chiqarish vositalariga 
qo‘yilgan kapitaldir. O‘zining moliyaviy shakliga ko‘ra, ular foyda olish maqsadida 
xo‘jalik faoliyatiga qo‘yilgan aktivlar hisoblansa, iqtisodiy xususiyatiga ko‘ra, u 
yangi korxonalar qurishga, uzoq muddatli xizmat ko‘rsatuvchi mashina va asbob 

---

125 
uskunalarga xamda shu bilan bog‘liq bo‘lgan aylanma kapitalning o‘zgarishiga 
ketgan xarajatlardir. 
Iqtisodiy kategoriya sifatida investitsiya quyidagicha tasniflanadi: 

avaylangan (birlamchi jamg‘arilgan) kapitalni ko‘paytirish maksadida 
kapitalni tadbirkorlik ob’ektlariga joylashtirish; 

investitsion loyixalarni amalga oshirish jarayonida investitsiya faoliyati 
ishtirokchilari o‘rtasida vujudga keladigan iktisodiy munosabatlardir. 

investitsiya kiritishda, avvalo: 

investitsiya faoliyati sub’ektlarning mustakilligi va tashabbuskorligi; 

kiritilayotgan moddiy ne’matlarga investitsiya makomini berish (fukaro 
o‘zining extiyojlarini kondirish uchun olgan bo’yumlari investitsiya bo‘la olmaydi); 

qonun bilan belgilangan investitsiya faoliyatini amalga oshirish imkoniyati 
yaratilishi zarur bo‘lib xisoblanadi.