151
Hozirgi zamon menejmentining prinsiplari haqida so’z borganda A.Fayolning
“Obshee i promishlennoe upravlenie”(5) kitobida eritilgan boshqarish prinsiplari
tushuniladi. Ularga quyidagilar kiradi:
mehnat taqsimoti(razdelenie truda);
xokimiyat (vlast);
intizom(dissiplina);
farmoyish berishning birligi (edinstvo rasporyaditelstva);
rahbarlikning birligi (edinstvo rukovodstvo);
xususiy intilishlarning umumiy intilishlarga bo’ysundirish (podchinenie
chastno‘x interesov obщemu);
ragbatlantirish (voznagrajdenie);
markazlashtirish(sentralizatsiya);
boshqarish pogonalari(ierarxiya);
tartib(poryadok);
xaqqoniylik (spravedlivost);
xodimlarning turg’unligi (postoyanstvo sostava personala);
initsiativa;
xodimlarning birligi (edinenie personala).
Menejmentning asosiy prinsiplari sifatida asosan quyidagilar takidlanadi:
boshqarishda markazlashtirish va nomarkazlashtirishning
optimal birligi
prinsipi;
xuquqlar, majburiyatlar va mas’uliyatlarning birligi prinsipi;
boshqarishni demokratlashtirish : xodimlarni boshqarish jarayonida
qatnashishlari.
G.Emersonning “Dvenadsat prinsipov proizvoditelnosti”
kitobida boshqarish
prinsiplari unumdorlikni oshirish prinsiplari sifatida talqin qilingan. Ularga
quyidagilar kiradi:
maqsadning aniq belgilanishi;
soglom fikr;
152
mutaxassis maslaxati;
intizom;
xodimlarga xaqqoniy munosabatda bo’lish;
tez, ishonchli, to’la, aniq va
doimiy hisob;
dispetchirlik;
me’yorlar va jadvallar;
sharoitlarni me’yorlashtirish;
operatsiyalarni me’yorlashtirish;
yozilgan standart yo’riqnomalari;
unumdorlik uchun ragbatlantirish.
Usul – bu tadqiqot qilish yoki ta`sir ko‘rsatish usulidir. Boshqaruv ob`ektini
o‘rganish jarayonida qo‘llaniladigan usullar:
tizimli yondashuv;
kompleks yondashuv;
tarkibiy yondashuv;
integratsion yondashuv;
modellashtirish;
iqtisodiy-matematik yondashuv;
kuzatish;
eksperement;
sotsiologik kuzatuv.
Dostları ilə paylaş: