Iqtisodiy bilim asoslari 9 E. Sariqov, B. Haydarov Toshkent — 2014 «O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi»

Bankrotlik
 – firmaning o‘z xodimlari, boshqa fuqarolar, firmalar va davlat 
oldidagi qarzlarini to‘lay olmaslik holati.
1. Firma foydasining real miqdori nima? U qanday hisoblanadi? 
2. Firma faoliyati natijasining tahlili nima uchun kerak bo‘ladi?
3. Samaradorlikni boshqacha yana qanday ta’riflash mumkin?
BILIMINGIZNI SINAB KO‘RING!
Bu indeks joriy yildagi o‘rtacha narxlarning taqqoslash uchun olingan yildagi 
o‘rtacha narxlarga nisbatini ifodalovchi maxsus koeffitsientdir. Firma foydasining 
real miqdori quyidagi formula yordamida hisoblanadi:
ko‘radi. Aylanma mablag‘ aylanishining sekinlashishi, umuman to‘xtab qolishi yoki 
miqdorining kamayib ketishi korxona uchun zararli hisoblanadi.
3 – E. Sariqov, B. Haydarov

---

35
35
34
Firmaning yillik ko‘rsatkichlari, so‘mda
1- yil
2- yil
3- yil
Yalpi daromad
30 mln
45 mln
60 mln
Umumiy xarajatlar
15 mln
20 mln
30 mln
Foydaning nominal miqdori
Narxlar oshish indeksi (1- yilga nisbatan) 1,0
1,25
1,5
Foydaning real miqdori
Yuqoridagi jadvalda “Asilbek” firmasining oxirgi uch yillik faoliyati natijalari: 
yillik yalpi daromadi, umumiy xarajatlari miqdori va narxlarning 1- yilga 
nisbatan oshish ko‘rsatkichlari berilgan. 
1. Foydaning real miqdori, uning nominal qiymatini narxlarning oshish 
darajasiga bo‘lib topiladi. Bu qoidadan foydalanib, jadvalning bo‘sh 
kataklarini to‘ldiring.
2. Firma qaysi yili yaxshiroq faoliyat ko‘rsatgan? Nega?
3. Firma faoliyatining samaradorligini har bir yil uchun hisoblang va o‘zaro 
taqqoslang.
4. Firma umumiy xarajatlarining yil sayin oshib borishiga nimalar sabab 
bo‘lgan?
5. Umumiy xarajatlar qaysi mablag‘lar hisobiga ko‘paytiriladi?