Iqtisodiy bilim asoslari 9 E. Sariqov, B. Haydarov Toshkent — 2014 «O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi»

ISH HAQI NEGA HAR XIL? 
Nima sababdan to‘qimachilik kombinatining menejeri
oddiy ishchiga nisbatan ko‘p maosh olishini asoslashga
urinib ko‘raylik. Ishchi va xizmatchilar maoshining ko‘p
yoki kam bo‘lishi quyidagi omillarga bog‘liq bo‘ladi:
1. Ish kishidan qanchalik ko‘p maxsus bilim, malaka
va tayyorgarlikni talab qilsa, u shunchalik qimmat turadi.
Haqiqatan, katta o‘quv va malaka talab qilmaydigan, oddiy
ishlarni bajara oladigan ishchilar juda ko‘p. Maxsus bilim
va alohida boshqarish qobiliyatiga ega bo‘lgan tajribali
menejerlar esa kam. Shu bois, oddiy ishchilar ishchi
kuchining taklifi — S
2
, menejer xodimlar ishchi kuchi
taklifi — S
1
dan ko‘p bo‘ladi. Bu holatda, menejerlar ish haqi — p
1
, oddiy ishchilar
ish haqi — p
2
dan ko‘p bo‘lishini 24.2- chizmadan aniqlashimiz mumkin bo‘ladi.
2. Ishning natijasi, ya’ni uning evaziga yaratilgan tovar sotilgach, ish beruvchiga
qanchalik ko‘p foyda olib kelsa, ishchi kuchi ham shunga mos ravishda yuqori
baholanadi.
3. Ish qanchalik og‘ir va kishidan katta jismoniy kuchni talab qilsa, shuncha
qimmat bo‘ladi. Masalan, ko‘mir koni ishchisi oddiy ishchilardan ko‘proq maosh
oladi.
24.2- chizma.
p
S
2
D
q
Oylik ish haqi
Ishchilar soni
S
1
p
2
p
1

---

113
113
112
8 – E. Sariqov, B. Haydarov
4. Ish qanchalik xavfli, sog‘liqqa ziyon yetkazadigan yoki tavakkalchilikni talab
qiladigan bo‘lsa, shuncha qimmat baholanadi.
Iqtibos
Aholini ish bilan ta’minlash muammolarini hal qilishda ham jiddiy sifat
o‘zgarishlari ko‘zga tashlanmoqda. Biz uchun o‘ta dolzarb bo‘lgan bu masalani
yechishda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni jadal rivojlantirish bilan birga,
xizmat ko‘rsatish sohasi va kasanachilikning turli shakllarini keng joriy etish,
qishloq joylarda chorvachilikni rivojlantirishni rag‘batlantirishga alohida ahamiyat
berilmoqda.
Islom Karimovning «Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, 
O‘zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo‘llari va choralari» kitobidan
Mashq
Ishchi kuchi bozorida ishchi kuchiga talab va taklif quyidagi jadvalda berilgan:
Ishchi kuchining bozor narxini toping.
Ish haqi
300000
400000
500000
Ishchi kuchi taklif miqdori
Ishchi kuchiga talab miqdori
300
200
100
100
200
300