Patopsixologiya va tibbiyot psixologiyasi

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI

OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI
NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI


PATOPSIXOLOGIYA VA TIBBIYOT PSIXOLOGIYASI

(muamolli ma'ruzalar matni)

Namangan 2005

Ushbu muamolli ma'ruzalar to'plami “Patopsixologiya va tibbiyot psixologiyasi” dasturiga kiruvchi barcha mavzularni qamrab olgan bo'lib, pedogogika va psixologiya yo'nalishi bo'yicha taxsil olayotgan talabalarga muljallangan to'plamda har bir mavzu yuzasidan asosiy iboralar mohiyati ochib berilgan, nazorat va test savollari, foydalanish uchun adabiyotlar tartibi kiritilgan.Shuningdek talabalar uchun o'z-o'zini tekshirishga va individual xususiyatlarini aniqlashga qaratilgan psixologik masalalar berilgan.
Tuzuvchi M.Asranbayeva
Taqrizchi A. Raxmonov
Mazkur muammoli ma'ruzalar to'plami pedagogika va psixologiya kafedrasining ----sentabr 2005 yil 2 - bayonnomasi bilan tasdiqlangan.
NamDU o'quv - uslubiy kengashining 2005 yil ----sentabr 1-sonli bayonnomasi bilan nashrga tavsiya etilgan.
O'zbekiston Respublikasi
Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi


Namangan davlat universiteti
Pedagogika psixologiya kafedrasi
PATOPSIXOLOGIYA VA TIBBIYOT PSIXOLOGIYASI
(muammoli ma'ruzalar matni)


Muallif:

M.Asranbayeva

1. MAVZU: TIBBIYOT PSIXOLOGIYASINING PREDMETI

Reja:
1. Tibbiyot psixologiyasi haqida tushuncha.
2.Tibbiyot psixologiyasining fan sifatida rivojlanishi.
3. Tibbiyot psixologiyasining tarmoqlari.
4. Tibbiyot psixologiyasining ahamiyati.


Mavzu yuzasidan asosiy tushunchalar

• 
  Tibbiyotpsixologiyasi - umumiy psixologiyaning tarkibiy qismi bo'lib kasalliklarning kelib chiqishida psixikaning o'rni va ahamiyatini o'rganadi.
  

• 
  Psixogigiena, psixoprofilaktika kasalliklarning oldini olish, saqlash va mustahkamlashda psixikaning rolini o'rganadi
  

• 
  Patopsixologiya tibbiyot psixologiyasining tarmog'i bo'lib, kasal odam psixikasini o'rganadigan tarmoq. E Krechmer (1888 - 1964) tibbiyoi psixologiyasini fan sifatida ajrab chiqishiga o'zi yaratgan nazariyasi bilan hissa qo’shgan olim.
  

Tibbiyot psixologiyasini o'rganilish qanday ahamiyatga ega?

Tibbiyot psixologiyasi birmuncha yangi fan bo'lib, uni tarao'o'iy etish zamonaviy meditsina yutuqlariga, uni oldida turgan vazifalariga chambar - chas bog'liq.

Tibbiyot psixologiyasining maqsadi bemorga uning shaxsiga oid individual xususiyatlarini hisobga olgan holda shubhasiz terapevtik samara beradigan usullarni topib yondoshishdir.
Tibbiyot psixologiyasi quyidagilarni o'rganadi:
A) Kasalliklarni psixik ko'rinishini.
B) Kasalliklarni kelib chiqishi va o'tishida psixikaning qanday rol o'ynashini.
B) Ularni davolashda psixikaning rolini.
G) Kasalliklarni oldini olish va sog'liqni mustahkamlashda psixikani qanday rol o'ynashini.
Tibbiyot psixologiyasi psixologiya taraqqiyotiga qanday ta'sir etdi?

Bizning asrimizni 20 - yillariga kelib psixologiya,xususan tibbiyot psixologiyasini fan sifatida ajrab chio'ishiga E. Krechmer yaratgan nazariya katta ta'sir ko'rsatdi. U «Tibbiyot psixologiyasi» nomli asar yozib, unda ruxiy o'zgarishlar, buzilishlar xaqida ma'lumot berdi. Rus olimlari Sechenov va Pavlov tibbiyot psixologiyasini taraqqiy etishiga katta xissa qo'shdilar. Sharqda Ibn Sinoga qadar ham bir qator olimlar barcha fanlar qatori psixologiyaga ham e'tibor berganlar Bular:

Yakub bin Isaak al Kindi, Abu Nasr al Farobiy Abu Bakr ar Roziy va boshqalar. Ular psixologiyaga doir maxsus asarlar yozgan bo'lsalar ham o'zlarining falsafaga oid asarlarida psixologiyaga doir turli hil muammolarni hal qilishga harakat qilganlar. Abu Ali Ibn Sino ularni davomchisi sifatida psixologiyaga doir masalalarni umumlashtirdi va maxsus asarlar yozdi. U Aristotel kabi odam tanasi va «Ruxiy quvvatlar» materia bilan shaklan bir - biridan ajralmagan holda mavjud ekanligini takidlaydi.


Kasallikni davolashda psixikaning roli qay darajada?
Turli kasalliklarni davolashda psixikaning roli juda katta, kasallikni davolashda kasallarga psixik ta'sirning ahamiyati alla qachon isbotlangan.
Kasallarga davo maqsadida reja asosida muntazam psixik ta'sir ko'rsatib borish psixoterapeya deb ataladi.
Kasalliklarni olidini olish sog'liqni saqlash va mustahkamlashda psixikaning rolini alohida fanlar psixigigiyena va psixoprofilaktika o'rganadi.
Tibbiyot psixologiyasi bir - biriga yaqin, ammo bir - biridan farq qiladigan 2 tushunchani - psixopotologiya va patopsixologiyani (patalogik psixologiyani) o'z ichiga oladi Psixopatologiya bu-avvalo ruxiy kasalliklarda, shuningdek boshqa kasalliklarda ham psixikada ro'y beradigan jami o'zgarishlardir.
Patopsixologiya psixologiyaning ana shu o'zgarishlarini o'rganadigan sohasi yoki kasal odam psixikasi to'g'risidagi ta'limotdir.