O`zlashtirish uchun savollar.
1. G'aramlarda saqlanayotgan chigitli paxtaning namligi necha foiz bo'lishi kerak?
2. Chigitli paxtada namlik necha foiz bo'lganda sifatli xom-ashyo olinadi?
3. Me'yoridan ortiqcha namlik chigitli paxtaning qaysi sifat ko'rsatkichlariga salbiy
ta'sir ko'rsatadi?
4. Ingichka va o'rta tolali paxa navlarining namligi standart talabi bo'yicha necha
foizdan oshmasligi kerak?
4-mavzu. Chigitli paxtaning iflosligini aniqlash (2-soat)
Darsning maqsadi: talabalarga chigitli paxtada uchraydigan organik va
mineral islosliklarni aniqlashni boshlang’ich massasiga nisbatan foiz hisobida
aniqlashni o'rgatish va ko'nikma xosil qilish.
1. Mashg'ulotni uyushtirish.
2. Mashg'ulot o’tkazish joyi
Mashg’ulot o’quv xonasida va maxsus qo’shimcha xonada o’tkaziladi.
3. Qo’lda va mashinada terilgan paxta manba bo’lib xizmat qiladi.
4. Mashg’ulot uchun kerakli narsalar va ko’rgazmali qurollar, namlik va
ifloslik me’yorlar ko’rsatilgan jadval, texnik tarozi, ogirlik toshlari, EHM, plastmassa
idishlar 30 kishiga -15 ta katta, 15 ta kichik, 15 ta pinsent, LKM-2 qurulmasi, SXL-3
labarotoriya qurutgichi, namuna tashish bankalari.
5. Talabalarning mustaqil ish o’tkazish chegarasi. Talabalar mashg’ulot
mazmuni bilan tanishib, o’zlari paxtani iflosligini aniqlaydilar.
6. Talabalar to’liq hisobot tuzadilar va JB nazorat topshiradilar.
7. Tavsiya etilgan adabiyotlar. O’zbekiston Respublikasi Davlat standarti
O’zRST 615-94 «Paxta». Texnik sharoitlar O’zRST-592-92.
Paxta xom ashyosiga turli xil mineral va organik jismlarning qo’shilishi uning
iflosligini belgilaydi va ularning miqdori uning boshlang’ich massasiga nisbatan foiz
hisobida aniqlanadi. Mineral iflosliklarga tuproq, toshchalar, qum va toshchalar
kiradi. Organik iflosliklarga barg bo’lakchalari, guli, chanoqlari, poyasi, shoxlari va
sanoat ahmiyatiga ega bo’lmagan tolalar kiradi.
Mashinada terilgan paxta, qo’lda terilgan paxta uchun O’zRST 615-94 larda
ifloslikning hisoblash va chegaralangan (ruxsat etilgan me’yorlari) ko’rsatilgan.
Laboratoriyada ifloslikni aniqlash uchun namunani tanlashda umumlashtirilgan
namuna oynalik yoki usti yaltiroq qatlamli ish stolida yaxshilab aralashtirilib, chang
12
yoki mayda iflosliklarning yo’qolmasligiga e’tibor berish kerak. Namuna bir xil
qalinlikda to’g’ri to’rt burchak shaklida yoyilib, dioganaliga teng to’rt qismga
bo’lamiz. Ikki qarama-qarshi tomon va ulardan tushib qolgan iflosliklarini ham
qo’shib tashlab yuboramiz. Qolgan namunani yana stolga teng qalinlikda yoyib
qo’yib yuqoridagi takrorlanadi. Qachonki bunday bo’linish umumlashtirilgan
namunani miqdori 1 kg miqdori qolguncha davom etadi.
Dostları ilə paylaş: |