Qaltiroq
Baland tembrli
Sachrovchi
Nafas etishmay qoladigan
Uzuq-yuluq
O’ta baland
O’ta past
Rangsiz
Monoton
Kinoyali
Zo’riqqan
Kuchsiz
Zerikarli
Nutq texnikasi egallash va rivojlantirish uchun mahsus mashq-treniglarni bajarish
talab etiladi. Masalan, ovoz texnikasini rivojlantirisha oid mashqlar:
1-mashq
. Ovoz diapazonini mashq qildirish.
Qavatlar sonini aytib, hayolan
yuqoriga ko’tariling, Ovoz tonini ham oshirib boring. Keyin shuning aksini bajarib
pastga tushing.
2-mashq
. Ovoz yordamida balandlikka sakrash harakatini chizing. “YUguraman,
sakrayman, mana havoda uchaman, balandlikdan tez uchib o’taman, endi esa sekin
tushib, yumshoqqina qo’naman”.
3-mashq
. Ovozning harakatchanligini oshirish. So’zlarni
avval sekin, keyin esa
tezlashtirib ayting va
yana sekinlashtirib, dastlabki holatga keltiring.
Nafas texnikasiga oid mashqlar:
4-mashq
. 1,2,3,4 deganda nafas olasiz, 5-6 saqlab turasiz, 7,8,9,10,11,12,13,14,15
chiqarasiz.
5-mashq.
YUqoridagi mashqni nafas chiqarayotganda ovoz chiqarib sanash bilan
davom ettirasiz.
Demak, o’z nutqiy imkoniyatlarimizni holis baholab olganimizdan so’ng,
muntazam ravishda o’z ustimizda mashq qilishimiza to’g’ri keladi: nafasni kura
olish, to’g’ri talaffuz, temporitm (nutq sur’ati)ni ishlab chiqish, tovush paychalarini
chini qtirish. O’qituvchining
ovozi yorqin, shirali, jarangdor, aniq,
diqqatni
tortuvchi, mushohadaga, faoliyatga chorlovchi bo’lishi, allalamasligi kerak. Ammo
o’qituvchining pedagogik faoliyati chuqur fuqarolik fidoyilik,
halqparvarlik hissi
bilan yo’g’rilmagan bo’lsa, texnikani har qancha mukammal egallagan bo’lsa ham,
uning nutqi va hulq-atvorida sohtagarlik, nosamimiylik aks etib turadi.
SHuning
uchun pedagogik texnikada ichki haqiqat muhim ahamiyat kasb etadi.