Pedagogika instituti

10. Asosan publitsistik uslubda qo‘llanadigan so‘z va so‘z
birikmalarini ajratib yozing.
Muxbir, korrupsiya, terrorizm, byurokrat, xrestomatiya,
demokratiya, gomeopatiya, jamg‘arma, tushuncha, sanoat, partiya,
jinoyatchilik, qarz, faollik, separatizm, mudofaa, layoqat, geosiyosat,
amaliyot, taktika, globallashuv, san’at.
Partiya a’zolari, sud majlisi, da’vo arizasi, ilg‘or qarashlar, davlar
muassasasi, yer solig‘i, favqulodda holat, uyushmagan yoshlar, ish
rejasi, kasallik varaqasi, iqtisodiy o‘sish, konservativ partiya, yirik
inshoot, suv ombori, badiiy obraz.
Publitsistik uslub yozma hamda og‘zaki ko‘rinishlarga ega. Hayotning
muhim ijtimoiy-siyosiy masalalariga bag‘ishlangan maqolalar, ocherk,
reportajlar publitsistik uslubning yozma turdagi janrlaridir. Publitsistik
uslubning og‘zaki turiga esa notiqlik kiradi. Shuningdek, publitsistik
uslubning og‘zaki turiga kundalik voqealarga doir maqolalar yoki xalqaro
obzor bilan radio va televideniyeda chiqayotgan sharhlovchilarning nutqlari
kiradi.
Publitsistik uslubning yozma va og‘zaki ko‘rinishlari o‘ziga xos
xususiyatlariga ega bo‘lsa-da, ikkala turida ham publitsistikaga xos siyosiy
faollik, hozirjavoblik, o‘tkir va ta’sirchan notiqlik, tashviqot va targ‘ibot kabi
xususiyatlar mavjud bo‘ladi.
Publitsistikaga xos umumiy belgilarga mualliuf munosabatining oshkora
va aniq ifodalanish xususiyati ham kiradi. Shuning uchun publitsistik uslub
o‘zida yozma nutq uslublariga xos xususiyatlarni ham (ijtimoiy-siyosiy,
iqtisodiy va boshqa sohalarga oid terminlarning ishlatilishi), badiiy uslubga
xos xususiyatlarni ham (obrazli ifodalarni ishlatish, emotsional bo‘yoqdorlik)
birlashtiradi.
Publitsistik uslubning vazifalari:
1)qisqa muddatda yangiliklardan xabardor qilish;
2) ta’sir o‘tkazish, muammoga e’tiborni qaratish.
Машқ.
Quyida berilgan matnlarni o‘zaro qiyoslab o’qing. Har biri qaysi uslubga
xosligini aniqlang, uslubiy vositalarni ko’rsating.
1. Hayot yorug‘ ranglarga, ezgu tuyg‘ularga boyligi uchun go‘zal va
muqaddasdir. Ammo donishmandlarimiz aytishganidek, nur bor joyda soya bor
ekan, ba’zan hayotda uchrab turadigan yoqimsiz unsurlardan ko’nglingiz xira
tortadi, hatto umringiz lavhalarida uning nomi bilan muhrlangan jarliklar
paydo bo‘ladiki, bu jarliklar tubida inson o‘zini butunlay yo’qotib qo’yishi
hech gap emas.
2.Kun peshindan og‘di..
3.Kotiba qiz asta eshikni ochdi:
- Sizni boshliq yo‘qlayaptilar. Uning yuragi bezovta. U Nazirani boshliq
yoqtirmasligidan, bo‘lim mudirining u haqida aytadigan so‘nggi so‘zi nechog’li
ahamiyatga ega ekanligini ham bilar edi. Boshliqqa nima desin, «Nazira yaxshi
xodim, chaqqon, o‘z ishining ustasi, picha shartakiligi bor demasa, bunday
xodimni topish qiyin desinmi? Yoki bo‘lmasa Naziraning uy sharoitini ro’kach
qilsinmi?»