Pedagogika tariyxı pán sıpatında. Eń áyyemgi dáwirlerden b e. VII ásirge shekemgi tálim-tárbiya hám pedagogikalıq pikirler. VII ásirden XIV ásirdiń birinshi yarımına shekem Orta Aziyada tárbiya, mektep hám pedagogikalıq pikirler

Asan qayǵı Sábit ulı Mayqı biydiń altınshı urpaǵı. Mayqı biy qaraqalpaqlardıń Qońırat urıwına tiykar salǵan degen gáp bar. Bul biy Shıńǵısxandı xanlıqqa kótergen on eki biydiń biri. Shıńǵısxannıń ásker basısı hám isenimli «xan atası bolǵan». Bul haqqında Berdaqtıń «Shejire»sinen maǵlıwmat alıwıńızǵa boladı.

Asan qayǵıda kóp jasaǵan adam. Ol shama menen 1370-jılı tuwılıp 1490-jılı qaytıs boladı. Asan qayǵı jaslayınan jetim qaladı. Kóp qıyınshılıq penen er jetedi. Gúljaziyra degen qızǵa úylenip, onnan tuwılǵan Abat degen balanı batır etip tárbiyalaydı. Ózi turmıslıq aqıl-tájiriybesi bay, sózge sheshen adam boladı.

Ómiriniń ishinde 4-5 xannıń taxt ushın gúreskenin kóredi. Solardıń biri Uluǵ Muxammed xan. Bul xandı qaraqalpaqlar menen qazaqlar Ormambet biy dep ataydı. Asannıń ózi usı xannıń aqılgóyi, keńesgóyi boladı. Oǵan qayǵı degen attıń jamalıwı, janlı maqluqlardıń jasaw tirishiligindegi qıyıeshılıqlarǵa, adamlardıń turmısına bolǵan ayawshılıq sezimlerge baylanıslı tańılǵan. (Ayaǵı joq, qolı joq, dılan qalay kún kórer).

Asan Ormambet biy ólgende oǵan arnap tolǵaw dóretedi. Ormambet biyden keyin Jánibek xan menen islesedi. Onıńda aqılgóyi boladı. Ol xan menen biyler otırǵan jerlerde qıyın máselelerdi sheship beredi, óz tájiriybesine súyenip aqılların aytadı.

Asan qayǵınıń jámiyetlik pedagogikalıq kóz-qaraslarında jaslarǵa geografiyalıq bilimler, jer tanıw, jerge sın beriw jolların úyretiw menen birge, olardıń eseye kele sheshen hám sulıw sózli bólıwınıń tárepdarı boladı. Jaslardı sheshenlik penen aytılǵan astarlı sózlerdi tabıwǵa úyretedi.

Máselen: «On jılda bes sawlıq mıńǵa, bes qara júzge jetetuǵın jerdiń qutı eken, átteń attıń sawırına sıymaydı-aw, artıma salıp keter edim» dep jerge baha beredi (Tós tabanı túrilgen atam júrer jol eken, tóseginen túńilgen adam júrer jol eken). Demek bul sóz shólistanlıqtı bildiredi;

«Jal quyrıǵı qanat eken, tórt ayaǵı polat eken, aydasa jawdıki eken, ısqırsa jeldiki eken» (Jılqı).

Onıń geypara pedagogikalıq pikirlerinde «almasqa bermes ara bar, xanǵa bermes qara bar, Qızǵa bermes jawan bar» degen termelerinde puxaralardıń ishinde de aqılı kámil insanlardıń bar ekenligin, olardıń ishinde qız bolmasada kelinsheklerdińde orın alatuǵınlıǵın esletip ótedi.

Olda óz shıǵarmalarında doslıq, ádep-ikramlılıq, gozzallıq, aqıllılıq hám basqada tárbiya túrlerine ayrıqsha kewil bóliw kerekligin esletip ótedi.