Pedagogikasi

55 М уродов М. Этномаданият. - Т.: Адолат, 2003. 113-6.
120

---

kelishidan xabar qilishardi, kattalar esa boychechakni k o ‘zlariga surtib. 
«om onlik-esonlik» qilishardi.
Q ozog‘iston bilan chegaradosh bo ‘lgan hududlarda oyni ilohiy bilib, 
unga sig ‘inishgan. Yangi oyni ko ‘rganda: «Oy yangi chiqibdi, yanagi 
oy, yanagi kunlargacha eson-om on, o ‘ynab-kulib etaylik, Allohu 
akbar»,- deb fotiha o ‘qilgan. B olalar uchun «Oymom a, kulcha tash- 
lang», - deb so'ralgan.
Xalq pedagogikasida ekologik tarbiyaga oid misollarning barchasi 
tabiatni e ’zozlash, ko ‘z qorachig‘iday asrash, tabiat saxovatidan m e’yori- 
da foydalanish, tabiat go‘zalligini asrab-avaylab, kelgusi avlodga yetka- 
zish m asalalariga bag‘ishlangan b o ‘lib, o ‘simlik-giyohlam i timsollashti- 
rish esa ona-tabiatni asrashning xalqona tarbiya k o ‘rinishiga aylangan.
2.01im larning aniqlashicha, 0 ‘zbekistonda o ‘sadigan o ‘sim liklar 
soni qariyb 4150taga etadi. Shulardan 577tasi shifobaxsh xususiyatlarga 
ega.56
Ana shu shifobaxsh o ‘sim liklarning m o‘jizaviy xosiyatlari qadim
zam onlardan xalqim izga m a’lum b o ‘lgan va xalq tabobatida ulardan 
turli kasalliklarni davolash uchun foydalanib kelingan. Donishm and 
xalqim iz turli dov-daraxtlar, giyohlar, o ‘sim liklarning guli, bargi, 
mevasi va tanasidan har xil dori-darm onlarni tayyorlashni bilganlar. 
Xalq tabobati haqida gap ketar ekan, dunyoga dong‘i ketgan Luqmoni 
xakim albatta tilga olinadi. Luqmoni xakim - m iloddan avvalgi ming 
yillikdan oldingi davrlarda tu g ‘ilgan, m ing yil um r ko ‘rgan. Xalqim iz 
uni buyuk xakim, avliyo, donishm and sifatida e ’tiro f etishgan. Quyidagi 
« L u q m o n i xak im » 
rivoyatida uning ajoyib davolash usuli haqida so ‘z 
yuritiladi:
«Luqm oni hakim dunyoga dong'i ketgan tabib ekan. U odam larning 
dil-dilini, giyohlarning, jam iki hayvon, jonli-jonsiz m avjudotlarning 
tilini ham bilar ekan. Ular xastalansa, dardga chalinsa davolar ekan. 
Kunlardan bir kuni bir kishining k o ‘zi qattiq o g ‘rib qolibdi. U k o ‘zini 
ju d a k o ‘p tabiblarga ko ‘rsatibdi, davo topa olmabdi, olimu ulam olarga 
boqtiribdi, shifolanm abdi. Oxiri izlab-izlab uzoq bir o ‘lkada yashovchi 
Luqm oni Hakim haqida darak topib, uning oldiga boribdi. Luqmoni 
Hakim k o ‘zi o g ‘rigan kishining u yoq-bu y o g ‘ini k o ‘rgan b o ‘libdi-da, 
oyog‘iga xina qo ‘yishni maslahat beribdi. Shunda bem or tabibga qarab: 
«Ey, ulug‘ hakim, bu nim a deganing, yo men bilan hazillashyapsanm i? 
A xir m ening oyog‘im o g ‘rigani y o ‘q-ku, unga xina q o ‘ysam. K o ‘zim 
o g ‘riyapti, k o ‘z qayoqda-yu, oyoq qayoqda? - deb hafa b o ‘libdi. Shunda