“pedagogs” international research journal issn: 2181-4027 sjif: 995

2.''Domino'' usuli.

---

“PEDAGOGS” 
 international research journal ISSN: 
2181-4027
_SJIF: 
4.995
 
www.pedagoglar.uz
 

Volume-9, Issue-2, May - 2022
 
52 
Bu usulni biror bob yoki bo’lim yuzasidan o’tkazish mumkin. Bunda o’quvchilar 
atama yoki biologiya faniga oid so’zning oxirgi harfiga keying so’zni bog’laydi. 
Masalan: Populyatsiya-tur-zebra-qo’ng’iz-gepard va hokoza. 
 
3.''Pochta qutisi'' usuli.. 
Bu usulni guruhlarda ham, kichik juftliklarda ham qo’llash mumkin Bunda 
o’quvchilarga turli mavzular yuzasidan aralash atama va tushunchalar aralash 
holatda beriladi. Pochta qutisi berilgandan so’ng o’quvchilarga quti ichidagi so’z 
yoki atamalarni tarzda ajratishi 
aytiladi.
 
4.''Matn+test'' usuli. 
Bunda o’quvchilarga matn o’qib beriladi yoki ovozli moslama yordamida matn 
eshittiriladi. O’quvchilar diqqat bilan tinglaydi va quyida beriladigan testlarning 
yechimini topishadi. Bu usul orqali o’quvchilarning diqqat va xotirasi 
mustahkamlanadi. Bu usul butun sinf bilan ishlaganda qo’llanadi. 
 
Masalan: 
Mutatsiyalar gen, xromosoma, genom va sitoplazmatik xillarga bo‘linadi. 
Mutatsiyalarning ko‘pchiligi zararli bo‘ladi va tabiiy tanlanish orqali bartaraf etiladi. 
Ayrim mutatsiyalar organizm uchun shu konkret sharoitda foydali bo‘lishi mumkin. 
Bunday mutatsiyalar organizmlarning ko‘payishi orqali kelgusi bo‘g‘inlariga 
beriladi va nasldan naslga o‘tgan sari populatsiya individlarida to‘plana boradi. 
Mutatsion o‘zgaruvchanlik uzoq vaqt davomida tabiiy tanlanish natijasida 
mustahkamlanib boradi va populatsiya genofondini o‘zgartiradi. Bu esa evolutsiya 
tomon qo‘yilgan dastlabki qadamdir. Populatsiya genofondining o‘zgargan yoki 
o‘zgarmaganligini qanday bilish mumkin? Odatda, populatsiya genofondidagi u 
yoki bu gen ta’sirida vujudga kelgan belgini turli xil organizmlarni bir necha 
bo‘g‘inlarda sanash orqali ularning har bir bo‘g‘indan takrorlanish miqdori 
aniqlanadi. Ularning o‘zaro nisbatini taqqoslash yo‘li bilan populatsiya 
genofondining o‘zgargan yoki o‘zgarmaganligi haqida mulohaza yuritiladi. 
Genlar dreyfi – genetik-avtomatik jarayonlar – bir necha avlodlar davomida gen 
allellarining populatsiyada uchrash ehtimolining tasodifiy oʻzgarishi, ya’ni 
populatsiyalardagi individlar orasida tasodifiy kombinativ o‘zgaruvchanlikning 
yuzaga kelishidi
Test 

---