Pedagogs international research journal

“
PEDAGOGS
”
 
 international research journal ISSN: 
2181-4027
_SJIF: 
4.995
 
www.pedagoglar.uz
 
Volume-27, Issue-1, February - 2023
 
92
GENDER TENGLIKNI TA’MINLASHNING HUQUQIY, 
 
SIYOSIY ASOSLARI 
TDTrU talabalari 
Нодирбек Копжурсинов Камилжанович
 
Ernazarov Hasan Omonboy òģli
 
 
Ma’lumki, har qanday huquqiy davlatning asosiy vazifalarida
n biri xotin-
qizlarning erkaklar bilan teng huquqligini, jumladan, saylov huquqini ta’minlashdir. 
Biroq saylov huquqi mamlakatlarda mahalliy xususiyatlardan kelib chiqqan holda 
belgilanadi. Jahonning ko’plab davlatlarida saylov huquqi ayollarga erkaklardan
birmuncha keyin berilgan. Masalan, AQSHda erkaklar 1970-yilda, ayollar esa saylov 
huquqiga 1920-
yilda ega bo’lgan. Yaponiyada esa erkaklar 1925
-yildan boshlab 
saylovlarda ishtirok etishgan bo’lsa, ayollar bunday huquqni 1945
-
yilga kelib qo’lga 
kiritgan. Jahonning eng rivojlangan mamlakatlaridan biri Shvetsariyada ayollar 1971- 
yilda saylov huquqiga ega bo’lishgan. 
O’zbekiston Respublikasida o’tkan yigirma yil davomida demokratik saylov 
tizimini shakllantirish va uni yanada takomillashtirish borasida ulkan ishlar qilindi. 
Saylov tizimimiz xotin-qizlarning ijtimoiy-siyosiy faolligini, davlat va jamiyat 
qurilishi sohasidagi mavqeini oshirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Saylov 
to’g’risidagi qonun hujjatlariga siyosiy partiyalardan ko’rsatiladigan deputatli
kka 
nomzodlarning kamida 30 foizini ayollar tashkil etishi to’g’risidagi normaning 
kiritilgani buning yaqqol tasdig’idir. 2009
-yilgi saylovlar jarayonida mazkur 
normaning tatbiq etilishi Oliy Majlisning quyi palatasiga umumiy deputatlar sonining 
20 foizini tashkil etadigan 33 nafar ayol deputatni saylash imkonini berdi. 
Taqqoslaydigan bo’lsak, agar Qonunchilik palatasida 1998
-yilda atigi 8,2 foiz ayol 
deputatlikka saylangan bo’lsa, 2004
-yilda 17,5 foiz ayol deputat faoliyat yuritgan. 
2007-yilga kelib dav
latimiz tarixida birinchi marta O’zbekiston Respublikasi 
Prezidenti nomzodiga ayol kishi 
–
“Adolat” sotsial
-demokratik partiyasining 
yetakchisi ko’rsatiladi. 2008
-yili esa ilk bor ayol kishi Oliy Majlis Qonunchilik 
palatasining spikeri lavozimiga saylandi. Bu jamiyatimizda ayollar mavqeining yanada 
oshganligidan dalolatdir. 
Bugungi kunda mavjud to’rt siyosiy partiyada ayollar nufusi 36 foizdan 50 
foizgachadir. Ushbu partiyalar qoshida “Ayollar qanoti” tashkil topgan bo’ib, bu 
mamlakatimizda 
amalga oshirilayotgan keng ko’lamli islohotlarda xotin
-qizlarning 
o’rni qanchalik yuqoriligini ko’rsatib turadi. 
Xotin-qizlarni davlat boshqaruvi organlariga rahbar lavozimlariga taqdim etish 
bo’yicha “Ijtimoiy fikr” markazi tomonidan “2009
-yil saylovi
” ruknida o’tkazilgan 
sotsiologik so’rovnoma natijalari diqqatga sazovordir. Bunda 21 foiz respondent 
ayollarga ovoz berishini bildirgan bo’lsa, 2004
-
yilgi saylovlarda bu ko’rsatkich 17,8 

---