Pedaqogika elmi haqqinda ümumi anlayiş Əhatə olunan məsələlər

Pedaqogikanın fiziologiya ilə əlaqəsi. Bu əlaqə müxtəlif istiqamətlərdə başa 

düşülür.  Bəzi  mütəxəssislərin  fikrincə,  təlim  və  tərbiyə  məsələləri  bioloji 

faktlardan  çıxış  etməlidir.  Guya  sinir  fəaliyyəti  haqqında  elm  olan  refleksologiya 

pedaqogikanın  əsasını  təşkil  etməlidir.  Bu  cərəyanın  tərəfdarları  bütün  pedaqoji 

hadisələri “stimul-reaksiya” formuluna uyğun izah etməyə çalışırlar. Onlar güman 

edirlər  ki,  pedaqogika  uşağın  fəaliyyətini  idarə  edən  stimullar  sistemini  işləyib 

hazırlamalıdır.  Belə  bir  sistem  isə  uşaq  fəaliyyətində  şüurluluq  ünsürlərini 

məhdudlaşdırır. Bu səbəbdən də refleksoloji yanaşma düzgün sayıla bilməz. 

Pedaqogikada  refleksoloji  yanaşmanın  birtərəfliliyini  başa  düşən  digər  qrup 

mütəxəssislər  pedaqogikanı  biologiyadan  ayırmağa  səy  göstərmişlər:  onlar 

inandırmağa  çalışırlar  ki,  biologiyanın  pedaqogikaya  heç  bir  dəxili  yoxdur  və 

pedaqogika öz işini bioloji biliklərə istinad etmədən qurmalıdır.  

Ali  sinir  sistemi  fəaliyyətinə  dair  elmi  fiziologiyadan  və  genetikadan  ayrı 

salmaq  cəhdi  bir  sıra  pedaqoji  problemlərin  düzgün  həllinə  mane  olur,  təlim  və 

tərbiyədə  irsi  əlamətlərin  rolunu  inkar  edir,  uşaq  qabiliyyətlərinin  üzə  çıxarılması 

və  formalaşdırılması  prosesini  çətinləşdirir.  Pedaqoji  hadisələri  yalnız  bioloji 

qanunauyğunluqlar zəminində izah etmək cəhdi də, bu hadisələri fiziologiyasız və 

genetikasız  nəzərdən  keçirmək  cəhdi  də  eyni  dərəcədə  səmərəsizdir.  Pedaqogika 

uşağın  əqli,  həm  də  fiziki  inkişaf  qanunauyğunluqlarına  dayanmalıdır.  Pedaqoji 

hadisələrin  qanunauyğunluqları  fizioloji  qanunauyğunluqlarla  müncər  edilə 

bilmədiyi kimi, bu qanunauyğunluqlar da inkar edilə bilməz.