Politologiyanın kateqoriyaları,metodları və funksiyaları

. Dövlətin mənşəyi və mahiyyətinə dair nəzəri baxışlar
Siyasi sistemin başlıca təsisatı dövlətdir. Dövlətin fəaliyyəti,forma və usulları siyasi sistemin təbiətini mueyyenləşdirən əsas amillərdən biridir. Dövlətin mənşəyi, mahiyyəti və səciyyəvi xususiyyətləri ilə bağlı müxtəlif baxışlar mövcuddur.
Elmi ədəbiyyatda dövlətin tədqiqi ilə bağlı 3müxtəlif yanaşma tərzi mövcuddur.
1. Siyasi fəlsəfi və siyasi elmi yanaşma- bu yanaşmaya görə dovlət cəmiyyətin həll edən, hakimiyyət və cəmiyyət arasında mənafelərini nizama salan, cəmiyyətin və fərdlərin siyasi həyatını təmin edən vasitə kimi nəzərdən keçirilir.
2. Sinfi yanaşma— sinfi mübarizə vasitələrini doğuran fikirlər (marksist yanaşma)
3. Hüquqi və təşkilati— struktur yanaşma (dövləti hüququn və qanunun mənbəyi kimi qəbul eden ideya istiqaməti) - muasir yanaşma
Dövlətə konkret tərif vermək çətindir. Dövlət başlıca siyasi təsisat olmaqla insanların mueyyen ərazidə birgə yaşayışını təmin edən və ali hakimiyyəti həyata keçirən təşkilatların və orqanların vahid sistemidir.
Dövlətin meydana gəlməsi və mənşəyi ilə bağlı fikirlər siyasi elmi maraqlandıran aktual problemlerdendir. Onun meydana gəlməsi ilə bağlı hamı tərəfindən qəbul edilmiş bir fikir movcud deyil.
Dovlətin meydana gəlməsinin ən qədim izahlarından biri-teoloji təlimdir.Bu təlimə görə dunyanın yaranması ilahi təzahurdur.
Dovlətin yaranmasıyla bağlı nəzəriyyələrdən biri patriarxal nəZəeiyyədir. Bu nəzəriyyəyə görə dövlət hakimiyyəti qəbilələri və tayfa ittifaqlarını birləşdirən ailə başçısının hakimiyyəti kimi nəzərdən keçirilir.Bu nəzəriyyə ilk dəfə Konfutsi tərəfindən irəli sürülmüşdür.
İctimai müqavilə nəzəriyyəsinə görə isə- dövlət nə vaxtsa kimlərinsə tərəfindən imzalanmış ictimai müqavilənin məhsuludur.
Dövlətin yaranması ilə bağlı zorakılıq nəzəriyyəsidə mövcuddur. Qumbloviç tərəfindən əsaslandırılmışdır.
Dövlətin meydana gəlməsi ilə bağlı sosial-iqtisadi nəzəriyyədə movcuddur. Bu Marksın adı ilə bağlıdır. Dövlətin yaranması aşağıdakı aşağıdakı mərhələlərdən keçmişdir
1.klassik yol — xaricdən təsir olmadan daxili ziddiyətlərin kəskinləşməsi nəticəsində dövlətin yaranması.
2. Real hucum təhlukəsinin təsiri altında yaranması
3. Dovlət ideyasi ilə unsiyyət saxlamag və bu ideyanı mənimsəmək təcrübəsi.
Dövlət ərazidən, əhalidən,hakimiyyətdən ibarət siyasi birlikdir. Ərazisiz dovletin movcudluğuda qeyri mumkundur.
Dovlətin ikinci və baslıca elementi əhalidir.
Dovletin 3cu elementi isə kütləvi siyasi hakimiyyətdir.
Əlamətləri:
Xususi idarəetmə aparatının mövcudluğu- onu idarəetmə və məcbur etmə vəzifəsini yerinə yetirən insanların xususi təbəqəsi həyata kecirie
Dovletin məcburetmə-guc tədbiq etmə hüququ.
Suverenlik- mueeyen erazide dovlət hakimiyyətinin mustəqilliyini,aliliyini ifade edir.
Hüquq normalarının mueeyen edilməsi
Umumilik
Vergilərin toplanması