Preprint · January 2019 doi: 10. 13140/RG

5-shakl. 
№ 
Tuproqning nomlanishi 
Mexanik tarkibi 
Yuvilganlik 
darajasi 
Gumus 
muqdori, %. 
Maydoni, 
ga. 
Misol: Cug‘oriladigan tipik 
bo‘z tuproq, sho‘rlanmagan 
O‘rta qumoq 
Kuchsiz 
2,28 
1150,1 

---

54 
Xo‘jalikdagi ekin turlari, yerning holati eng oxirgi yildagi hisob uchun bir 
gektar aniqlikda beriladi. Agrokimyoviy izlanishlar natijasiga ko‘ra tuproqdagi fosfor 
va kaliy miqdori, tuproq reaktsiyasi ma’lumotlari va o‘rganilgan maydonga nisbatan 
foizlari beriladi. 
Agroiqlimiy tavsif maxsus qo‘llanmalar, to‘plamlar ma’lumoti yoki o‘sha 
maydondagi meteostantsiyani kuzatuv natijalari asosida beriladi. Miqdoriy 
ko‘rsatkichlar katta aniqlikda, ya’ni o‘ndan bir daraja aniqlikda beriladi. 
Geografik kengliklar graduslarda ma’muriy xaritalar asosida 1:4 mln. 
masshtabdagi xarita yordamida aniqlasa bo‘ladi. Bu ish uchun 1:5 mln. masshtabdagi 
xaritalar yaroqsiz. 
Tuproqlarning nomi tasnifdagi ro‘yxat asosida beriladi, lekin mahalliy 
sharoitni hisobga olgan holda o‘zgartirishlar kiritilishi ham mumkin. 
Qolgan ma’lumotlar tuproqlarni xaritalash va ularga tuzatish kiritish ishlarida 
qanday bajarilsa o‘shanday amalga oshiriladi. Yuqoridagi ma’lumotlar to‘plangandan 
so‘ng tuproqlarni ekologik jihatdan baholash quyidagicha o‘tkaziladi. 
Tuproq eqologik indeksi (TEI) quyidagi formula asosida hisoblanadi. 





f
V
V
ÒEI
2
5
,
12
Q


A
KK
N
N
t
T
K
100
10
0





V - bir metrli qatlam uchun o‘rtacha hajm massa, g/sm
3
. 
2 - bir metrli qatlam uchun maksimal hajm massa, g/sm
3
. 
Vf - tuproqni foydali hajmi. 
Q - tuproqni hisobga olinishi zarur bo‘lgan qo‘shimcha xossalari. 

t°>10° + 10° dan yuqori bo‘lgan o‘rtacha yillik haroratlar yig‘indisi. 
N
K
- namlanish koeffitsiyenti. 
N
T
- namlanish koeffitsiyentiga to‘g‘rilagich. 
KK - kontinentallik koeffitsiyenti. 
A - yakuniy agrokimyoviy ko‘rsatkich. 
12,5 - tuproq-ekologik indeksini 100 birligiga keltirish uchun qo‘shilgan 
koeffitsiyent.