Proqramlaşdırma

class sinfin-adı
{

Üzvlər...

}

Burada class C# - ın açar sözlərindən biridir və bir sinif təyin etmək üçün istifadə olunur. Aşağıdakı proqrama baxaq:

using System; class TicaretM
{
static void Main()
{
Console.WriteLine("Salam, dunya!");
}
}

Bu proqramda bir ədəd ―TicaretM‖ adlı sinif var. Bu sinfin içərisində isə Main() metodu var. Yəni bu sinfin bir dənə üzvu var ki, o da Main() metodudur. Siniflərin üzvləri həmin sinfin içərisində yerləşən örnək dəyişənlər, metodlar, xüsusiyyətlər, indeksləyicilər və s ola bilər. Bir sinif təyin etmək, bir verilənlər tipi yaratmaq deməkdir. Yəni, yuxarıdakı proqramda bir ―TicaretM‖ adlı sinif yaratmaqla həm də eyni adlı bir verilənlər tipi də yaratmış olduq. İndi verilənlər tipləri mövzusunu yadınıza salsanız, qeyd etmişdim ki, tilər iki yerə bölünürdü: dəyər tipləri (valuable types) və referans tipləri (reference types). Dəyər tipləri C# - ın standart tipləridir. Referans tipləri isə siniflərdir. Yəni, biz bu proqramda referans tipi kateqoriyasında bir verilənlər tipi yaratdıq.

Örnək dəyişənlər (Instance variables)
Örnək dəyişənlər dedikdə, bir sinif içərisində təyin olunmuş və o sinif daxilində hər yerdə ―görünən‖ qlobal dəyişənlərdir. ―Verilənlər tipləri, dəyişənlər‖ bölməsində qeyd olunduğu kimi, dəyişənləri iki hissəyə ayırmışdıq: Qlobal dəyişənlər və lokal dəyişənlər. Bax qlobal dəyişənlər həmin bu örnək dəyişənlərdir ki, bu dəyişənlərə də sahələr (fields) deyilir. Lokal dəyişənlərdən fərqli olaraq örnək dəyişənlər, bir kod bloku üçün yox, bir sinif və ya bütöv proqram üçün təyin olunan ümumi dəyişənlərdir. Örnək dəyişənləri də adi dəyişənlər kimi təyin edirik, tək fərqi, örnək dəyişənlərə proqramın hansı hissəsindən müraciət olunduğunu təyin etmək üçün, həmin dəyişənləri üçün hüquq təyinedici ilə birlikdə yaratmalıyıq. Örnək dəyişənlərin ümumi deklorasiya şəkli aşağıdakı kimidir:
hüquq-təyinedici tip dəyişənin adı;
Məsələn aşağıdakı proqramda TicaretM sinfi içərisində iki ədəd ―mudir‖ və ―satici‖ adlı
dəyişənlər təyin olunub:
class TicaretM
{
private string mudir; public string satici;
}

Fikir verin! Burada mudir dəyişəni public, satici dəyişəni isə private olaraq təyin olunub. Yəni, bu sinfin satici adlı dəyişəninə proqramın hər yerində müraciət oluna biləcəyi halda, mudir dəyişəninə sadəcə TicaretM sinfi daxilində müraciət oluna bilər. Dərindən nəfəs alın və narahat olmayın. Çünki, mövzunu tam olaraq başa düşmədiyinizi bilirəm. Haqlısınız, mən də sizin yerinizdə olsaydım, ―Bu Tamerlan nə yazıb görəsən?‖ deyərdim. Bütün sistem beyninizdə oturacaq, amma hələ yox. Deməli, mudir adlı dəyişəni kənar sinifdən ―görə‖ bilmərik. Bunu isbat etmək üçün ikinci bir sinif yaradaq və bu sinif daxilində TicaretM adlı sinfin mudir adlı üzvünə qiymət mənimsətməyə çalışaq. Amma bir şey var... Başqa bir sinfin içərisindəki üzvlərə müraciət etmək üçün əvvləcə həmin sinfə aid bir obyekt yaratmalıyıq. Qarşımıza yeni bir anlayış çıxdı, obyekt...