Psixologiya bixeviorist nuqtai nazaridan

Tarix va vazifalar
20-asr boshlariga qadar psixologiya fan sifatida faqat moddiy tahlilga mos kelmaydigan hissiyotlar, his-tuyg'ular kabi sub'ektiv tushunchalarni o'rgangan va faoliyat yuritgan. Natijada, turli mualliflar tomonidan olingan ma'lumotlar bir-biridan juda farq qiladi va yagona tushunchaga bog'lanishi mumkin emas edi.
Shu asosda, bixeviorizm paydo bo'lib, u sub'ektiv hamma narsani bir ma'noda chetga surib qo'ydi va odamni sof matematik tahlilga tortdi. Bu nazariyaning asoschisi amerikalik psixolog Jon Uotson edi.
Qanday qilib erkakning qiziqishini qozonish mumkin? Maqolani o'qing.
U inson xulq-atvorini 2 ta moddiy komponentning: rag'batlantirish va javobning o'zaro ta'siri bilan izohlovchi sxemani taklif qildi. Ular ob'ektiv bo'lgani uchun ularni osongina o'lchash va tasvirlash mumkin edi.
Uotson insonning turli qo`zg`atuvchilarga munosabatini o`rganish orqali ko`zlangan xulq-atvorni osonlik bilan oldindan bashorat qilish, shuningdek, atrof-muhit sharoitlarining ta`siri va o`zgarishlaridan foydalanib, shaxsda ma`lum sifatlar, malakalar va kasbga moyilliklarni shakllantirish mumkin, deb hisoblagan.
Rossiyada bixeviorizmning asosiy qoidalari buyuk rus fiziologi I.P.ning asarlarida nazariy asoslab berilgan. Pavlova, itlarda shartli reflekslarning shakllanishini o'rgangan. Olimning tadqiqotlarida rag'batlantirish va mustahkamlashni o'zgartirish orqali hayvonning muayyan xatti-harakatlariga erishish mumkinligi isbotlangan.
Uotsonning ishi boshqa amerikalik psixolog va pedagog - Edvard Torndikning asarlarida ishlab chiqilgan. U inson xatti-harakatlarini "sinov, xatolik va tasodifiy muvaffaqiyat" natijasi sifatida ko'rdi.
Torndike rag'batlantirish deganda nafaqat atrof-muhitning alohida ta'sirini, balki inson hal qilishi kerak bo'lgan muayyan muammoli vaziyatni ham tushunadi.
Klassik bixeviorizmning davomi neobeheviorizm bo'lib, u "rag'batlantiruvchi-javob" sxemasiga yangi komponent - oraliq omilni qo'shdi. G'oya shundan iborat ediki, inson xatti-harakati bevosita qo'zg'atuvchi ta'sirida emas, balki murakkabroq shaklda - maqsadlar, niyatlar, farazlar orqali shakllanadi. Neobeheviorizm asoschisi E.T. Tolman.