Pul va banklar fanidan mustaqil ta’lim Reja: Pul nazariyalari Pulning nominallik naariyasi

Pul va banklar fanidan mustaqil ta’lim
Reja:
1.Pul nazariyalari……………………………………..…….2
2. Pulning nominallik naariyasi…………………………....4
3. Pulning metalilik nazariyasi …………………………....6
4.Pulning aylanmasi va uning tarkibi ………………….…8
5.Pul massasi va uning mohiyati ………………………....10
6. Pul agregatlari…………………………………………..12
Xulosa……………………………………………………...14


Pul nazariyasining olamshumul ilmiy ahamiyati shundaki, u barcha iqtisodiy fanlaming asosi hisoblanadi. Haqiqatda ham birorta iqtisodiy adabiyot mavjud emaski, agar pul yoki u bilan bogliq munosabatlami o'zida aks ettirmagan. Pulning nazariy tabiati bir nechta bolib, qator
konsepsiyalarda uning mayjudligini tabiiy asoslari va amal qilishining sabablari keltiriladi. Shartli ravishda buni “tovarli” va “tovarsiz” konsepsiyalarga ajratish mumkin. Tovarli konsepsiyada pulning qimmatliligini aniqlashda asosiy e’tibor real foydali hisoblangan ichki qiymatiga qaratiladi. Bu borada juda keng tarqalgan pulning metallilik nazariyasi e’tiborga olinadi. Pulning tovarsiz konsepsiyasida uning tovami sotib olish huquqini beruvchi qiymati, simvoli, ieroglifi, umumiy ko'rinishi kabi belgilariga e’tibor qaratiladi .
Albatta, pul nazariyasining ko‘p qirraliligi va uning iqtisodiy kategoriya sifatida amal qilishi juda ko‘p iqtisodchi olimlar, mutaxassislar, ekspertlar tomonidan e’tirof etilgan. E’tiborli jihati shundaki, iqtisodchi olimlar, ekspertlar va mutaxassislaming pul nazariyasi va uning iqtisodiy kategoriya sifatida amal qilishi haqidagi qarashlari, talimotlari va g'oyalari juda ko‘p hollarda birbiridan farq qiladi. Buning asosiy sabablaridan biri, bizning nazarimizda, iqtisodiy nazariyachi olimlar, mutaxassislar va ekspertlaming pul nazariyasi haqidagi asarlarining turli vaqtda, turlicha ishlab chiqarish sharoitida va turli hududlarda yaratilganligidir.
Jamiyatda mehnat taqsimotining mavjudligi, kishilarni
bir-biriga boglab turadi, ular o'rtasida mahsulotlar va
resurslar almashinuvini ta’minlaydigan mexanizmga amal
qilishini talab etadi. Ushbu mexanizm bozor bolib, bozor
kishilar faoliyatini tartibga soladi va ulaming manfaatlarini
bir-biriga mos kelishini ta’minlaydi. Kishilar faoliyatini harakatga keltiruvchi, ular o'rtasidagi ayirboshlashni
ta’minlovchi va ulaming manfaatlarini tartibga soluvchi
vosita sifatida pul maydonga chiqadi. Malumki, jamiyatda ayirboshlash munosabatlarining dastlabki davrlarida kishilar barterdan juda keng ravishda foydalangan, keyinchalik ular barter, ya’ni tovarni-tovarga almashtirish jarayoni malum qiyinchilik va qo'shimcha vaqtni talab etishi natijasida, bozor
ishtirokchilari pulni kashf etdilar.
Pul - barcha tovarlaming umumiy ekvivalenti sifatida
maydonga chiqadigan “maxsus tovar” bolib, uning yordamida barcha. Pulning
j Pullar shakllarining rivojlanishiga qarab pullar massasi turli xildagi m iqdordan iborat b o ia d i va nafaqat naqd pullarni, shu bilan birga turli shakllardagi bank om onatlarini h am o 'z ichiga oladi. Narxlari turli tusda oshib boradigan tovarlarning h ar xil guruhlari h a m pul massasining ko‘payishiga turlicha m unosabatda b o ia d i. Shuning uch u n pullarning m iqdoriy nazariyasining shund an keyingi rivojlanishi unga ekonom etrik tahlil apparati va narxlar b o ‘yicha mikroiqtisodiy nazariya elementlarining q o ‘shilishi bilan b o g iiq .Siyosiy iqtisod m atem atik m aktabining yirik vakili, Xalqaro iqti- sodiy jam iyat asoschilaridan biri va uning birinchi prezidenti (1931— 1933) Irving Fisher (1867— 1947) pullarning m iqdoriy nazariyasim zamonaviylashtirishga katta hissa qo'shdi.