Q yo‘ldoshev, Q. Muftaydinov, V. Abdurahmonov iqtisodiy ta’limotlar tarixi

binolarni ko'chirib, y o g ‘ochlami sug‘o ‘rgan taqdirda y e m i buzib zarar
keltirarlik bo ‘Isa, ammo y e m i buzmaslik uchun uylar, binolar xo ‘jasi-la
savdolashib ul rizo b o ‘lg‘on bahsga olib qolar».
Ushbu qoidalar zamonaviy 
iqtisodiy munosabatlar talqinida: 
«Yer ijarasi to‘g ‘risidagi 
qonim»imizda 
o ‘z ifodasini topgan. Shundan ko‘rinadiki, Sharq, iqtisodiy g‘oyalari 
voqelik, hayotiylik, adolatlilik, demokratik asoslarga qurilgan ekan.
Beshinchidan, 
ijara haqini to ‘lash qoidalari bayon qilingan. Aytiladiki, 
«Ijara haqini to ‘lash ijara sharti aytilgan vaqtdan boshlanur».
Demak, ijara 
shartlariga qat’iy rioya qilish vojib amallardandir.
Oltinchidan, asarda ijarani buzish va ijaraga olingan omonatni (yaxshi) 
saqlash haqida alohida ko'rsatm alat mavjud. Ijaraning buzilishi qator 
sabablar bilan borliq. Masalan, «Ijaraga olingan narsada awalgi aybi 
bo‘lganligi sababli ijara aybi buzulur, agarda bu awalgi aybi narsa bila 
foydalanurga zarar bermagudek b o ‘lsa...» (194-bet.) Omonatni saqlash, 
unga zarar yetkazmaslik qoidalari kitobning alohida bobida bayon etiladi. 
U nda omonat oluvchi (ijaraga narsa oluvchi) om onat qo‘yuvchining (ija­
raga narsa beruvchining) barcha shartlari va qoidalariga so‘zsiz rioya etishi 
qayd etilgan.
NAZORAT SAVOLLARI
1. «Qur’oni karim»da inson ehtiyoji va uni qondirish vositalari haqida.
2. «Qur’oni Karim»da mehnatnlng har ikki olamdagi ahamiyati talqini.
3. «Mehnat ham ibodatdir» degan kalomning tavsifi.
4. «Qur’oni karim»da mulk va mulkiy munosabatlar tavsifi.
5. Xususiy mulkning ijtimoiy vazifasi «Qur’oni karim»da qanday 
izohlanadi?
6. «Qur’oni karim»da m ahr masalasi. M ahr nima?
51

---

7. M a’naviy-ruhiy poklanshi iymon-baraka omilidir, degan qarash 
mazmuni.
8. «Qur’oni karim»da ijtimoiy himoya masalalari.
9. Zakot, uning mohiyati, zarurligi va ahamiyati.
10. «Qur’oni karim»da rahbarlikda halollik haqida.
11. Hadislarda bozor munosabatlaridagi halolliklarga qanday e’tibor 
berilgan?
12. Hadisda avans (bo‘nak) qanday tushuntirilgan?
13. Hadisda mulkiy munosabatlar tasnifi.
14. Ijara munosabatlari «M uxtasaoda qanday o'rin tutadi?
15. «Muxtasar» islom iqtisodiy g‘oyalari haqidagi asar ekanini izohlang.
16. «Muxtasar» asaridagi ijara munosabatlari va ulaming hozirgi 
davr bilan hamohangligi.
17. «Muxtasar» asarida ijara tamoyillari, shartlari va qoidalari.