Qamusi TÜRKİ ŞƏMSƏDDİn sami etimolojiK İŞ aparan həSƏNBƏy hadi 2008 TƏBRİZ

- tanrı adlarından: yaxuc. yaxşı.
- tanrı əsigəsin: nəuzibillah:

tanrısəl yazqi ilahi.

tansıq tənsix. 1. əcib. görünməmiş. 2. taysız. 3. ulu. ali. 4. ilahi.

tanşım danşım. oylaşım. qonşum. müzakirə.

tantel dantel. oya.

tanu ağartu. bilim. maarif.

tapaqlamaq pataqlamaq. pat küt deyə döğmək. təpikləmək. vurmaq.

tapalamaq təpələmək. qaldırmaq. barsatmaq. barastılamaq > pərəstiş edmək.

tapan incqə. yinçqə_ka. yükünür. yügən. abid. tapınan. zahid. - bütə apanlar: bütpərəstlər.

tapdamaq - çoxlu tapdamaq: çox döğmək. quyruğunu tava sapına çevirmək.

tapdırmaq buluşdurmaq. hazırlatmaq. amadə etdirmək. tədarük gördürmək.

tapdırmaq 1. istədmək. sevindirmək. səvindirmək. 2. qulluğa aldıdmaq. ibadəd etdirmək. pərəstiş etdirmək. namaz qıldırmaq. - kəndini elə tapdırmış: özünü elə istətmiş.

tapı 1. güvah. pənah. kirtgün. kirtük. - kirtgünüm aldı məndən, təkcə kirgünüm sənidin oğlum. - kirtgünün qırılsın: pənahsız qalasın. 2. səcdə.

tapılmaz bulunmaz. nayab. quş sütü.

tapınan tapınçi. pərəstişkar. tapan. abid. zahid. - bütə apanlar: bütpərəstlər.

tapınçi tapınan. pərəstişkar. abid.

tapınış bulunuş. 1. movcudiyyət. 2. hizur. 3. kəşf. 4. hazir olma. 5. ibadət. pərəstiş.

tapınma tapma. ibadət. pərəstiş.

tapınmaq təpinmək. vurqun olmaq. məftun olmaq. - el oğlu toprağa tapınar.
- yalnız ona təpin: təkcə ona sitayiş elə.

tapış tavuş. tapuş. təpiş . tovuş.1. tap tap, tıp tıp səsi. döğmə, çarpma səsi. 2. ayaq səsi. yürüyüş səsi. 3. tov. nəbz. - ürək tovuş. - damar tavuşu. 4. təpiş. tıb. tıb təpir. damlama, yumşaqca ayaq səsi. - tıb tıb dalayır. - cocuq tıb tıb təti pati edir.
- tapış daşı: təslim daşı: bir para inanclara görə, boyundan asılan kiçik bəzək daş.

tapışdırmaq 1. aratdırmaq. 2. ismarlamaq. imarışlamaq.

tapıt tapta. (t <> y ) yapta. yapıt. yatfa. yafta. 1. sənəd. 2. lövhə. kətibə. 3. suçluların, dustaxların boynuna asılan kağız. 4. etiket. sşəni, tayın, nərsənin üsütnə yapışılan, yatırılan, taxılan səyfə. 5. e'lan.

tapla təplə. təblə. təpləmək. təlpəmək. talpamaq. taplamaq. təpmək (bl <> lb). tabla. təlbə. talbamaq. tablamaq. təlbəmək. təbləmək.

taplamaq təpləmək. təlpəmək. talpamaq. təpmək. (bl <> lb\ b <> p ) təbləmək. təlbəmək. talbamaq. tablamaq.

tapmaca tapzuğ_ka. təpzük. tapızqu. tapızquq. tapışmaq₆. bilməcə. sınama.

tapmaq bulmaq. sezmək. yincgələnmək. incgələnmək. alçaq könüllülük edmək. tanrıya qarşı kiçiklik göstərmək. ibadət edmək. qulluq edmək. kəşf edmək. icad edmək. - yeni yollar bulmalı.
- qazın ayağını anlamaq: gizli bir gərçəyi tapmaq.

tapma tapınma. ibadət. pərəstiş.

tapnağ ibadətgah. tikə (> tikyə. təkyə: tikilən, sığınan yer). məscid. təknə. təngə. qonut (< qonmaq).

tapşırmaq ulaşdırmaq. isal edmək.

tapta tapıt. (t <> y ) yapta. yapıt. yatfa. yafta. 1. sənəd. 2. lövhə. kətibə. 3. suçluların, dustaxların boynuna asılan kağız. 4. etiket. sşəni, tayın, nərsənin üsütnə yapışılan, yatırılan, taxılan səyfə. 5. e'lan.

taptapalı təptəpəli. təntənəli <> tumturaq. nərsəni şişirib, çalıqlayıb, parlaq, təpinişli, səsli küylü, bəzəkli göstəmək.

tapuq tapu. sənəd.

tapu tapuq. sənəd.

tapuş tavuş. tapış. təpiş . tovuş.1. tap tap, tıp tıp səsi. döğmə, çarpma səsi. 2. ayaq səsi. yürüyüş səsi. 3. tov. nəbz. - ürək tovuş. - damar tavuşu.

tar dar. 1. qıs. sıq. sıx. sığ. ziq. ziyq. sıxıntılı. azlıqda bulunan. gərəklik, zərurət çəkən. dar.- sığ yer.- dar qaldıq. 2. az. yetərli olmayan. ğeyri kafi. - dar çağ: dar zaman. 3. sərinsiz. səbirsiz. - içi dar kişi. 4. dar yer. geniş olmayan. - dara gəldik. 5. sıxıntı. iztirab. - darda qalmaq. 6. sıxı. məcburiyət. - dar görürsən. 7. ancaq. - dar qaçmaq. - kəndini dar evə atdı. - dar yetişmək. 8. möhtac. - darda: ehtiyacda. 9. sıqı sıkı. sıxı. sıx. sıq. - sıqı boğaz. - sıqı yaxa. - sıqı sokağ. sıqı qapı. - sıqı baş: dar qafa. - sıqı paltar. - sıxı can: darıxan. - sıkı oyu: dar fikir. 10. dar. dal. iriş. əriş. boy. uzunluq. ənğsiz. ənsiz. gensiz. əriş. boyluq. boy ipliyi. gərgəf. qasnağ. çərçivə. dəzgah.
- çox dar: sım sıqı: artıq sıxılmış.
- dar uzun, ustuvani biçimində olan nərsə: qobur. - qobur şalvar.
- ənsiz yol. - dara çəktirmək: daratmaq. asdırmaq.
- dar olmayan: darıxmaz. açıq. paraq. fərax.
- dar yerə gətirib tutmaq: qısdırmaq. tutdurmaq. tutmaq. ələ keçirmək. qapsalamaq. yaxalamaq.
- dara gətirilmək: qısılmaq. sıxılmaq. sıxıda qalmaq. arılmaq. təzyiq olunmaq.
- dar bir yerə soxmaq: tıqmaq. - tustağa tıqmaq. - dəliyə tıxmaq.
- əli dar: çimri. çinis. xəsis.
- dara boğmaq: tələsmək.
- dara dar: dar darına: ancaq.
- dara gətirmək: məcbur edmək.
- dara gəlmək: sıxılmaq. məcbur olmaq.

tarabuzan qısa qalın barmağ. - nərdiban tarabuzanı. - tarabuzan babası:{ 1. bu barmaqlığları birgə tutan iki yan dirək, çubuq. 2. qocalıqdan bir nə bilməyən kişi.}

tarac ( c <> ş ) taraş

taracçi daracçi. taraşçı. yoluyuci. yolan.

taracıq daracıq. çox dar. çox sığ. - bir daracıq tükan.

taraclamaq ( c <> ş ) taraşlamaq. yolumaq. yolmaq.
- daşı, dişli qələmlə taraşlamaq, taraclamaq, dərcələmək: taramaq. daramaq. - bu daşı iyi daramamışlar.

taraça . şato.

tarağanı sərt gec yetişən meyvə.

taraxçı - ayna daraxçı: yaldızçı. bəzəkçi.

taraq daraq. 1. tərh. rəsm. nəqşə. 2. totiə. 3. möhtac. 4. təriqət. yol.
- daraq kovak: bursuq.
- tas daraq: pıli pırti. - tas daraqın toplamaq: qoşu moşusun, şey şüyün yığıb savuşmaq.

tara dara. dartılan nəyin qoyulduğu qab. - tarası çıxılmalıdır, endirilməlidi.
- üz darağ: xuttaraş.
- tara tar: dara dar. dardarına. güclə. çətincə. çətinliklə. zorla. ancaq. - axşam güclə evə çatdıq. - güclə yetişəcək.

taralmaq daralmaq. daranmaq. darlaşmaq. sıqılmaq. sıxılmaq. soxuşmaq. sıqışmaq. sığışmaq. sıxışmaq. sıkışmaq. - ürəyim sıqışdı.
- çəkilib daralmaq: qasılmaq. qısılmaq.- donum qasıldı.
- dənəkləri, qaydaları sıqmaq.

taraltmaq daraltmaq. daratmaq. darlatmaq. sıqmaq. təzyiq edmək. - dənəkləri, qaydaları sıqmaq.
- çəkib daraltmaq. qasmaq. qısmaq.- donumu qas. - qasmalı nərsə.

tarama darama. 1. tərrahlıq. rəssamlıq. nəqşəkeşlik. - darama öğrənmək. - taramanı gözəl yapmaq. 2. diş diş, dən dən olan. - darama küri: kürinin( xavyar) diş diş duran çeşiti. 3. çarxana. çatqana. çatanaq. müşəbbək. cədvəl.

taramaq daramaq. 1. arıtmaq. açmaq. təmizləmək. - saçın daramaq. - saqqalın daramaq. - yün daramaq. 2. daşı dişli qələmlə taraşlamaq, taraclamaq, dərcələmək. - bu daşı iyi daramamışlar. 3. nərsəni nərsədən ayırmaq istəyi ilə qatıb qarışdırmaq.- yazığın evin, para tapıb almaq (çalmaq) üçün daramışlar. - arayıb daramaq: alt üst edmək. sorub sorağlaşıb incələmək. təhqiq edmək. 4. sürüb gedmək. - dəmir daramaq: gəmi yelə, axına qapılıb dəmiri sürübləmək. 5. düzənə salmaq. (# dalamaq: düzəni pozmaq). 6. dərmək. dərimək. açıb yırtmaq. qazımaq.

tarambaçı tarampaçı. çalışçı. dəğişçi. mübadiləçi.

taramba tarampa. çalış. dəğiş. mübadilə. - tüfənginən qılıncı tarampa yapdım.

tarambalamq tarampalamaq. çalışdırmaq. dəğişdirmək. mübadiləedmək. - tüfənginən qılıncı tarampaladım.

tarampaçı tarambaçı. çalışçı. dəğişçi. mübadiləçi.

tarampa taramba. çalış. dəğiş. mübadilə. - tüfənginən qılıncı tarampa yapdım.

tarampalamaq tarambalamq. çalışdırmaq. dəğişdirmək. mübadiləedmək. - tüfənginən qılıncı tarampaladım.

taranaq daranğ. daranğ durunğ səsi. özəlliklə aqça, dəmir para sayanda çıxan səs. nəğd. - daranğ paraların aldı: nəğdən parasın sayıb aldı.

taranmaq - daranmamış: birbirinə keçmiş: keçə.

taranmaq daranmaq. daralmaq. darlaşmaq. sıqılmaq. sıxılmaq. dənəkləri, qaydaları sıqmaq.

tarantı darandı. daranmadan çıxan qılcıqlar, süpürüntü. tökülən qıllar.

tarapza süfrə.

taraş ( ş <> c ) tarac.

taraşçı daracçi. yoluyuci. yolan.

taraşlamaq - daşı, dişli qələmlə taraşlamaq, taraclamaq, dərcələmək: taramaq. daramaq. - bu daşı iyi daramamışlar.

taraşlamaq ( ş <> c ) taraclamaq.

taraşlamaq yolumaq. yolmaq.

taratmaq daratmaq. 1. dara çəktirmək. asdırmaq. 2. daraltmaq. darlatmaq. sıqmaq. təzyiq edmək. - dənəkləri, qaydaları sıqmaq. 3. tarlatmaq. darlatmaq.

taravat tarvat. təravət. dərilik. yenilik. tazalıq.

taraz talaz. düzlük.

tarazlamaq 1. dəhləmək. aqtarmaq. 2. topuqlamaq. ayaqlamaq. yarıqlamaq. bərabərləmək. birləmək. müsaviləmək.

tarba tərəb. şənlik. sevinc. təpinmə. - toy tutub tarba qıldılar.

tarbadar darbadar. sıqı sıqıya. sıxı sıxı. - tulumbanın pistonu sıxı sıxıya keçməlidir.

tarbalamaq tərəb tutmaq. şənlənmək. sevinmək. təpinmək. - toy tutub tarbaladılar.

tarbiz darbiz. sulaq topraq, tarla.

tardarına dardarına. dara dar. güclə. çətincə. çətinliklə. zorla. ancaq. - axşam güclə evə çatdıq. - güclə yetişəcək.

tarğınlıq darğınlıq. 1. gücənmə. gücəniklik. 2. qırğınlıq. xatir qalma. - bu qırğınlığa nədən nədir. 3. güc. iztirab. - gücümə gedir. - bular nədən sənin gücüvə gedir.

tarğınma darğınma. qızğınlığ. gücənmə. hirslənmə. - indi çox qızğındı.

tarxaz darxaz. tetiz. qılıqsız. yanaz. xuysuz.

tarxazlıq darxazlıq. tetizlik. qılıqsızlıq. yanazlıq. xuysuzluq. təngdillik

tarı darı. 1. pərdə. taxılan, örtülən nərsə. 2. dava. daru. dura.
- dibinə darı əkmək: çox qurddalamaq. özənlə, diqqətlə nərsəynə uğraşmaq.
- qırqıl darı, ot: qırıcı, qıtqıl, qırqıl dərman.

tarıdaçı cütçi. əkinçi. tarıqçıka.

tarığlamaq darığlamaq > diriğ edmək (cığa. asramaq_cığa əsigətmək. əsirgəmək. acıyıb vurmamaq.

tarıxan darıxan. sıxı can.

tarıxmaz darıxmaz. dar olmayan. açıq. paraq. fərax. darıxmaz. tarqamaz. darıxsız. darqamaz. bidiriğ. əsigəməz. əsirgəmən. əsirgəmiyən.

tarıxsız darıxsız. darıxsız. darqamaz. tarqamaz. darıxmaz. bidiriğ. əsigəməz. əsirgəmən. əsirgəmiyən.

tarıq darıq. 1. diriğ. əfsus. yazıq. 2. gərək.

tarıqçı tandaçı_ka. cütçi.

tarıqçıka cütçi. əkinçi. tarıdaçı.

tarıqma darıxma. sıxıntı. qıyıntı. üzülmə.

tarıqmaq darıxmaq. darılmaq. acılanmaq. qussələnmək.

tarıqtınmaq diriğ edmək. qısınqanmaq. qısqanmaq: qısqınmaq . sığqınmaq. cırcıranmaq. sırcıranmaq. əsirgəmək. əsirgənmək. - qarısı kəndini qulluqçu qızlarından çox qısqanırı.

tarılaş darılaş. dərmani. - darılaş, duralış ocaq: mərkəze dərmani.

tarılaşmaq darılaşmaq. duraşmaq. dərman olmaq. davalaşmaq.

tarılmaq darılmaq. darıxmaq. acılanmaq. qussələnmək. darılnaq. gücənmək. hırslanmaq. qızaqmaq. qısılmaq. sıxılmaq. sıxıda qalmaq. dara gətirilmək. təzyiq olunmaq. darılmaq. qırılmaq. gücənmək. münfəil olmaq.
- köksü qısılıb qatılaşmaq, darılmaq: tonğcımaq. donğcımaq. buzcımaq. büzülmək. üzülüb darılmaq.
- bilməm nədən mənə qırıldı.
- sizin mənə gücənməyə çatız yoxdur.

tarılmış darılmış. taqın. darğın. gücənmiş. - mənə darqınmısınız.

tarımar əndəvənd. əndəvənd. parçalanmış. pozqun.

tarım darım. çatraq. çartaq. günbəd. qubbə. göy.

tarıt darıt. dartan. dəgirmən.

tarqamaz darqamaz. darqamaz. darıxsız. tarqamaz. darıxmaz. bidiriğ. əsigəməz. əsirgəmən. əsirgəmiyən. darıxsız. darqamaz. darıxmaz. bidiriğ. əsigəməz. əsirgəmən. əsirgəmiyən.

tarqaşayıt darqaşayıt. bulaqan. utanmaz. yaramaz. qoşuntu. dirənti. yardaq.

tarqın darğın. darlın. münfəil. dağılmış. quduman. - arqın darğın.

tarqınlıq darqınlıq. qızğınlıq. gücnük. hirs. qəzəb.

tarqınmaq darğınmaq. darlınmaq. diriğ edinmək: əsirgənilmək. əsirgəmək. qısqanılmaq. qısırqanmaq.

tarqıtmaq darğıtmaq. tarlatmaq. darlatmaq. 1. gücəndirmək. münfəil edmək. 2. qızdırmaq. hirsləndirmək. 3. darlatmaq. münfəil edmək.

tarla - tarla sıçanı: tarlada yaşıyıb, ürünləri yeyən sıçan.
- tarla, dağın yassı, düz kürək biçimində olan yeri: taban. daban. - daban yer. - daban tarla.

tarla (< tar. dar. dər. tarmaq. dərmək: dizmək. düzmək). aranmış, daranmış, dərinmiş, ayrılmış, bölünmüş yer. əvlək. evlək. ivlək. - tarlanın artıq suyunu götürən arx: axraq. əğrək. xəndəq.
- tarlanı ( əkiləcək yeri), sapan sürüldükdən sonra, toprağın qırpıçların, engəbəliyin qaldırmaq üçün sürülən yuvarlaq kötük, daş: sürgi. sürgü.

tarlanmaq darlanmaq. 1. daralmaq. çəkilib büzülmək. 2. sıxılmaq. müztərib olmaq. - içim darlanır nədən.

tarlaşdırmaq darlaşdırmaq. yaklaşdırmaq. sıqlaşdırmaq. daha bitişdirmək. araların daha daratmaq. qısdırmaq. qısmaq. azaltmaq. kiçiltmək. - ava, dağa gedməyinizi sıqlaşdırmısız. - qız oğlan sıqlaşdırıldılar. - dar yerdə sıqlaşdırıldılar.

tarlaşmaq 1. darlaşmaq. qasınmaq. paltarı sonradan darlaşdırılmaq. sason vurulmaq. 2. daralmaq. soxuşmaq. sıqışmaq. sığışmaq. sıxışmaq. sıkışmaq. - ürəyim sıqışdı. 3. daralmaq. daranmaq. sıqılmaq. sıxılmaq. dənəkləri, qaydaları sıqmaq.

tarlatmaq darlatmaq. tarqıtmaq. darğıtmaq. 1. daratmaq. daraltmaq. sıqmaq. təzyiq edmək. - dənəkləri, qaydaları sıqmaq. 2. gücəndirmək. münfəil edmək. 3. qızdırmaq. hirsləndirmək.

tarlıq darlıq. arasızlıq. sıqlıq. fasiləsizlik. bitişiklik. darlıq. sıqı. sıkı. sıxı. sıxıntı. iztirab. sıxlıq. sıqıntı. sıxıntı. müzayiqə. zərurət. ehtiyac.
- can sıxıcı. - - ağacların sıqlığı, görməyə qoymur. - sıqlığ orman. - bizim məhəllə çox sıqlıqdır: evlər bir biri üstünə çıxır.

tarlın darlın. tarqın. darğın. münfəil.

tarlınmaq darlınmaq tarqınmaq. darğınmaq. münfəil olmaq.

tarmaq 1. dərmək. dizmək. düzmək. 2. darmaq. şaxə. qol. şəbəkə.

tarmaz turmuz_ka: bir çeşit xiyar.

tarsatmaq darsatmaq. üzüntürmək. üzmək. üzdən aparmaq.

tarsuq darsuq. tartsuq. sıqıq. qısıq. bol olmayan. boğuq. - qısıq boğaz.

tartağan dağınıq. pərişan. vurqulamaq üçün "dar ma dağın" deyilir. - dardağan sarıq.
- dardağan darısı: pisləmək, qarqamaq üçün saçılan darı.

tartaqlamaq dartıb çəkərək xırpalamaq. didikləmək.

tartan dartan. tarıt. darıt. dəgirmən.

tartar dartar. dartır. xudpəsən.

tartı dartı. 1. ölçü. çəki. qərar. əndazə. - əlində heç dartı yoxdur. 2. müvazinə. 3. təxmin. 4. dartı. idarə.

tartılı dartılı. 1. dartılmış. mozun. müvazinəli. 2. mülahizəli. iyi düşünülmüş. təəmmülli.

tartılı dartılı. qıvraq. iti. çəkilmiş.

tartılmaq dartılmaq. 1. səndələmək. sallanmaq. quşqulanıb yerimək. 2. kəsik kəsik, quşqulu söyləmək. 3. çəkinib yollanmaq istəməmək. - ora gedməyə canım dartılıb durur. 4. çəklənmək. həds vurulmaq. təxmin edilmək. ölçülmək. - dartılmamış işə girişmə.

tartılmış dartılmış. tartılı. dartılı. mozun. müvazinəli.

tartınmaq dartınmaq. gərilmək. gərgin olmaq. qurulub çəkilmək.

tartır dartır. dartar. xudpəsən.

tartısız dartısız. 1. idarəsiz. səprik. müsrif. 2. müvazinəsiz. qeyri mozun.

tartış dartış. çəkəçək (> kəşakeş_fars). iztirab. tərəddüd. - bir ağır çəkəçəkə düşdük.

tartış datış. 1. çəki. ağram. vəzn. 2. çəkə. həds. təxmin.

tartışmaq bir soru üzərində çəkişmək. əl ələ gəlib çəkişmək. bir sorunu çözməkdə döğüşmək.
- nərsə dartışmaq: qarpız, qoğun artışmaq: neçə kişi oluc, nərsəni ələ alıb, ağramın çəkləyib (təxminləyic), doğruya uyar ölçü yaışın qazananıdır.

tartmaq dartmaq. 1. itib, itəliyib vermək. tayamaq. dayamaq. təslim edmək. yollayı vermək. serv edmək. servis vermək. - gedər getməz bir acı qəhvə dayadılar. - bir yeməkdən qurtulmamışdıq ki, elə öbür yemək dayandı. - bu nədi dayadın mənə. 2. mülahizə edmək. təəmmül edmək. 3. qıvırmaq. büzmək. qıvrışdırmaq. tıncıqdırmaq. 4. xudpəsəndlik edmək.
- ölçüb dartmaqsızın: göz təxmini ilə: göz çəki ilə. götürü bazarlıq: görməcə alış veriş.
- dartıb çəkərək xırpalama: tartaqlamaq. didikləmək.
- başmaq dartmaq: ayaqqabın sürüttürərək, qır qılıq, əda ilə yerimək.
- bir ağır yükü dartmaq üçün qıssa qalın sap: sapan. - özün dartmaq: qafa tutmaq. darqınlıqla özün çəkmək.
- sözi dartmaq: sözü ağır yüngül eləmək.

tartsuq darsuq. bol olmayan. sıqıq. qısıq. boğuq. - qısıq boğaz.

tartuq xudpəsət. mütəkəbbir.

tartura çıqırıqçı çarxı.

tartuş xudpəsətlik. mütəkəbbirlik.

tarus səqf. atma. örtəm. saqaf. saqaq. saqab. salaç. sarlaq. savan. saya. şatır₄. çatır. tavan. üçək. şip₆. çatı.

tarvat taravat. təravət. dərilik. yenilik. tazalıq.

tas kas. kasa (< kavsa). 1. kovulmuş, içi boş, oyulmuş, altı yuvarlaq qab. 2. tapancaya, çəkməyə vurulan yarım girdə, gümüşdən, misdən, içi kof süs. - peştü tası. - saat tası: çalar saatın toxmaqla vurulan tascığı. 3. "t" ilə başlayan bir para sözlərə qoşulub anlamı vurqular. - tas tamam
- başı tas: cavlaq: daz. tasın içi, dibi kimi yavlaq, çıplaq, qılsız.
- baş tası: baş kasası. cücümə.
- dəmir tas: tuğla. tuğılğa. miğfər.
- yol tası: yemək daşımağa öz olub, birbiri üstünə keçən neçə çanaqdan qurulur.
- qızğın tas: keçmişdə qızdırıb başa geydikləri işkəncə atqıtı.
- tas kababı: kiçik kəsilmiş ətdən yapılan kabab.
- tas daraq: pıli pırti. - tas daraqın toplamaq: qoşu moşusun, şey şüyün yığıb savuşmaq.
- adlım bir daş: qaşıqçı əlması.
- daş dolu: bər sərt, daş kimi yaran dolu.
- damla daş: bərk duru, göz kimi daş.
- daş topraq tökülməklə düzəlinmiş nərsə: tolma. dolma. - dolma duvar. - dolma təpə.
- daşı, dişli qələmlə taraşlamaq, taraclamaq, dərcələmək: taramaq. daramaq. - bu daşı iyi daramamışlar.
- daş ürəkli: daş kimi qat, bərk.
- atlama daşı: palçıqdan, sudan keçmək üçün, ayaq basmaq üzrə ortaya qoyulan daş.
- daş atmaq: yandan yana söz atmaq, ilişmək.
- daş atıb qolu yorulma: əməksiz, zəhmətsiz bi nəyə yiyələnmək.
- ayaq daşı: {1. qayıqlarda dənək, dəngə daşı. 2. ayaq sürtmək daşı.}.
- ot daşı: ota dayanır (dəvam gətirir) süngər daş çeşiti.
- daş ocağı: daş kanı: daş mə'dəni: yapıda, başqalında işlənən daşın çıxarılan yeri, kanı.
- alçı daşı: yandırılıb alçı yapılan daş.
- daş badam: qabığı bərk badam (# diş badamı).
- baş daşa gəlmək: başı daşa dəğmək: ötgünəcək, peşman olacaq bir sonuca gəlmək.
- başı daşdan daşa vurmaq: ötgünmək. peşmanlamaq.
- bir daşla iki quş vurmaq: bir əməklə iki ası qazanmaq, iki iş görmək.
- daş balığı: balığ çeşitlərindən.
- bağıra daş basmaq: dözmək. acıya qatlanmaq.
- baltayı daşa vurmaq: baxmadan, gözləmədən qarşına gələnə, ağzına gələn sözü deyib, əlinə düşən işi qılmaq.
- biləzik daşı: quyunun ağzına qoyulan, ortası dəlik daş. daşdan quyu halqası.
- biləyi daş: bilöv daşı. su daşı. sulama daşı.
- binək daşı: minək daşı: pilləkan, qapı yanlarında, heyvana minmədə basamaq yerini tutmaq üzrə qoyulmuş daş.
- tapış daşı: təslim daşı: bir para inanclara görə, boyundan asılan kiçik bəzək daş.
- təknə daşı: bulaq suyunun axdığı yerin ağzına qiyulan daş təknə, çanaq.
- təməl daşı: yapıların təməlinə qoyulan iri, sağlam daş.
- tamı daşı: çürük ətləri yandırmada işlənən şimik maddə.
- çaqmaq daşı: çaqmaq vurulduqda qığılcım çıxaran daş. çaqmaqlı yaraqlardada işlənir.
- çaqıl daşı: çay daşı. dəniz, çay qıyılarında olub, çalqanmaqdan yuvarlaq, badam biçimi tapmış, boyalı boyasız kiçik daşlar. bu daşlar qaldırım donatmada işlənir.
- daş çatlasa: nə yapılsa. nə olursa. imkanı yox.
- çəki daşı: ölçü, tərazı daşı.
- çırpıçı daşı: dəniz, çay içində, dalqaların çırpısı altında qalan daş. resif_fırans. olub,
- daş çıxarmaq: oyunda bacarıq göstərib, kələk gəlib keçmək, üstün gəlmək.
- xərmən daşı: xərmən döğdüqləri daş.
- dəğiman daşı: dığirmanda işlənən alt üst təkərlək daşların hər biri.
- daşa dönmək: bərkimək. sərtləşmək.
- süzgək daşı: süzgü daşı: dəlikli olub, süzgəvc kimi işlənilən daş.
- süngər daşı: çox yüngül daş. puka daş. daşı sıxsa, suyun çıxarır: çox güclü.
- dağ daş: dərə təpə.
- daşa tutmaq: daş ataraq qoğalamaq.
- daş kəsəli: sidik torbasında daş yığılma kəsəli.
- fal daşı: falçıların atdıqları kiçik çaqıl daşlar. - gözlərini fal daşı kimi açmaq: şaşıb baxmaq.
- qaldırım daşı: yayaq yola döşənən daş.
- qara daş: {1. üzərində uşaqların yazı yazdıqları daş. 2. yapılarda işlənən sərt bərk daş.}.
- qıyağan daş: soğan daş: mərmər daşların sürtməkdə, soğanlamada işlənən daş.
- daş kəsilmək: {1. şaşa qalmaq. 2. sərtləşmək.}.
- göbək daşı: hamamın ortasında uzanıb oğulmağa özgə (məxsus) uzun enli döşəli mərmər daş.
- göz daşı: göz otu: göz xəstəliyinə qarşı işlədilən daş.
- quşə daşı: yapıların küncündə işlənən daş.
- küfəki daşı: daşın bayağı, yumşaq çeşiti.
- gömlək daşı: kərpiç duvarı qaplamada işlənən yonma daş.
- kirəc daşı: yandırıaraq kirəc yapılan ağ daş.
- balta daşı: malta daşı: qolay kəsilib işlənən daş çeşiti.
- imən daşı: bildək daşı: nişan daşı.