Qamusi TÜRKİ ŞƏMSƏDDİn sami etimolojiK İŞ aparan həSƏNBƏy hadi 2008 TƏBRİZ

təqirman dəgirmən. tarıt. darıt. dartan.
- acın ilə dəğirman daşının dişlərin açıb, ititmək: acdamaq.
- dəgirmana buğdanı azar azar tökən quni, qıf: ard. - dəğirmənin alt daşı: iqi daşı:
- əl dəğirmanı: yarğucaq.
- dəgirman daşının dili: səpək.
- dəğirman daşı: dığirmanda işlənən alt üst təkərlək daşların hər biri.

təqirmək təkirmək. üqürmək. dəvə üzərinə iki tərəflı yüklətilərək içərisinə binilən səbət. köçəvə. köçəbə.

təqirmi dəğirmi. yap. girdə.

təqirmilənmək yuvarlanmaqq. girdələnmək.

təqirmilik yuvarlaq. girdə.

təqiş dəqiş. 1. degiş. təbdil. təhəvvül. almaştırış. çalış. tə'viz. təbdil. mübadilə. bədəl. təmas. 2. az. - dəqiş qalmaq: az qalmaq. - onun gəlməyinə dəgiş qaldı. 3. taramba. tarampa. çalış. mübadilə. - tüfənginən qılıncı tarampa yapdım. 4. dönmə. təhəvvül. təğyir. 5. dəqiş. təbdil. təhəvvül. təbdil. mübadilə.
- təqiş toquş: mübadilə. payapay.

təqişçi dəğişçi. 1. s tarambaçı. tarampaçı. çalışçı. mübadiləçi. 2. dəğişən. mütəğəyyir. - dəğişçi boya: atan boya.

təqişdirmək dəğişdirmək. tarambalamq. tarampalamaq. çalışdırmaq. mübadiləedmək. - tüfənginən qılıncı tarampaladım.
- tük dəğişdirmək: qıl tökmək.

təqişən dəğişən. dəqişçi. mütəğəyyir. - dəğişçi boya: atan boya.

təqişik dəğişik. birsiz.

təqişmə dəgişmə. pozulma. dönmə. sapma. qırıq. qırqılıq. fəsad. inhiraf

təqişmək dəgişmək. təğəyyür. təğyir. təbdil. - yolun dəğişmək: sapmaq. - yolun başında sağa sapın.

təqitirmək dəqitirmək. yenilətmək. - paltarı dəgişdir.

təqlənmək təklənmək.ayrılaşmaq. ayrılmaq.

təqlik təklik. tənğlik. saltlıq. yalnızlıq. mücərrədlik. - saltlıq yalnız ona yaraşır. - saltlıq yazıqlıqdır.

təqmə dəqmə. 1. təkmə. ləgəd. 2. hər gələ. rasgələ. olur olmaz. kim olursa. nə olursa.raslanan. hər kim. təsadüfi. - dəqmə kişinin işi değil. - dəğmə gələnə söz demə. - dəğmə ağız üzrə yazılmaz.
- soyux dəğmə: tomağı. zükam.

təqmə təkmə. dəqmə. dəğmə. ləgəd. - ayaqlarını toparlayıb təkmə atmaq: mörikmək.

təqmədə dəğmədə. məşkuk. ğeyri möhtəməl. ehtimalsız.

təqmək dəqmək. dəqmək < _met > gedmək. yetmək. <> edmək ərişmək. varmaq. 1. etgiləmək. tə'sir edmək. 2. yetişmək. başım çatıya dəğdi. 2. sona varmaq. dibə çatmaq. müntəhi olmaq. - koğa qazanın dibinə dəğdi. 3. varmaq. ulaşmaq. vasil olmaq. - göndərdiyiz sav (xəbər) bizə dəğdi. - dəğən xəbərlər: çatan xəbərlər. 4. çarpmaq. rastamaq. isabət edmək. - qaranlıqda əlim bir sərt nərsiyə dəğdi: çarpdı. 5. toxunmaq. ilişmək. - əlim sizə dəğmdi. - göz dəğdi. 6. qiymətlənmək. dəğər tapmaq. - bu kitab neçiyə dəğər. 7. əşit müsavi olmaq. qarşılıq olmaq. muqabil gəlmək. - bular inciyinə dəğməz. - əl dəğmək: əl çatmaq. vaxt bulmaq. - sizi görməyə əl dəğmədi. 8. yoxlamaq. keçmək. ilişmək. yoxlamaq. aramaq. baxmaq. - axşam bir bizə uğrayın. 9. çarpmaq. sezrilmək. sıdrılmaq. sızrılmaq. sıyrılmaq. görüşmək. 10. toxunmaq. tutmaq. toxundurmaq. məs edmək. - kirli əl ilə ağ paltarı tutma: toxunma. - qısqaç issidi, tutma yaxar. 11. toplamaq. dəvşirmək. devşirmək. yığmaq.- üzüm devşirmək. - kitab devşirmək: kitab bağlamaq.
- soyuq dəğmək. soyuqlamaq: soyuq almaq.

təqməz alınmaz. tutunmaz. gəlməz. - sözə alınmaz işlər: danışmağa dəğməz işlər.
- işə dəğməz yaramaz: qorada. qurada (< quru). qurumuş. alızlamış. zayıflamış. əsgimiş. yıpranmış. bitmiş. - qorada oyu (fikir). - qorada qılınc. - qorada araba.

təqnə - təknə qazıntısı: yaşlı çağda doğulan son cocuq. sonbeşik.
- təknənin bir çeşiti: saqulava.

təqnə təknə. təngə. 1. barnaq. bark. 2. yuva. 3. tapnaq. məscid. 4. boğaz. 5. tənəkə. pənahqah.
- təknə daşı: bulaq suyunun axdığı yerin ağzına qiyulan daş təknə, çanaq.

təqrar təkrar. başdan. yenidən. genə. yenə. daha. yenidən. - yenə gəldin.

təqrar təkrar. başdan. yenidən. kərər. kərrə. yandru_ka.

təqrarlama təkrarlama. yen. yenlək. yengi. yeniləmək. iqzirsayz. təmrin. - güc işlər, yen ilə (yenlək ilə. yengi ilə, təkrar ilə) qolaylaşır. -

təqrarlamaq təkrarlamaq. hissələmək (< ıs). qatımlamaq.

təqrarlanmaq təkrarlanmaq. kərətlətmək. yenilənmək. - bu çaşıq işləri bir daha yenilətməyin.

təqrarlatmaq təkrarlatmaq. kərələtmək. kərətlətmək. yenilətmək. - bu çaşıq yazıları bir daha yenilətin. - bir kərə yapdırdın, yenilətməyə gərək yox. - bu pozsan, sənə yenilətəcəyəm. - əsgi oyunlarızı yenilətin.

təqrə dəğrə. dayir. dəğir. görə. ilişik. üzər. bağlı. mütəəlliq. - siz üzərə qonuşma açıldı. - bu iş üzrə çalışın.

təqrələmək dəğrələmək. dəyrələmək. təgirləmək. idarə edmək. uclamaq. tuclamaq. tuşlamaq.

təqrələmək dəğrələmək. idarə etmək: dolandırmaq. geçindirmək. birisini yaşatmaq. durumun sağlayıb yaşatmaq. - bu gəlir məni geçindirər.- yumşaq olan kişi, hamını geçindirər. - belə bir ağır durumu geçindirmək olmaz. - çoluq cocuğunu alın təri ilə geçindirən.

təqsin təksin. təkin.

təqşiriş yoxlama. bərrəsi.

təqşirmək dəğşirmək. tevşirmək. devşirmək. çevşirmək. çömbətmək. çönbətmək.

təqyə təkyə. təkyə (< tikə: tikilən, sığınan yer).

təlaş tələs. dalaş. təpinmək. yırtınmaq.

təlaşi_fars < dalaşı (dalaşmaq: dallaşmaq: dağılmaq).

təlayədar başdöl. ilgəqol. iləri qol.

təlbə bak. boşqa.

təlbə talba. talbamaq. tablamaq. təlbəmək. təbləmək ( lb <> bl ) təblə. təpləmək. təlpəmək. talpamaq. taplamaq. təpmək > tapla. tabla.

təlbəmək təbləmək. talbamaq. tablamaq (bl <> lb\ b <> p ) təpləmək. təlpəmək. talpamaq. taplamaq. təpmək.

təldirmək dəldirmək. ünqtürmək. ünğtürmək.

tələ dələ. dəlq. 1. sanğsar. qara boyalı, gərisindən kürk yapılan, tovuq gillərə üstün gəlib, yalnız qazdan qorxan pişikdən böyücük bir heyvan. - qır sanğsarı. - göçgən sanğsarı. 2. qapan. duzaq. bağırdaq. tutaq. dam. tuzaq. duzaq ( tutsaq < tutmaq). dam. - duzağa düşdük. - qapana düşmək. - qapana tutulmaq. 3. qursa. totiə. kələk. desisə. 4 aval. avar. (avlamaq: tutmaq). duzağ.

tələcik qapanca. qapancık. duzacıq. damcıq.

tələk dələk. oğma. oğuşturma.

tələn - çox yumşaq qabıqlı badam çeşiti: qarqa dələn. fılıx badam.

tələs təlaş.

tələsik əldən. əlsiz. acilən. qoşu. qaçu. qaçış. qoşış. ivmə. hərvələ. yüryüş. qoğala qaç. sıqı sıkı. sıxı. iti. yeyin. sürətli. əcələli. tezəlik. tazar. tazra. tezər. təzrə. tez. təkəvər. itik. ütük. çalağ. - sıqı iş. - sıqı sıqı: tələsik. əcələ ilə. - tələsik çatdırmaq: qoşdırmaq. tizik yeritmək. ivdirmək.
- tələsik tələsik: yelkən kürək.

tələsiklik tezlik. təlsəklik. axınc. axış. tə'cil.

tələsinmək yələmək. yeləmək. qaçınmaq. talaşlanmaq.

tələsmə ivəkinlik. ivədilik. çapuqma. əcələ.

tələsmək aşıqmaq. acıqmaq. atışdırmaq. əcələ edmək. daban qaldırmaq. dara boğmaq. tizik yerinmək. qoşılmaq. qaçınmaq. ivilmək. çaqqanmaq. çaqlanmaq. yapramaq. qaçmaq. itimək. - böylə qoşılmaz. - qoşılmağında çəki, həddi var.

tələstirmək aşıqtırmaq. acıqtırmaq. qaçdırmaq. qoşdurmaq. aşdırmaq.

təli dəli. 1. çılqın. divanə. 2. azğın. qudurqan. işində qorxmaz. 3. düşgün. vurqun. hər nəyin pisi, sərti, bərki, çətini, sıxı. 4. dəlicə türlü. dəlişmən. dəlisman. dəlisov.
- ayran dəlisi: axmaq. avanaq.
- dəli qanlı: qızan. qəhrəman.
- qızıl dəli: büsbütün dəli. çılqın.
- dəli alaca: cıf alabula.
- dəli alacası: birbirinə tutmaz tünd parlaq boyalar.
- dəli urman: bərk sıx, azıq meşə.
- dəli duman: bərk sərt, sayğısız kişi.
- dəli satçması: karsız, anlamsız söz.
- dəli doli: dəli düli: qarasız.
- zır dəli: qızıl dəli: büsbütün dəli.
- nə oldum dəlisi: ələ çatdığı üstünlüyün dəlisi, vurqunu.

təlicə dəlicə. 1. külçər. buğda zəstəliyi. 2. dəlimsi. hər nəyin azğını, pisi, yabanısı, müzirri.

təlik dəlik. 1. sınğ. sinğ. çuxur. qəbir. 2. burğa.3. açma. - dəlik deşik: oylum. oyuq. 4 yuva. baca.
- duvar dibindən su yeritməyə olunan dəlik: avqın. ovqın. oyqın. güdük. gük.
- təlik deşik olmaq: deşilmək. dəlinmək. yarılmaq.
- qulağı dəlik: bilgə. aqah. zirəng.
- (heyvan) - burun dəliyi: qalaq.

təliqanlı - iri boylu dəliqanlı: gənc irisi.

təlinmək dəlinmək. deşilmək. yarılmaq. dəlik deşik olmaq.

təlir dəlir. dilir. igit. casuq.

təlirinə dəlirinə.casuquna. dilirinə. igitinə. igityana.

təlirlətmək dəlirlətmək. sanğlatmaq. təngitmək. təngə gəitmək. çəktirmək. acıqdırmaq. hirsləndirmək.

təlirmək dəlilmək. vurqunlanmaq. çıldırmaq. aşiq olmaq.

təlirtmək dəlilətmək. çıldırtmaq. vurqunlatmaq. aşiq edmək.

təlisman dəlisman. dəlişmən. dəlisov. dəlicə türlü.

təlisov dəlişmən. dəlisman. dəlicə türlü.

təlişmən dəlişmən. dəlisman. dəlisov. dəlicə türlü.

təlq dalaq. dəlq. dələ. 1. sanğsar. qara boyalı, gərisindən kürk yapılan, tovuq gillərə üstün gəlib, yalnız qazdan qorxan pişikdən böyücük bir heyvan. - qır sanğsarı. - göçgən sanğsarı. 2. dalına bilən, keçilə bilən nərsə. saydam, şəffaf olan bir çeşit daş, ki sırça düzəltməkdə işlənməklə dolayı, oda dayanıqlı olduğundan , kağaz kimi kəsildigindən, sobanın, pincin qapı, baca dəliklərinə qoyulur.

təlqək dəlqək. soytarı. dəğişik paltarda, qılıqda olub eli əğləndirən.

təlqəklik dəlqəklik. soytarılıq. məsxərəlik.

təlmək dəlmək. 1. ünqmək. önğmək. ünğmək. 2 sürüyə qatmaq.

təlpə təplə. tapla. təblə. təpləmək. təlpəmək. talpamaq. taplamaq. təpmək (bl <> lb). tabla. təlbə. talbamaq. tablamaq. təlbəmək. təbləmək.

təlpəmək təpləmək. talpamaq. taplamaq. təpmək. (bl <> lb\ b <> p ) təbləmək. təlbəmək. talbamaq. tablamaq.

təlsəklik tezlik. tələsiklik. axınc. axış. tə'cil.

təlvə qəhvə tortısı.

təm dəm. 1. bucaq. qonaç. 2. dəmiç. hər nəyin bir böləki, bölükü. - bir dəm soluq. bir dəm nəfəs.

təmamən takımca. takımınca. heyəti ilə. həp birlikdə. kamilən. həpisi. olduğu kimi. məcmuən.

təmbəl ağırşaq. səmirgin. yeyib bəslənilən kimsə. doğduğuna peşman. kəslən. qabran. üşənc. gəvşək. kəkiz. kənğiz. kəniz. avara. aylaq.

təmbəlləşdirmək üşəndirmək. kəsəllətmək. gəvşətmək.

təmbəllik təbbəllik. sustluq.

təmbəllik üşən. üşün. üşənmə. gəvişlik.- üşən gətirən sözlər.

təməkcə - ufaq, yosulyana kiçik dəməkcə, yuva: küməs. izbə. külbə. - başın küməsinə soxdu. - bir küməsdə otrur.

təməl - təməl daşı: yapıların təməlinə qoyulan iri, sağlam daş.
- gənəl, təməl, baş qapı: tümlə qapısı.

təməlindən kökün. kökdə. kökündən. əsasən.

təməlləşmək cücərmək. tutmaq. kökləşmək. kök salmaq. - ağaclar tutmadı. əkilən tuxumlar tutdu.

təməlsizlik köksüzlük. qalayçılıq. üzdəklik. süsüclük. bəzgəkliksaxtakarlıq.

təmət dəmət. kiltə. kitlə. dəsdə. - buğda dəməti: toqurçın.

təmiç dəmiç. dəm. hər nəyin bir böləki, bölükü. - bir dəm soluq. bir dəm nəfəs.

təmin dəmin. 1. kimi. ayaq. bir işin lap, elə olan çağı.- gördüyüm kimi: - gördüyüm ayaq: görər görməz. - gələn kimi geddi: gələn ayaq geddi qalmadan. durmadan. dəmin. 2 elə indi. bir az öncə.

təmir 1. dəmir. dayaq. duraq. paya. hər nərsənin kök, ayaq kök bölümü. - pıçağın, qılıcın sapanın dəmiri. 2. ləngər. - gəmiyə dəmir salın. - dəmir atmaq: dəmir salmaq. ləngər salmaq. - dəmir daramaq: güclü küləklə ləngərin dənizdə sürünməsi, daranması. - ocaqlıq dəmir: gəmidə olan ehtiyat dəmiri. - dönür dəmiri: gmini yolundan çevirmək üçün suya atılan dəmir. dəmir vergi: bir gəminin ləngər salmaq ödəvi, vergisi. 3. hər ağır nərsiyə verilən ad. duraqa, durmağa gücləyənnərsə. - ayğı dəmirli: ayağı ağır. - ayağı dəmirlənmiş: ayağı boxovlu, zəncirli. - aq dəmir: çəkiclə döğülmüş dəmir. - qara dəmir: tökmə dəmir. - dəmir qapan: aharruba. - ərkək dəmir: sərt bərk dəmir. - dişi dəmir yumşaq dəmir. - dəmir qırı: dəmir boyasın andıran boya. dəmiri qır. - dəmirqar yola{: 1. dəmir yol. 2. dəmir qapu}. 4. bərkiliyi, dayanıqlığı, müqaviməti andıran söz. - dəmir baş. - dəmir çarıq.
- dəmir yonğası: dəmir talaşının irisi. - dəmir toxmaq: güpüz. qabaş. qəbəş.
- ocaqlıq dəmir: can qurtaran dəmir.
- qızqın dəmirlə yaxmaq: alazlamaq.
- türmədə barmaqlı dəmir pəncərə: quzğuncıq.
- dəmir qapan: miğnatis.
- biləgi dəmiri: sallaxın, qəssabın pıçaq ititmək üçün çəlikdən olan ayqıtı.
- dəmir bıtraq: dəmir batraq: üç bucaqlı dəmir tikən ki keçmişdə düşman ayaqlarına batmaq üzrə yol üstündə buraxılırdı.
- dəmir dırnağı: ləngərin sivri ucu.
- dəmir qapı:{ 1. iki yanı uçurumlu, qorxunc boğaz, dərbəd. 2. ırmaq içində, gəminin yolun qapıyan böyek qaya, daş. - arazın dəmir qapıları.
- dəmir tas: tuğla. tuğılğa. miğfər.
- dəmirli yaraqların iyi, dayanıqlı, damğalı dəmiri: taban. daban. - təbriz, izmir, hind dabanı.
- dəmir qır: dəmir boyalı.
- dəmiri ağartma ayqıtı: bıcırğan.
- xorasan dəmiri: qara daban.

təmirbaş dəmirbaş. qanmaz. başı dəmirdən. kəndi düşüncəsindən dönməz. inad. dəgişməyən nərsə.

təmrən - təmrəni yumru, düğməli olan ox çeşiti: toxmar. tuqmar.

təmük buta. hədəf. amac.

tən 1. döş. gövdə. tuqş. tuş. bədən. 2. arnayıl₄. ərəkcə₄. özəl. məxsus.
- diş diş, dən dən olan: tarama. darama. - darama küri: kürinin( xavyar) diş diş duran çeşiti.

təncərə aşıç_ka. aşac. qablama. qab (yemək). - sağır təncərə: ağır qaynayan, çabuq qaynamıyan qazan.

tənə dənə. boqul. bürcək. mənə. (dən: mən). tuxum. tıkız.
- yuvarlaq dənə: burçaq. burçaq.
- o dənəsi bu dənəsi, atanın bir dənəsi.

tənəbi qoğuş. sala. salon. baş oda. divan. evlərdə, yapılarda ən böyük oda. rəsmi yerlədə geniş böyük oda. qonaq. böyük otaq, dayirə. - böyük xanlar qonaqları süslənmişdi. - böyük talarlarda, binalarda, dayrələrdə salunların, tənəbilərin hər biri. qoğuş. - yemək qoğuşu. - danşıq qoğuşu. - yataq qoğuşu. - qışla qoğuşu.

tənəcik dənəcik. bircik. yalnız bir.

tənək dənək. 1. qayda. qanun. - dənəkləri, qaydaları sıqmaq. - qayıqlarda dənək, dəngə daşı: ayaq daşı.
- bir yuvarlaq pambıq dəngi, dənəyi: bir topalaq pambıq: bir yumaq pambıq. 2. pənah. sığıncaq. saxlantı.

tənəkə pənəkə. təknə. təngə. pənahqah. yalı. yalqı. yalıq. qoraq.

tənəqqülat aşıl > acil. məzə. (xırım xırda qarışıq quru yemiş).

tənəmə dənəmə. görgi. sınama. tatma. dadma. təcrübə.

tənəmək dənəmək. tatmaq. dadmaq. sınamaq. təcrübə edmək. dənğləmək.

tənəmsiz dənəmsiz. görgüsüz. təcrübsiz. alışmamış. toy. əcəmi. iş biliksiz.

tənəş dənqdəş. bənzər. sınar. xuydaş. həmxuy. - heyvan sınarına çəkər.

tənəzül edmək düşmək.

təng dəng. dəh. quyu. teyxa. xalis. - quyu türk. - quyu ərəb. - quyu safı.

təngə dəngə - qayıqlarda dənək, dəngə daşı: ayaq daşı.

təngək dəngək. sınaq. təcrübə.

təngəş tənqiş. uyquş. onğuş. unğuş. axınc. axış. axınş. süzüş. düzüş. uyqun. mutabiq. muvafiq.

təngətmək dəngətmək. təcrübə qazandırmaq. - öğrətmənlər dərsliklərə başlamamışdan kitablara dəngətməliyik.

təngişmək təpinişmək. təkibişmək. təkapuya düşmək. qoşuşmaq. üşüşmək. qaça qaça düşmək.

təngitmək apışdırmaq. yapşatmaq. yormaq.

təngləşmək dəngləşmək. bərabərləşmək. birbirəşmək.

tənğ dənğ. tanğ. 1. cür. tür. dür. nov'. çeşit. - nə dənğli kişidir. - nə dənğ istirsiz. 2. ölçü. dərəcə. miqdar. qədər. - nə dənğ: nə qədər. - bir dənğ: bir parça. bir tikə. 3. e'tina. e'tibar. diqqət. - dənğə almaq: maraq göstərmək. - dəğsiz: e'tibarsız. 4. şaşa qalma. şaşma. əcəb. - nə tənğ: nə əcəb. - tənğ qalmaq: şaşa qalmaq. - dənğ durmaq: dinc durmaq. tək durmaz. diş durmaq. rahat durmaq. - o tək duramaz. 5. dəh. əş. əqran. həmta. nəzir. musavi. 6. dinğ. dinc. rahat. sikun. 7. düzlük. muvazinə.

tənğizlənmək dənğizlənmək. xuysuzlanmaq. qılıqsızlanmaq. çıxarsız ləyaqətsiz davranmaq.

tənğləmək dənğləmək. dəhləmək. 1. maraqlanmaq. diqqət edmək. 2. saymaq. e'tibar edmək.

tənğləmək dənğləmək. dənəmək.

tənğsiz dənğsiz. dənğsiz. dəğərsiz. e'tibarsız. əhmiyətsiz. dağnıqlıq.

tənhalıq tanqalıq. saltlıq. yalnızlıq. tənğlik. təklik. mücərrədlik. - saltlıq yalnız ona yaraşır. - saltlıq yazıqlıqdır.

tənin təntin. tınlama. çınlama. səsin sürəkli davamlı eşidilməsi. - çanğın hələdə tənini gəlir.
- tənin əndaz: təninli. tınlı. tınlayan. tınqıraq. çınqıraq. çınlayan.- çınğırağın çınğıltısı hər yanda tılayan irdi.

təninləmək inğildəmək. çınlamaq.

təninlənmək tın edmək. tınlamaq. tıntınlamaq. tıntaqlamaq. çınlamaq. təntinləmək. sürəkli səsin yansıması. - qırağına vurunca bir uzunca tınladı.

təninli tınlı. tənin əndaz. tınlayan. tınqıraq. çınqıraq. çınlayan.- çınğırağın çınğıltısı hər yanda tılayan irdi.

təniz dəniz. 1. dərya. bəhr. - açıq dəniz: engin. - adalar dənizi: adası çox olan dəniz. aral. - dörd yanı dəniz kəsilmək: şaşa qalıb nə yapacağın bilməmək. - dənizə qalxmaq: dənizə girmək. - dəniz qıyısı: dəniz qırağı, yalı. - dəniz qoyunu: ayı balığı. - dəniz köpüyü: bir çeşit yüngül, yumşaq ağ daş. 2. dalqa. tufan. külək. - bu gün sabahdan dəniz vardı. 3. göl. su. durqun su.
- dəniz qünəşi: dəniz məməsi kimi bir çeşit bitgi.
- dəniz açığı: engin. əngin. orta. ulu orta.
- dəniz dodağı: dəniz qırağı.
- dəniz qulağı: dovşan qulağı: bir çeşit bitgi.
- ağ dənizdə qoşut adası: qoz adası.
- xəzər dənizi: quzğun dənizi.
- dəniz qıyısında salaş, dam yapılmış yer: qavala.
- dənizdə boğulmaqdan qutaran: can qurtaran. qəriqi nəcat.
- dəniz qıyısında, boğazda olan təpincək, ev: yalı. yalqı. yalıq. yazlıq. yaylıq.
- dəniz quşlarından, qara, ördəyə bənzər, suyun üzərinə çıxıb batması çabuk olanı: qara bataq.
- dənizin içində olub görünməyən qaya: kor qaya.
- dənizin qaraya ilərləmiş, yeldən qorunmuş bölümü: doğal liman: qoy. kiçik körfəz.
- qaradan dənizə uzanan daşlıq burun: kərəmpə.