Qamusi TÜRKİ ŞƏMSƏDDİn sami etimolojiK İŞ aparan həSƏNBƏy hadi 2008 TƏBRİZ

yutuq_ka yuduq_ka. yudııt. 1. cocuqlara sövülən bir söz. 2. utuq. ütük. tamahkar. acgöz.

yutulmaq utulmaq. yodluşmaq. silinmək. içilmək. yodulmaq. silinmək. yox edilmək.

yutuşmaq yoduşmaq. silişmək. qidərişmək.

yuva aşyan_fars. aşıqan. aşılanmış yer. yerləşmiş yer. otraq. qalaq. kovşan > kaşanə. ev. dəlik. baca. yamut. bark. barnaq. təknə. təngə.
- göz yuvası.
- yuvasını yapmaq: həqqindən gəlmək. iyicə döğüb uslandırmaq.
- ufaq, yosulyana kiçik dəməkcə, yuva: küməs. izbə. külbə. - başın küməsinə soxdu. - bir küməsdə otrur.
- yoğurt yuvası: yoğurt çalınan qabın qoyulduğu sıcaq yer.

yuvar tom. yumar. yumur. yumrı. top. yuvarlaq. girdə. kürə. şar. - yer topu: yer kürəsi.

yuvarlaq girdə. kürəvi. tombalaq. dombalaq. tombul. şişman. burçaq. burçaq. burçuq. dəgirmilik. girdə. qozaq. top. qabar. qurs. quy. qoy. top.
- top üz. - top kahı. - top aqasya. 2. yuvar. top. kürə. şar. topalaq. girdə. kəllək. kəllə biçimində. kəllə biçimində əni boyu bir olan. toparlaq. topaq. top. yumaq.- bir topaq ip, sap. - topalaq kişi. - bir topalaq pambıq: bir yumaq, bir yuvarlaq pambıq dəngi, dənəyi. - yer topu: yer kürəsi.
- tombalaq cocuq.
- toparlaq kişi. - tos toparlaq cocuq.
- hoqqabaz yuvarlağı: tombala.
- ucunda, başında topu, yuvarlağı olan: toplu.- toplu çadır. - toplu iğnə.
- yuvarlaq əkmək, ətmək: somi. somun. sumun.
- yuvarlaq qayıq: qofa. kofa.
- su qozağı: su qabarı.

yuvarlamaq - yığıb yuvarlamaq: toparlamaq. top edmək.- xəmiri topalamaq.

yuvarlanmaq 1. aşağı fırlanmaq. - qablama qazan tınğır mınğır, yuvarlandı, aşağı gurladı. 2. dəgirmilənmək. girdələnmək.

yuvaş yavaş. ahəstə.< ağır asta. ağır. asta.

yuvaşlamaq yavaşlamaq.

yuvqalanmaq yufqatmaq. yufqadmaq. yozlaşmaq. dikbaşlı olmaq.

yuvunuş yıxanış. qusl

yuymaq yıkamaq. yumaq. (təkər təkər yumaq).

yüq yük. 1. məsuliyyət. 2. sıxıntı. zəhmət. - yük olmaq: zəhmət vermək. 3. yünğ. oq yələğ. yöq. 4. laşə. laşa. < _met > şələ. gövdə. 5. yünğ. quş tükü. quş yələği. oq yələk.
- yük almaq: qaldırmaq.
- yükü çox: 1. zəhməti çox. 2. işi ağır.
- yük almamaq: məsuliyyətdən qaçınmaq.
- yük altından qalxamamaq: öhdəsindən gələməmək.
- yük vurmaq: yük yükləmək.
- yükünü tutmuş: işin birtirmiş. zənginləşmiş.
. - yükköç: > yüküç: yüköç daşqası: yüköç arabası: yük ilə köçmək üçün düzələn araba.

yüqən yügən. yükünür. tapan. abid.

yüqləmək yükləmək. 1. təhmil edmək. 2. isnad edmək.

yüqləmək yükləmək. çoşlamq. cuşlamaq. bərkitmək.
- nərsəni birinə yükləmək: tolamaq. dolamaq. ağır, işgilli bir nəyi, birinə göndərmək, ilişdirmək. - bu işi mənim başıma doladı.

yüqləmsinmək . yüklər görünmək.

yüqlənmək yükləmək. 1. təhmil olunmək. 2. isnad olunmək.

yüqlənmək yüklənmək. avunmaq. gəbə qalmaq.

yüqlənmək yüklənmək. çiyinlənmək. omuzlanmaq. boyunlanmaq. öhdələnmək. qəbullanmaq.

yüqlətmə göndərmə. ətf. - öz suçun mənə yüklətir. -

yüqlətmək yüklətmək. atmaq. qomaq. qoymaq. vermək. - hər kimə bir iş qoydu. - bu mala çox yük qoma.

yüqli yükli. 1. ağır əsrük, sərxoş. - çox yüklü idi. 2. borclu. - keçən sənə çox yüklü düşdük.

yüqlü yüklü. 1. avqan. ovğan. ovan. gəbə. (inək). barlı. varlı. 2. səmirgin.

yüqlük yüklük. 1. otağın bir yanında yataq kimi nərsələri qoymağa özəl böyük dolab. bu dolaba "yük" də deyilir. 2. səmər. çul. çulaq. palan.

yüqlükçi . səmərçi. çulçu. çulaqçı. palançı

yüqnək yüğnək. alçak könüllü. mütəvazi.

yüqnü yüknü. səcdə. səcdədə olan.

yüqnük yüğnük. saleh. təmiz.

yüqrünmək yügrünmək. qızışmaq. acıqlanmaq.

yüqrütmək yügrütmək. cinlətmək. qızdırmaq. acıqlandırmaq. - əğlənmək üçün üçün birin qızdırmaq.

yüqsək ağta. ağıt. adaq. adax. uca. ən yüksək. yüksək. avcıqar. ucaya ərmiş. ərən. yüksək. abın. aban. avan. ulu. ali.
- yüksək yer: dağ. təpə.

yüqsətmək ağtamaq.

yüqüç yüküc. daşıyan. daşqa. hambal.
- yüküc sırıq: hambal sırıqı: ağır yükləri daşımaqda işlənir. yüküclər (daşıyanlar) dörd olub, yükü iki sırığın üzərinə qoyub, daşırlar.

yüqün yükün. taşın. daşın. üztündə olan. yanında olan nərsə. - daşın nə varızdır: yükün nə varızdır üstünüzdə nə varızdır. - cib tilfunu: taşın tilfun. daşın tilfun. tilfuni həmrah.
- güvüç yükün_ka: kiçik yular, çilbir.

yüqünür yükünür. yügən. tapan. abid.

yüqürmək yügürmək. - dalıcan yügürmək: izinə düşmək. qoyulmaq. hicuma keçmək. - qoşun böyük bir çaba ilə yağılara qoyuldular.

yüqürmək yükürmək. yükləmək. boylamaq. dölləmək. - oğurlayın yükürən. açgara doğar.

yüliqü ülgük. kərəy_ka. saç tıraş edən. ustura.

yülqi ülgi. yolgi. yulgi. usturə.

yülük tülük. yoluq. tüksüz.

yümli yumli. uğurlu.

yümlü onqun.

yümsüz saqarlı. məşum. uğursuz.

yüngül yengil. 1. mingil. rahat. huzur. rifah. 2. üzgəc (suya batmaz. suyun üzündə durur). 3. yəqni. yeqni. - çıq məşrəbli, yüngül məzaclı qadın: yalluz. yelpənək. bolağan.

yünlü yunlu. yanbulı. - yanbulı gəbə: tüklü geyim.

yünt yünt. qobuz, gürbüz, yonulmamış (tərbiyətsiz), yabansı (yarı yabanı) qısraq, at.
- yunt quşu: quyruq salan quş çeşiti.

yüntə yündə. quş tükü altında olan incə tüklər.

yürək yürmə. sürək. sürmə. isal.

yürmə yürək. sürək. sürmə. isal.

yürt yort. soqaq. soxulan yer. özəlliklə iğnə dəliyi.

yürüdülmək 1. iddəa olunmaq. də'vi olunmaq, sürülmək. 2. işlətilmək. sanalmaq. sayılmaq. hesablanmaq. məhsub olunmaq.

yürük 1. sürük. iddəa. - bu işdə yürüküz nədir. - mənim bir yürüküm yoxdur. - yürüksüz qalan istəyindən olar. 2. yol alan. iyi yürirən. - yürük at. 3. rayic. işlək. axal. yavat olmayan. - yürük pul.

yürük köçər. 1. səyyar. 2. qonar köçər: tez tez yer dəğişən. köçəbə. yaylaq qışlaq edib, sürüsünü araxasıca düşüb, otlaq yerləri gəzən el. 3. köçəbə. opotunist. fürsəttələb.

yürümək 1. rayic olmaq. işləmək. işlək olmaq. axmaq. 2. hərəkət edmək. işləmək. cevlana gəlmək. - qan damara yürüdü. 3. keçmək. işləmək. - şeh sümüyə yürüdü. 4. saldırmaq. cummaq. üzərinə yürümək - haydı yürüyün. 5. icəşmək. çıxışmaq. - ona yürümə. 6. ölmək. - oda yürüdü. 6. davranmaq. təprəşmək. hərəkət edmək. - böylə yürünməz.
- alıb yürümək: birdən çəkib gedmək.
- yürüyü vermək: heç nəyi saymadan çıxıb gedmək.

yürüməz yaramaz. apşıq. apşaq. yapışıq. çaltıq. açıla. gəvşək. gücsüz. təmbəl.

yürünmək gəzilmək. dolaşılmaq.- çimndə gəzilməz. - gecə çağ gəzintisi.

yürütmək yollamaq.

yürütmək 1. iddəa edmək. iddəa sürmək. 2. işlətmək. sanamaq. saymaq. hesablamaq. məhsub edmək.

yürüyən - iyi yürüyən: yol alan. yürük.- yürük at.

yürüyüş yüryüş. davranış. qılınış. təprəniş. hərəkət. 2. rəftar. 3. cumuş. hicum. axış. axın.

yüryüş qoşu. qaçu. qaçış. qoşış. ivmə. hərvələ. tələsik. qoğala qaç. - yürüyüş səsi: ayaq səsi. tavuş. tapuş. tapış. təpiş.

yüvmək yuvmaq. yüvsəmək. yavsamaq. qormaq. ərişmək. varmaq. könül almaq.

yüvrük çalt. iti. biçqul.

yüvsəmək qormaq. yuvmaq. yüvmək. yavsamaq. ərişmək. varmaq. könül almaq.

yüz - yüzlərcə: sayıca çox.

yüz üz. yön. vəch. - nə yöndən. - bu yöndən: bu vəch ilə.

yüzdürmək su üzündə durdurmaq, gəzdirmək.

yüzülmək üzülmək. soyulmaq_.. ayıqlanmaq.

zaq - zaq zaq: qoçları tos yapmağa qışqırtmaq üçün kullanılan bir söz.

zanu_fars < çönü. çöngə. (< çönmək).

zar incə qabıq. kəmis. qapıs. qamıs. ğişa. köynək. qapacıq. hər nərsənin incə örtüyü, dərisi. - ürək, bağır (ciyər), beyin köynəyi.

zart zurt qılmaq "sart surt" kimi səs çıxarmaq.

zebel çeber: seber. sever. sivir.

zəng çan. naqus. qonğraqu. qanğraq. çınqıraq. qonraq. tonquraq.

zəngin bayan. varan₉. dövlətli. səngin. bayar. qanqır. əşraf. yağlı. pullu. - yağlı alıcıdı.

zənn 1. işqil. quşqu. güman. şübhə. şəgg. vəsvəsə. - bu haxda işgil yoxdu. 2. sanı. sanma. sanıma. güman. görün. güman. - sanmama görə: sanıma görə: zənnimə görə. sanıma ki: sanımama ki: san edmə ki: zənn edmə ki.
- zənnidə bulunan: sanacı. sanıcı. düşünən.- uğur sanıcı: xeyir sanıcı: uğurçu. xeyirdah. - kəm sanıcı: pisikçi. pis düşünən. bədxah.

zərənzə "yaban mərsini". "durdabaq" deyilən bir ot. - zərənzə uruqı: bu bitginin tuxumu.

zıbqın < sapqın. neyzə saplayaraq, taxaraq böyük balığları avlamaq üçün neyzə.

ziq qıs. sıq. tar. sıxıntılı. azlıqda bulunan. gərəklik, zərurət çəkən. - dar qaldıq.

ziqil ziyil. siqil. səqil. siğil. süqül_ka. (< səkmiş: qalxmış). əğinc. ur. şişəc. səkpil < _met > səpgil. (sülək əttə, ağacta olan) yaşlıq, təzəlik.
- əldə ayaqda çıxan zigil çeşiti: toyuq göti.

ziqilcə zigilcə. sivilcə. tölül. ufaq qabarcıq

zil - zil zırna: kötük kimi: kor kötük: bərk kefli.

zindan sindan. 1. urs. ağraş üstündə dəmir döğülən dəmirçilik aracı. 2. türmə. tumruq.- tumruğa atmaq: tumruğa vurmaq. - tumruq ağası: türmə başçısı.

zindani < tinlan. (< sin. sindan: içəryən. tutan). ilit. tutqun. tutsaq.

zingildəmək sınğılamaq. çınqılamq. çınlamaq. zınqıldamaq. - qulağın sınğıladı.

zınqıldamaq zingildəmək. sınğılamaq. çınqılamq. çınlamaq.- qulağın sınğıladı.

zıplatmaq sıçratmaq. yuxarı fırlatmaq.

zirək açıqqöz. çalağ. itik. arız. çalaq. oyaq. huşlu. sivri. sivir.çalışqan. kəsgin. çalak. qıvraq. qıyaq. sivir. sever. - olmasın kimi zirəklik göstərmək: ağız ilə quş tutmaq.

zirəng qulağı dəlik. bilgə. aqah.

zırıldamaq sızıldamaq. sızlanmaq. sızıqlanmaq. ağlaşmaq. şikayətlənmək.

zırna - zil zırna: kötük kimi: kor kötük: bərk kefli.

zirvə < sivri. uc. turuq. duruq. təpə.- dağ təpəsinin sivrisi: zirvisi: barmaq.

zivişik 1. sivişik. sıvaşık. qayar. yapışır. yapışqan. - sivişik çamır. 2. ayrılmaz. - sıvışık kişi. - o, sıvışığın birdir.

zivişmək sivişmək. qaymaq.

ziyil ziqil. siqil. səqil (< səkmiş: qalxmış). sikil. səkil. azıq. gök. əğinc. ur. şişəc. səkpil < _met > səpgil.

zoqal zoğal. qızılcıq. kallığda ağ, yetgində qızı al olan yemiş.

zolaq yolağ. yol. - hava zolağı: hava yolu. - dağ zolağı: dağ yolu.

zor çalış. güc. gür. kür. gur. bol. barvan. baravan. fəravan. məbzul. - gür su. yal. quvvət. - yallı ballı: yaraşıq gövdəli.

zoraki ürəksiz. istəmiyərək.

zorakılıq ürəksizlik.

zorba 1. ağır. qatmar. qatmarlı. qəliz. bükük. 2. haydut. ağın. axın.

zorlaq zalim. zülm edən. qısan. qısır. qısar. qısqır. qısqar. (< qısmaq. sxmaq)

zorlandırmaq gücəndirmək: gücləndirmək. çətinlətmək.- başı soyuqluq, qolay işidə gücləndirir.

zorlaşdırmaq gücləşdirmək. çətinləşdirmək. zəhmətli edmək. - işlər gedgedə gücləşdirirsız. - işləri qolaylaşdırcağına gücləşdirirsız.

zorlaşdırmaq gücsimək. gücləşdirmək. çətinləşdirmək. zəhmətli edmək. - işlər gedgedə gücsinir.

zorlaşmaq güclənmək. çətinləşmək. ilişginləşmək. ilgişmək. müşgül olmaq. gücləşmək. gücsinmək. zəhmətli olmaq. - işlər gedgedə gücləşir. - iş gücləndi.

zorluq güc. işgillik. zəhmət. - işlər güclə keçdi. - güclə yapa bildik.

zuq zuğ qoçan.

züqürt zügürt.qoquz. yoxsul. müflis. qıl quyruq. bir nəyi olmayan. qılıqsız. cansız. qıl quyruq.

züqürtləmək zügürtləmək. qoquzlamaq. yoxsullamaq. parasız qalmaq.

züqürtlük zügürtlük. qoquzluq. yoxsulluq. parasızlıq.

zülm qısığ

züvqan qaypaq.

züvmək qaypamaq.