Qarshi – 2023 1-mavzu. Din ijtimoiy madaniyat hodisa sifatidagi ahamiyati. Reja

Hizb at-Tahrir al-islomiy (Hizbut tahrir). Hizbut tahrir 1953 yili Quddus shahrida falastinlik ilohiyotchi Taqiy ad-din an-Nabahoniy (1909-1979) tomonidan asos solingan diniy-siyosiy partiya. U Hayfada tug’ilib o’sgan, Qohiradagi «al-Azhar» universitetida ta`lim olgan Partiyaning dasturi 187 bobdan iborat bo‘lib, asosiy maqsadi hokimiyatga erishish.
Uning ta’limoti uch bosqichdan iborat:
1. g’oyaviy fikriy kurash.
2. Jamiyatda g‘oyaviy inqilobni amalga oshirish.
3. Hokimiyatga faqatgina umma jamoasining to‘liq roziligidan so‘ng kelish.
«Xizbut-taxrir al-islomiy» tarafdorlari Tunis, Iroq, Jozoir, Sudan, Yaman va boshqalarda o‘z faoliyatini yashirin olib bormoqdalar. Uning hozirgi kundagi rahbari Abd al-Qadim az-Zullumdir. «Xizbut-taxrir» tuzilishi jihatidan piramida shaklida ya’ni xalqa tartibida har bir guruh 5-6 kishidan iborat. Uning o‘quv ishiga Mushrif rahbarlik qiladi, Amir Mushrifga mashg‘ulotlarni o‘tkazishda yordam beradi. Qarorgohi – Angliya - London. O‘zbekiston xududida «Xizbut-taxrir»ning boshlang‘ich bo‘limlari tashkil topa boshlagan edi.
Hizbning asosiy maqsadi - avval arab davlatlari miqyosida, keyin islom dunyosi miqyosida va nihoyat jahon miqyosida xalifalik shaklidagi islom davlatini tuzish. Ularning asosiy da`vosi - Mustafo Kamol Otaturk tomonidan 1924 yili Usmoniy xalifa Ikkinchi Abdulmajid (1922-1924) xalifalikdan g’ayriqonuniy chetlatildi. Davlat diniy-islomiy qonunlar asosida xalifa tomonidan idora etilishi lozim. Hizb dasturi 187 banddan iborat bo’lib, asosiy maqsadi - hokimiyatga erishish. Bundagi asosiy yo’l - islomiy fikrlovchi shaxslarni shakllantirish. Ularga islomiy ta`lim-tarbiya berish ikki bosqichdan iborat: 1) u bilan islom ta`limotini o’rgatish yo’lida madaniy-ma`rifiy ishlar olib borish; 2) siyosiy faoliyatga tortish.
Maqsadga erishish uchun kurash uch bosqichdan iborat:

1. 
   g’oyaviy-fikriy kurash;
   
2. 
   jamiyatda g’oyaviy inqilobni amalga oshirish;
   
3. 
   hokimiyatga faqatgina umma - jamoaning to’liq roziligidan so’ng kelish.
   

Hizbut tahrir tarafdorlari ko’pgina musulmon davlatlari, jumladan Tunis, Iroq, Jazoir, Sudan, Yaman va boshqalarda o’z faoliyatlarini yashirin olib bormoqdalar. Uning hozirgi kundagi rahbari Abd al-Qadim az-Zallumdir.
Hizbut tahrir tuzilish jihatidan piramida shaklidadir. Har bir guruh (halqa) alohida-alohida bo’lib, 5-6 kishidan iborat. Guruhlarning o’quv ishiga «mushrif» rahbarlik qiladi. Undan tashqari guruhda yana bir rahbar - «amir» bo’lib, u mushrifga mashg’ulotlarni o’tkazishda bevosita yordam ko’rsatadi. Mushrif bir vaqtning o’zida bir necha guruhda ta`lim ishlarini olib borishi mumkin. O’qish davomida tinglovchilar diniy mavzudagi mashg’ulotlar bilan birga siyosiy, jumladan, musulmon davlatlarida sodir bo’layotgan voqealarni diqqat bilan o’rganadilar.
O’zbekiston hududida 1992 yildan boshlab partiyaning boshlang’ich bo’linmalari tashkil etila boshlagan. Hizb safiga kiruvchilar o’z partiyalari haqidagi ma`lumotlarni hech qachon oshkor etmaslikka o’z mushrifi buyurgan vazifalarni so’zsiz bajarishga Qur`on bilan qasam ichadilar. Hizb mutasaddilari o’z tarafdorlarini ko’proq ziyolilar, ilmiy xodimlar, talaba yoshlar orasidan qidiradilar.
Yetarli ta`lim olgan shaxslar keyinchalik o’zlari mustaqil guruh tuzishlari lozim. Tahrirchilarning ta`limi bosqichma-bosqich olib boriladi. Birinchi bosqichda «Islom nizomi» va «Izzat va sharaf sari» kitoblari bo’yicha o’qitiladi, «al-Va‘y» jurnalidagi ma`lumotlar muhokama qilinadi. Keyingi bosqichlarda «Demokratiya kufr nizomi», «Siyosiy ong», «Xalifalikning tugatilishi», «Hizbut tahrir tushunchalari», «Islomiy da`vatni yoyish vazifalari va sifatlari» kabi kitoblari o’qitiladi. Bu adabiyotlar partiya manfaatlarini ko’zlab, Qur`on oyatlari va hadislarni noto’g’ri talqin qilib dindorlar ongiga ta`sir qilish mo’ljallangan. Ushbu nashrlar dindorlarni siyosiylashtirilgan islomga targ’ib etib, ularni fuqaroviy bo’ysunmaslikka va muomaladagi umumiy qoidalarni inkor etishga chaqiradi.
Hozirgi zamon islom ulamolari – Yusuf Qarzoviy, Sayyid Muhammad at-Tantoviy, Nosir ad-din al-Alboniylar Hizbut tahrirni ohod hadislarga, qabr azobiga, sirot ko’prigiga ishonmasliklari uchun ularni ahl as-sunna va-l-jamo‘a safidan chiqqan hisoblaydilar.