Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

Yer osti suvlari. Yer osti suvlari yer qobig’idagi suv o’tkazmaydigan birinchi qatlam ustida yig’iladigan sizot suvlari va keyingi suv o’tkazmaydigan qatlamlar orasidagi bosimli artezian suvlariga bo’linadi. Orol dengizi havzasidagi yer osti suvlarining qayta tiklanuvchi resurslari kelib chiqishiga ko’ra ikki guruhga bo’linadi: a) suv yig’iladigan hududlarda (asosan tog’larda) shakllanadigan; b) sug’oriladigan hududlarda suvning gruntga shimilishi hisobiga shakllanadigan. Havza bo’yicha yer osti suvlarining jami 339 ta manbasi qidirib topilgan va foydalanish uchun tasdiqlangan. Ularning umumiy mintaqaviy zahirasi 31,17 km³ deb baholangan, shundan 12,7 km³ Amudaryo havzasiga, 16,4 km³ Sirdaryo havzasiga to’g’ri keladi.

Yer osti suvlari zahiralarining ma‘lum qismi yer usti suvlari bilan kuchli bog’langan. Bu bog’liqlik yer osti suvlari haddan tashqari olina boshlansa, yer usti suvlarining kamayishi orqali namoyon bo’ladi. Yuqoridagi holatni inobatga olib, yer osti suvlaridan foydalanish uchun ruxsat etilgan hajm 13,1 km³ miqdorida tayinlangan.

Yer osti suv havzalarining kattagina qismi transchegaraviydir. Shu sababli ulardan foydalanish davlatlar o’rtasidagi hamkorlik shartnomalari va xalqaro litsenziyalash asosida olib borilishi lozim.