QəRİb məMMƏdov, mahmud xəLİlov

Qurğuşunun sağlamlığa təsiri. Qurğuşunun insanlara təsiri  ən qədim zamanlardan məlumdur. Qədim 

Romada qurğuşun bahalı qabların hazırlanmasında,  şərab istehsalında, su kəməri borularında istifadə edilirdi. 

Bunun nəticəsində romalılar qurğuşunla zəhərlənmədən  əziyyət çəkirdilər, bunu Roma zadəganlarının 

sümüklərində qurğuşunun yüksək səviyyədə olması  təsdiq edir. Qədim Romanın zəifləməsi (dağılması) 

səbəblərindən biri, Roma zadəganlarının qurğuşunla xroniki  zəhərlənməsi rəvayəti mövcuddur.  

İnsan orqanizminə qurğuşunun  əsas hissəsi (70-80%) qida ilə, 10%-dən çoxu su ilə, 2-25%-ə  qədəri isə 

atmosfer havasından daxil olur. Siqaret çəkənlər hər siqaret dənəsindən əlavə olaraq 1 mkq qurğuşun qəbul edir. 

ÜST insan orqanizminə həftə ərzində daxil olacaq normativ miqdarını onun bədəninin kütləsinin 0,05 mq/kq, 

FAO isə 3 mq/kq (04 mq/sutka) qədər müəyyənləşdirir.  

Qeyri-üzvi qurğuşun respirator (nəfəs) və mədə-bağırsaq traktından keçdikdə orqanizm tərəfindən sorulur.  

Qana daxil olan qurğuşunun hamısı eritrositlər tərəfindən absorbsiya olunur və sümüklərdə toplanır. 

Qurğuşunun sümüklərdən yarımtəmizlənməsi 27 il davam edir.  

Bir çox tədqiqatların məlumatına  əsasən müasir insanın orqanizmində qurğuşunun miqdarı bizim 

əcdadlarımızda olan «təbii» səviyyədən 100 dəfə artıqdır. Həm də hazırda dırnaqlarda toplanan qurğuşunun 

miqdarı bizim eradan əvvəlki insanlara nisbətən 7 dəfə, IV-XVIII əsrlərdə yaşayan insanlara nisbətən isə 2-5 

dəfə çoxdur. Qrenlandiya, Antarktida buz laylarındakı qurğuşunun miqdarının öyrənilməsi göstərdi ki, son 3 

min ildə atmosferdə onun konsentrasiyası 100 dəfə artmışdır.  

Qurğuşunun yüksək konsentrasiyası reproduktiv, əsəb (sinir), ürək-damar, immunitet və endokrin 

sistemlərinin dəyişməsinə  səbəb olur. Onun toksiki təsiri böyrəklərin funksional vəziyyətinin dəyişməsində, 

hemoqlabinin  əsası – hemanın sintezində, oksidləşmə metabolizmin proseslərində  və mübadilə enerjisində 

təzahür edir.